Dossier: 

De rijke “huisvrouwen” van HSBC

Meer dan 7300 klanten van HSBC Genève staan in interne nota’s van de Zwitserse bank opgelijst als huisvrouwen. Die term dekt blijkbaar een grotere lading dan de doordeweekse vrouw-aan-de-haard die je je daar doorgaans bij voorstelt. Een verhaal over grote sommen contant geld, zonnige eilanden, exclusieve feestjes en een Saudische prinses.

© James Vaughan CC BY NC SA 2.0

Een doodnormale dag in het leven van een huisvrouw. Hanne Tox, een Deense dame van 57 jaar, ging in 2005 langs bij HSBC Private Bank in Zwitserland om het over haar rekening te hebben.

Blijkbaar lag het allemaal wat moeilijk. De bankbediende noteerde: ‘Rekeninghouder woont in Denemarken. Gevoelig dus, aangezien het een criminele daad is om een rekening in het buitenland te hebben die je niet aangeeft. (…) Probleem zou kunnen opgelost worden via (…) alternatieven zoals het oprichten van een offshore bedrijf.’

Een aantal maanden later bracht Tox een nieuw bezoek aan haar bankiers in Genève. Ditmaal overnachtte ze eerst in Zürich, in een van ’s werelds meest luxueuze en historische hotels. ‘Geopend in 1844 door Johannes Bauer,’ aldus de website van het hotel, was dit het gebouw waar Richard Wagners Die Walküre in première ging, en waar barones Bertha von Suttner de Zweedse industrieel Alfred Nobel overtuigde om een internationale vredesprijs in het leven te roepen.

‘Rekeninghouder bracht de nacht door in Baur au Lac, wat haar erg is bevallen’, zo staat te lezen in haar persoonlijk dossier bij HSBC-bank.

Een dag later haalde de dame van haar HBSC-rekening 100.000 Deense kroon in contanten af, omgerekend aan de wisselkoers van dat moment zo’n 16.000 dollar.

‘Daarna vloog Mevr. H.T. terug naar huis.’

Rijk getrouwd

Mevr. M.T., zoals Tox in de interne nota’s van de bank genoemd wordt, staat in haar persoonlijk dossier bij HSBC beschreven als een ‘assistente en huisvrouw’. Voor Tox, weduwe sinds 2003, lijkt het een accurate – misschien wel wat onderschattende – beschrijving van hoe ze haar dagen doorbracht.

Tox reageerde niet op vragen van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) om commentaar.

Huisvrouwen staan in de bankdossiers vaker vermeld dan pakweg dokters, advocaten en diamantairs.

De beschrijving van Tox’ bezoekjes komt uit de gegevens van HSBC Private Bank (Zwitserland) die Le Monde en ICIJ konden bemachtigen. Er zit onder meer informatie tussen over rekeninghouders, stortingen en andere individuele gegevens. Daaruit blijkt dat de bank er niet voor terugdeinsde om ook in zee te gaan met bedenkelijke klanten, waaronder ook veroordeelde criminelen en wapenhandelaars.

Niet elk individueel dossier van HBSC bevat gegevens over de professionele activiteiten van de klant. In de dossiers die wel beroepsinformatie registreerden, springt de categorie “huisvrouwen” er in ieder geval bovenuit. Huisvrouwen staan vaker vermeld dan pakweg dokters, advocaten en diamantairs.

De term werd soms gebruikt om dames te beschrijven die rijk getrouwd waren, maar was in sommige gevallen blijkbaar ook van toepassing op industriële pioniers, architecten, journalisten, leerkrachten, prinsessen en rijke erfgenamen. Dat verklaart waarom er in de HSBC-gegevens zoveel “huisvrouwen” opduiken – meer dan 7300 om precies te zijn. Twee andere onbezoldigde categorieën – werklozen en studenten – waren samen goed voor minder dan 4000 klanten.

I love New York

Een andere dame die bij HSBC in Genève als huisvrouw geregistreerd stond, is Mary Wells Lawrence – een heel grote naam in de reclamewereld. Lawrence, nu 86 jaar, richtte in 1966 het reclamebureau Wells Rich Green op, in een tijd toen het glazen plafond nog veel hoger was dan vandaag. Ze groeide uit tot een van de bestbetaalde vrouwen uit de sector, alsook de eerste vrouw aan het hoofd van een bedrijf genoteerd op de New York Stock Exchange.

