Stille ramp op Madagaskar: miljoen mensen lijdt voedselgebrek

Havasoa Philomene zat zonder maïs toen het oogstseizoen eind mei begon. Net als veel anderen in het zuiden van Madagaskar had ze de zaden al gekookt en opgegeten omdat er door de droogte gebrek aan voedsel was.

Duizenden kinderen leven hier van wilde cactusvruchten, ondanks de ernstige constipatie die deze vruchten veroorzaken. Nu Madagaskar kampt met de ernstigste droogte tot nu toe, neemt de bevolking wanhoopsmaatregelen.

De VN-voedsel- en landbouworgnisatie (FAO) zegt dat bijna de helft van de bevolking in Bekily te kampen heeft met voedseltekort

‘In januari hebben we maïszaden gekregen voor het plantseizoen. De meeste mensen hadden die zaden binnen drie weken al op, want er is niets te eten’, zegt de 53-jarige moeder van 7 kinderen. Ze woont in Besakoa Commune in het district Bekily in de regio Androy. Het is een van de zwaarst getroffen regio’s in het zuiden van Madagaskar.

De VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) zegt dat naar schatting 45.000 mensen in Bekily getroffen zijn. Dat is bijna de helft van de bevolking. Humanitaire organisaties zoals Usaid schatten dat 1,14 miljoen mensen in 7 districten in het zuiden van Madagaskar onvoldoende voedsel hebben. Het gaat om minstens 80 procent van de plattelandsbevolking. Mensen zouden kleinvee, hun eigen kleding en keukengerei verkopen om rond te komen.

Leven van dag tot dag

Als gevolg van een rampzalige oogst in het vorige seizoen hadden veel boeren dit jaar niet genoeg zaad voor het nieuwe seizoen. Usaid verstrekte via de adventistische hulporganisatie ADRA maïszaden, bedoeld als noodhulp voor vierduizend huishoudens in Bekily en Betroka. In veel gevallen zijn de zaden echter niet geplant, maar opgegeten. Philomene zegt dat zaden in februari geplant hadden moeten worden. ‘Maar de mensen hebben nu eenmaal erg honger.’

‘We leven van dag tot dag, want we weten niet wat er gebeurt als de regen uitblijft’

Boerin Rasoanandeasana Emillienne zegt dat het in 35 jaar niet zo droog is geweest in het regenseizoen. ‘Ik heb dit soort honger nog nooit meegemaakt. We leven van dag tot dag, want we weten niet wat er gebeurt als de regen uitblijft’, zegt de moeder van vier kinderen.

Hoewel er al sinds 2013 droogte heerst, zeggen experts zoals Shalom Laison, programmadirecteur van ADRA in Madagaskar, dat minstens 80 procent van de huidige oogst naar verwachting zal mislukken. Volgens Willem van Milink, voedselzekerheidsexpert bij het Wereldvoedselprogramma, hebben ‘665.000 van de miljoen getroffen mensen in het zuiden voedselhulp nodig.’

Noodsituatie

David Lane, de Amerikaanse ambassadeur bij de VN-landbouworganisaties FAO en Ifad in Rome, heeft de regering opgeroepen de droogte als noodsituatie te kenmerken, om zo aandacht te vragen voor de voortdurende crisis.

‘Wat in deze regio gebeurt, is exemplarisch voor de situatie in een groeiend aantal landen in Zuidelijk Afrika’

Volgens Lane werkt de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) aan plannen om de noodsituatie uit te roepen in dertien landen, inclusief Madagaskar. ‘De klimaatverandering wordt steeds volatieler, maar de wereld weet niet wat gebeurt in het zuiden van Madagaskar. Wat in deze regio gebeurt, is exemplarisch voor de situatie in een groeiend aantal landen in Zuidelijk Afrika’, zei hij afgelopen maand tijdens een bezoek aan Madagaskar.

Volgens het VN-Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (OCHA) hebben de slechte weersomstandigheden ook hun weerslag op de oogsten in andere landen in Zuidelijk Afrika. Naar schatting hebben 14 miljoen mensen in het zuiden van Angola, Namibië, Botswana, Zimbabwe, Lesotho, Malawi en Zuid-Afrika te maken met honger.

Veel te mager

Dina Esposito van Usaid zegt dat de situatie op Madagaskar zich onderscheidt van chronische ondervoeding. ‘Dit gaat over gebrek aan voedsel, niet alleen over micronutriënten. Mensen zijn veel te mager voor hun lengte.’

Ze zegt dat het probleem bij een zich traag ontwikkelende ramp zoals droogte is dat het moeilijk is het moment te kiezen waarop een situatie het stempel ‘kritiek’ krijgt. Bij een “snelle ramp” zoals een cycloon is dat eenvoudiger. Esposito waarschuwt dat het ergste nog moet komen. Ze verwacht dat de ramp tussen december 2016 en februari 2017 zijn dieptepunt bereikt.