Sri Lanka neemt wet openbaarheid bestuur aan

De wet kan grote gevolgen hebben voor de bestuurscultuur in Sri Lanka. Minister van Media Gayantha Karunathilake stelde een paar maanden geleden dat de wet Recht op Informatie (RTI) alle gekozen politici en ambtenaren ‘in een glazen huis’ zet.

De verzoeken om informatie stromen nu al binnen. Voorop loopt Rajan Ramanayake, een voormalige acteur die nu plaatsvervangend minister van Sociale Zaken is. De inkt van de nieuwe wet was nog maar amper droog, toen hij een reeks verzoeken indiende.

‘Deze wet maakt alles openbaar over politici, zonder rekening te houden met de partij waartoe ze behoren’

‘Deze wet maakt alles openbaar over politici, zonder rekening te houden met de partij waartoe ze behoren’, zei Ramanayake, die de gevraagde informatie nog deze maand verwacht te ontvangen.

Hij wil onder de nieuwe wet weten hoeveel vergunningen er zijn verstrekt voor cafés, zandmijnen, belastingvrije winkels, tankstations en welke landvergunningen zijn aangeboden aan gekozen overheidsfunctionarissen, variërend van parlementariërs tot plaatselijke bestuurders.

Hij diende ook een verzoek om informatie in over alle vergunningen die door de overheid verstrekt zijn aan tv-stations en de daaraan gekoppelde voorwaarden.

Corruptie bovenaan

De eerste reeks informatieverzoeken heeft grotendeels betrekking op corruptie in de publieke sector, stelt RTIWire, een nationale website die ontwikkelingen rond de wet volgt.

‘We hebben het publiek gevraagd welke informatie ze zouden willen opvragen via de RTI. Bijna een derde gaf een antwoord dat refereerde aan een of andere vorm van corruptie bij ambtenaren.

‘We hebben het publiek gevraagd welke informatie ze zouden willen opvragen, bijna een derde gaf een antwoord dat refereerde aan een of andere vorm van corruptie bij ambtenaren.’

Te denken valt dan aan vermogensverklaringen, onregelmatigheden bij aanbestedingen, en informatie over salarissen en andere beloningen van ministers’, zegt RTIWire over de eerste tien dagen van de nieuwe wet.

Burgers in het voormalige oorlogsgebied in het noorden en oosten van het land, doen een beroep op de wet om informatie te krijgen over vermiste familieleden en grond die in handen van de overheid is gekomen.

Mediaminister Karunathilake is openhartig over de mogelijke gevolgen van de wet voor de regering, die sinds vorig jaar in het zadel zit voor een termijn van vijf jaar.

‘De regeringsstructuur wordt volledig opengesteld ter controle. Normaal gesproken nemen regeringen dit soort besluiten aan het einde van hun termijn, maar dat is nu niet gebeurd. De wet kan corruptie minimaliseren.’

Gebrekkige implementatie

Volgens critici is de wet aangenomen om internationale zorgen over mensenrechtenkwesties, die voornamelijk dateren uit de periode 2005 tot 2015, te verminderen. In die periode stond president Mahinda Rajapaksa aan het roer in Sri Lanka.

De minister ontkent dat er een verband is tussen de wet en pogingen van de regering om gunstige handelstarieven voor kledingexport naar de Europese Unie te bedingen.

De minister ontkent dat er een verband is tussen de wet en pogingen om gunstige handelstarieven voor kledingexport naar de Europese Unie te bedingen.

In de komende twee maanden zal de EU naar verwachting beslissen of Sri Lanka weer kan exporteren onder een gunstig tarief.

Dat werd in 2010 aangepast, vanwege de mensenrechtensituatie in het land.

Oppositiepartijen stellen dat de regering weinig enthousiasme laat zien als het gaat om het efficiënt implementeren van de nieuwe wet.

‘Als ze dit serieus nemen, zou er direct een bewustwordingscampagne van start moeten gaan’, zegt Nalinda Jayatissa, parlementslid van de oppositiepartij Volksbevrijdingsfront.

De regering staat echter voor de Herculestaak om bij alle overheden functionarissen te benoemen die de RTI-verzoeken moeten afhandelen. Dat gaat volgens schattingen van het ministerie van Media om zo’n 40.000 ambtenaren.

Het ministerie heeft in de afgelopen maanden trainingen gegeven aan ambtenaren en enkele duizenden zijn al klaar voor hun werk. Er is slechts 25 miljoen roepie (155.000 euro) uitgetrokken voor implementatie van de wet.

Twee weken na de introductie van de wet, moet de regering nog ambtenaren benoemen op de relevante departementen. Dat leidt tot vertraging in de afhandeling van verzoeken.