© Kristof Clerix

St. Vincent and the Grenadines: Caraïbische exotiek

I love New York – met het kenmerkende hartje als gestileerde logo – is een van haar geniale marketingvondsten. Kwam ook uit haar koker: Vrienden laten vrienden niet dronken rijden, Plop, plop, fizz, fizz – in Amerika een zeer bekende slogan van het medicijn Alka Seltzer – en de jaren tachtig oneliner Bij Ford is kwaliteit job #1.

Mary Wells was gehuwd met de inmiddels overleden Harding Lawrence, een voormalige directeur van vliegtuigmaatschappij Braniff en zelf destijds ook klant bij HSBC. Het koppel verdeelde zijn tijd tussen de VS, een eiland in de Cariben en een fraai landgoed aan de Franse Riviera, waar onder meer prinses Grace van Monaco, Frank Sinatra en componist Andrew Lloyd Webber al eens op feestjes werden gesignaleerd. Niet bepaald een levensstijl die meteen is weggelegd voor de meeste huisvrouwen.

De gegevens waar ICIJ de hand op kon leggen, geven aan dat Mary Wells de uiteindelijke begunstigde was van vier rekeningen – twee daarvan waren in 2006 nog geopend. Eentje stond officieel op naam van een offshore bedrijf op de Bahama’s, Five Angels Investment Limited, en noteerde een maximumsaldo van 138,5 miljoen in 2006/2007. Op de andere rekening, onder de naam Sandia Corporation Limited, stond in die periode 1,9 miljoen dollar.

Het adres in het persoonlijke dossier van de succesvolle zakenvrouw is The Terrasses, Mustique, een privaat eiland in de Caribische natie St. Vincent and the Grenadines. Naast het koppel is er in heel het HSBC-gegevensbestand slechts één andere klant die eveneens officieel gedomicilieerd was op het Caribische eiland, een kleine maar geheimzinnige speler in de wereld van offshore belastingparadijzen.

Mary Wells Lawrence antwoordde niet op herhaaldelijke vragen van ICIJ om commentaar.

Saudische prinses

Ook de Saudische prinses Lolowah al-Faisal Al Saud, een van de meest actieve lobbyisten voor vrouwenonderwijs in het Midden-Oosten, staat in de HSBC-data opgelijst als “huisvrouw”.

Prinses Lolowah groeide letterlijk op in het land van vijgen en honing. 

Prinses Lolowah (67) is een van de negen kinderen van de voormalige Saudische koning Faisal bin Abdulaziz Al Saud. Ze volgde een opleiding in het Zwitserse Lausanne en groeide op in het luxueuze Shubra-paleis in Ta’if, het voormalige zomerverblijf van Saudische koningen – letterlijk in een land van vijgen en honing. Ze is de nicht van de nieuwe koning Salman, en de zus van de huidige Saudische minister van Buitenlandse Zaken en van de voormalige Saudische ambassadeur in de UK en de VS.

Prinses Lolowah is ondervoorzitter van de board of trustees van de Effat Universiteit, de eerste private non-profit universiteit voor vrouwen in Saudi-Arabië. Intussen gescheiden reist ze de wereld rond om lezingen te geven over genderthema’s.

Ook aan het Wereld Economisch Forum nam ze deel – in 2007 pleitte ze er voor het recht van Saudische vrouwen om met de auto te mogen rijden. In 2012, tijdens een lezing aan een universiteit, zei ze dat voor vrouwen in Arabische landen ‘de weg nog lang is’.

© World Economic Forum CC BY NC SA 2.0

Volgens een zeldzaam interview, in de Britse krant The Telegraph, leidde prinses Lolowah in de nasleep van 9/11 een Saudisch ‘charmeoffensief’.

Uit de gelekte bankgegevens blijkt dat Lolowah – samen met andere leden van het Saudische koningshuis – de uiteindelijke begunstigde was van een rekening op naam van Pearl Enterprises Limited en verbonden met een adres op de Kaaimaneilanden. Daarop stond in 2006/2007 1,75 miljoen dollar. Een aantal HSBC-rekeningbeheerders had het ‘recht om de rekening te inspecteren’. Een van hen beschrijft zichzelf op zijn LinkedIn-profiel als ‘verantwoordelijk voor het beheer van een portfolio van private stichtingen en bedrijven met een ultrahoge nettowaarde, in opdracht van een reeks internationale klanten van de bank’.

