Smeltend poolijs kan Franse wijnoogst in de problemen brengen

Wat op de Noordpool gebeurt, heeft gevolgen in andere delen van de wereld. Het smeltende ijs in het noordpoolgebied kan koude en vochtige lucht zuidwaarts voeren, waarschuwen Noorse wetenschappers, en dat kan ernstige gevolgen hebben voor de Franse wijnbouw.

Wetenschappers leggen opnieuw een duidelijke link tussen extreme weersomstandigheden en de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De barre vrieskou en ongewoon late lentesneeuw in West-Europa blijken te wijten aan het snel smeltende ijs in het noordpoolgebied.

‘Klimaatverandering manifesteert zich niet altijd op evidente manieren.’

Zo kan de opwarming van de aarde, paradoxaal genoeg, tot gevolg hebben dat een derde van de Franse wijnoogst dit jaar mislukt door lage temperaturen. Franse wijnbouwers moesten vuurpotten aansteken om hun planten te beschermen tegen de vrieskou.

‘Klimaatverandering manifesteert zich niet altijd op evidente manieren’, stelt professor Alun Hubbard van de Noorse Arctische Universiteit in Tromsø. ‘Het is gemakkelijk om modellen te extrapoleren die tonen dat winters warmer worden en dat Europa een quasi sneeuwvrije toekomst wacht, maar onze studie toont aan dat die redenering te simplistisch is. Het is gevaarlijk om veralgemeningen te poneren over de impact van de klimaatverandering.’

Beast from the East

Hubbard en zijn collega’s brengen in Nature Geoscience verslag uit over hun onderzoek naar de aanwezigheid van heel specifieke isotopen in Finse waterdamp in februari 2018, tijdens een periode van ijs en sneeuw in Europa. Dat barre weer werd veroorzaakt door een anticycloon die de bijnaam The Beast from the East kreeg.
 
Het onderzoeksteam constateerde dat de Barentszee ten noorden van Scandinavië ongewoon warm was in die periode. Zo’n 60 procent van het zeeoppervlak was ijsvrij. Bovendien verloor deze zee 140 miljard ton water door verdamping in de veel te warme februarimaand.  Die enorme hoeveelheid waterdamp zorgde volgens hun berekeningen voor 88 procent van de sneeuw die in het noorden van Europa viel in diezelfde maand.

Vervolgens keek het onderzoeksteam naar het patroon gedurende de jaren 1979 tot 2020 en stelde vast dat, voor elke vierkante meter ijs die verdween in maart ten gevolge van de stijgende temperaturen – de waterverdamping boven de Barentszee toenam met 70 kilogram.

‘Onze analyse linkt het smeltende poolzee-ijs met de gestegen verdamping en extreme sneeuwval’, schrijven ze. Het team waarschuwt dat tegen 2080 de ijsvrije Barentszee ‘een belangrijke bron zal vormen van winterse neerslag in continentaal Europa.’ Met alle gevolgen van dien: in 2018 legde the Beast from the East een groot deel van Europa lam, goed voor een economisch verlies van zo’n 8,3 miljoen euro per dag.

Deksel op de oceaan

Het gebeurt nog niet zo vaak dat wetenschappers een rechtstreeks verband leggen tussen een specifiek weerfenomeen en de klimaatverandering. Maar als ze dat doen, is dat met steeds meer zekerheid.

‘Deze studie toont aan hoe abrupte veranderingen die we waarnemen in het Noordpoolgebied, zich nu ook echt laten voelen over de hele planeet.’

En deze keer kunnen ze ook uitleggen waarom. De ijslaag op de Barentszee is met 54 procent verminderd sedert 1979, aan een tempo van 11.200 vierkante kilometer per jaar, terwijl de sneeuwmassa in Eurazië is toegenomen. De studie toont het verband aan tussen die twee fenomenen: de isotopische signatuur van het zeewater werd ook teruggevonden in de Europese sneeuw die met the Beast from the East meekwam.

‘We stellen vast dat het ijs functioneert als een deksel op de oceaan’, zegt onderzoeksleidster Hannah Bailey, verbonden aan de Finse universiteit Oulu. ‘Door de langdurige afname van het ijs in de poolzee zien we in de winter toenemende hoeveelheden vocht in de atmosfeer komen. Dat heeft een directe impact op het weer meer naar het zuiden en veroorzaakt er extreem hevige sneeuwval. Dat klinkt misschien vreemd. Maar de natuur is complex en wat in het Noordpoolgebied gebeurt, blijft niet beperkt tot het Noordpoolgebied alleen.’

Hubbard stelt het zo: ‘Deze studie toont aan hoe abrupte veranderingen die we waarnemen in het Noordpoolgebied, zich nu ook echt laten voelen over de hele planeet.’

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner Climate News Network.