Stroomuitval in Irak legt bloot: koel blijven in hittegolf is niet voor iedereen weggelegd

Irak kampt met steeds heviger hittegolven en stroomuitval. Niet iedereen kan zich de luxe veroorloven van een generator om zijn woning koel te houden bij extreme hitte.

Temperaturen boven de 50 graden zijn in Irak geen uitzondering. Iraki’s zijn eraan gewend manieren te vinden om af te koelen in de zomer. Maar nu de afgelopen tijd herhaaldelijk sprake was van stroomuitval tijdens extreme hitte, wordt een diepe kloof zichtbaar tussen de haves and have-nots.

Inwoners die het relatief goed hebben in de hoofdstad Bagdad, kopen generatoren die de stroomuitval opvangen als het netwerk hapert. Maar anderen moeten het dagenlang zonder airconditioning, koelkasten en ventilators stellen.

‘De middenklasse en hogere klasse kunnen nog vluchten’, zegt de 41-jarige Sadkan. Maar hij vreest dat dit op termijn ook geen optie meer is, omdat de temperaturen bijna overal stijgen.

Ambtenaar Sadiq Sadkan betaalt ongeveer 170 euro per maand voor gebruik van een generator die in zijn middenklassebuurt stroomuitval opvangt. Dat probleem verergert tijdens de zomer, omdat er dan meer stroom verbruikt wordt voor koeling.

‘Ik heb een abonnement op een privégenerator die 24 uur per dag werkt en die ik op elk moment kan aanzetten’, vertelt Sadkan per telefoon. Als hij aan het werk is in het parlementsgebouw hoeft hij zich geen zorgen te maken. Daar is altijd elektriciteit en de airco en waterkoeler staan de hele dag aan.

Als de hitte in Bagdad hem toch te veel wordt, rijdt hij met zijn gezin 500 kilometer naar het noorden voor een weekendje in Zakho, een bergregio waar het meestal zo’n 15 graden koeler is dan in de hoofdstad. ‘De middenklasse en hogere klasse kunnen nog vluchten’, zegt de 41-jarige Sadkan. Maar hij vreest dat dit op termijn ook geen optie meer is, omdat de temperaturen bijna overal stijgen. ‘Elk jaar wordt het warmer door de klimaatverandering’, zegt hij.

Klimaatverandering

Hitte is een van de duidelijkste en meest bedreigende gevolgen van klimaatverandering. In Irak stijgt de temperatuur tot zeven keer sneller dan het wereldwijde gemiddelde, staat in een studie in Atmospheric Research uit 2017.

Tijdens snikhete zomers duurt stroomuitval soms wel twintig uur in de minst ontwikkelde buurten.

Irak is de belangrijkste producent binnen de Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC), maar het nationale elektriciteitsnetwerk is in slechte staat als gevolg van jarenlange conflicten en gebrekkig onderhoud. Daarnaast belemmert een inefficiënt tariefsysteem volgens critici stroombesparing en er is nog nauwelijks geïnvesteerd in hernieuwbare energie.

Tijdens snikhete zomers duurt stroomuitval soms wel twintig uur in de minst ontwikkelde buurten. In de afgelopen weken duurden de onderbrekingen zelfs 24 uur in het hele land – ook in de rijkere buurten. Bij het verantwoordelijke ministerie was niemand direct bereikbaar om een reactie geven op de situatie.

57 graden in huis

Wie in Irak geen geld heeft voor een dure dieselgenerator of om vanuit Bagdad naar de koelere bergregio te reizen, zoekt onderdak bij familie die in betere buurten woont.

Zahraa Jassim (33) woont met haar man en twee jonge dochters in een wooncomplex met goede voorzieningen. Stroomuitval komt hier weinig voor. Maar haar ouders wonen in een buurt met slechtere voorzieningen. Zij hebben maar één of twee uur stroom per dag. Haar zus Elaf, die weer elders in de stad woont, kreeg eind juni via het netwerk dagenlang geen stroom. ‘Bij haar in huis wordt het 57 graden’, vertelt Jassim per telefoon.

Toen ze het ministerie belde om te klagen over de situatie bij haar familie, antwoordde de medewerker aan de telefoon dat zij thuis ook geen stroom had. ‘Het is een ramp’, zegt Jassim.

Omdat ze zich zorgen maakte over de driejarige dochter van haar zus en haar vier weken oude baby, die het grootste deel van de dag sliep, besloot Jassim om haar zus en de kinderen in haar bescheiden appartement te laten logeren. ‘Ik heb tegen mijn zus gezegd dat ze kan blijven tot het einde van de zomer. Maar ik denk telkens: hoe komt het met mensen die niemand hebben?’

Ingewikkeld probleem

Buiten op straat zijn bouwvakkers en andere dagloners in de hitte aan het werk. Mannen en jongens venten op een kruising vlakbij met flesjes water in emmers met ijs.

Irak heeft geen wetgeving die werknemers beschermt tijdens hittegolven, zoals andere Golfstaten. Qatar verbiedt bijvoorbeeld buitenwerk tijdens de piek van de zomerhitte en heeft jaarlijkse gezondheidscontroles verplicht.

Seif Talib, een 29-jarige filmmaker die in de Zuid-Iraakse stad Basra woont, houdt in zijn planning rekening met de hitte. Hij schiet de buitenscènes in het voorjaar en bewaart de binnenscènes en het monteren voor de zomer.

‘Temperaturen van meer dan 50 graden zijn normaal voor ons. Maar stroomuitval? Dat is een ingewikkeld probleem.’

‘Het probleem dit jaar is dat we voor het eerst landelijk stroomuitval hebben’, zegt Talib. ‘De camera’s en lichten vallen bij elke storing uit en we kunnen de airco niet aanzetten. Dat vertraagt de editing en productie’, legt hij uit.

Op weg van zijn studio naar huis passeert Talib de Shatt al-Arab, het punt waar de rivieren Eufraat en Tigris samenvloeien voordat ze de Golf bereiken. ‘Daar heb ik nog nooit zoveel mensen zien zwemmen. Meestal zijn het arme mensen die geen generator hebben’, zegt hij. De meeste Iraakse huizen hebben elektriciteit nodig om water naar hun badkamers te pompen en de douche te kunnen gebruiken. Maar zelfs als dat lukt, is het water vaak kokend heet.

Talib zegt dat hij sinds half juni thuis elke dag zo’n twaalf uur geen stroom had. Zijn eenjarige dochter huilt ’s nachts vanwege de hitte en zelf raakt hij er steeds meer gestrest van. ‘Temperaturen van meer dan 50 graden zijn normaal voor ons. Maar stroomuitval? Dat is een ingewikkeld probleem’, zegt hij.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.