De HSBC-gegevens maken niet duidelijk welke rol prinses Lolowah precies had in relatie met de twee rekeningen in kwestie, die tussen 2002 en 2003 bij HSBC in Genève zijn geopend. De eerst geopende rekening werd voor 2007 alweer gesloten. De tweede, waaraan ze samen met acht andere leden van de koninklijke familie gelieerd was, stond geregistreerd onder de naam The Effat Charitable Foundation Ltd. Het saldo in 2007/2007 bedroeg 31,2 miljoen.

Prinses Lolowah antwoordde niet op de herhaaldelijke vragen van ICIJ om commentaar.

Voortvluchtige zakenvrouw

Khunying Patcharee Wongpaitoon, een Thaise zakenvrouw die later voortvluchtige werd en intussen gestorven is, was verbonden aan een HSBC-rekening toen ze opdook in een onderzoek naar een van Thailands eerste gevallen van aandelenkoers-manipulatie. De gelekte gegevens specificeren haar precieze relatie met de rekening niet.

De HSBC-rekening van Wongpaitoon, die in de media als ‘vermogende zakenvrouw’ omschreven werd, was geopend van 1992 tot 1994. De dame zelf werd samen met anderen beschuldigd van zakenmisdrijven. De zaak leidde in februari 1993 tot de neergang van de First City Investment Finance Public Company Limited – een bedrijf dat later werd overgekocht door de Thailandse regering.

Volgens de Thailandse krant The Nation kon Wongpaitoon aan een arrestatie ontsnappen door tijdig de benen te nemen. Ze bleef voortvluchtige tot ze omwille van verjaring niet langer vervolgd kon worden. Wongpaitoon, dochter van een voormalige Thaise vicepremier, werd in 1999 bankroet verklaard, maar wist later opnieuw fortuin te vergaren, aldus The Nation. In 1998 werd haar naam genoemd in een schandaal rond bouwcontracten van de stad Bangkok, waar haar broer in die tijd bestuurder was.

Bangkok © Patrik Ragnarsson CC BY NC 2.0

Erfgename van modehuis ‘haalt enkele euro’s af’

Arlette Ricci is de erfgename van het miljoenenfortuin van haar grootmoeder Nina en vader Robert Ricci, die samen een van Frankrijks oudste modehuizen en parfumgiganten uit de grond stampten. Het modelabel Nina Ricci, dat onder meer parfum op de markt brengt voor ‘glamoureuze en stedelijke heldinnen’, is opgericht in 1932. Een decennium later lag het eerste parfumflesje van het merk in de winkel. Het Nina Ricci-label is tegenwoordig in handen van een Spaans conglomeraat.

© Slava Rodinov CC BY NC SA 2.0

In de HSBC-gegevens wordt de 73-jarige Ricci beschreven als ‘huisvrouw’ en ‘erfgename’. Elders is ze ook wel bekend als de theaterdirectrice die in 2011 in Hongarije De Golven van Virginia Woolf op de planken bracht.

Ricci was de uiteindelijke begunstigde van een rekening onder de naam van een Panamees bedrijf, Parita Compania Financiera S.A.. De rekening vertoonde op een gegeven moment in 2006/2007 een saldo van 22,5 miljoen dollar. Een van de nota’s in haar persoonlijke dossier bij de bank vermeldt een bezoek van de huisvrouw/erfgename in april 2005 ‘om enkele euro’s af te halen’.

Ricci was, aldus de gelekte documenten, ook gevolmachtigde op een andere rekening, genaamd Myr Associates Inc., met een saldo van 1,9 miljoen dollar. De rekening werd in 2006 opgezegd. Een derde rekening onder de naam Positano, gesloten in 1989, specificeert Ricci’s precieze rol niet. 

Erfgename Ricci is door de Franse Justitie in verdenking gesteld van belastingfraude. 

Ricci stond op de HSBC-lijst met 3000 namen die de Franse autoriteiten in 2009 in handen kregen. Slechts enkele tientallen daarvan werden door de Franse Justitie in verdenking gesteld van belastingfraude in relatie met hun niet-aangegeven Zwitserse bankrekeningen. Ricci was een van hen, zo blijkt uit mediaberichten.

‘Wij betwisten de bedragen en gebeurtenissen zoals die beschreven staan in de Falciani-data, alsook enige banden met [offshore] bedrijven’, vertelde Ricci’s advocaat Jean-Marc Fedida in 2013 aan journalisten. Hij voegde eraan toe dat Ricci een groot deel van haar tijd doorbrengt in de Zwitserse chalet die ze in 2008 kocht.

Het Franse onderzoek naar de HSBC-rekeningen van de rijke erfgename loopt nog.

Vertaling: Kristof Clerix

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.