Syrië geterroriseerd door dubbele jihad

Een kolonne voertuigen rijdt op een koude morgen door de drukke straten van Dahieh, een bastion van het sjiïtische Hezbollah. Vooraan rijdt een auto, versierd met gekleurde bloemstukken. Eromheen lopen militanten met kalashnikovs. Elke paar minuten klinken geweerschoten, gevolgd door gejammer. Mannen in gevechtskleding zwaaien met gele spandoeken van de Partij van God. “Labayka Ya Hussein”, zegt een man, verwijzend naar de door de sjiïeten vereerde martelaar Hussein.

Dubbele jihad

Het lijkt een bruidsstoet, maar in werkelijkheidheid is het de begrafenis van een Hezbollahstrijder die in Syrië is gedood. Toch lijkt het ironisch genoeg op de “martelaarsbruiloften” die soennitische jihadisten organiseren in Palestijnse kampen in Libanon of Jordanië, waar de snoep genereus wordt rondgedeeld en het sap rijkelijk vloeit. Het laat zien dat de visies op jihad van de twee elkaar bestrijdende stromingen dichter bij elkaar komen. President Assad is een alawiet, verwant aan de sjiïeten, en daarom steunen de sjiïeten hem. De soennieten daarentegen steunen de opstand.

Aanvankelijk waren beide groepen vooral gemotiveerd om hun geloofsgenoten te beschermen. “We vechten om de kinderen en de vrouwen te beschermen die worden afgeslacht door het regime van Assad”, zegt Abu Horeira, een Libanese jihadist uit Tripoli die in Qussayr heeft gevochten. Het lijkt verdacht veel op de woorden van Nasrallah, de leider van Hezbollah, vorig jaar april: “We zullen de Libanese inwoners van Al-Qusayr niet in de steek laten.”

Maar toen de strijd in Syrië in hevigheid toenam, raakte het politieke discours van jihadisten in Libanon steeds verder gepolariseerd, en werden de motivaties steeds religieuzer, met verwijzingen naar een van de 150 Koranteksten die over jihad gaan.

Religieuze plicht

“Jihad in Syrië is een plicht voor alle soennieten”, zei de salafistische sjeik Omar Bakri in een eerder interview. Hezbollah heeft niet officieel opgeroepen tot jihad, maar verschillende strijders, zoals Abou Ali, de commandant van de eenheid in Dahieh, hebben laten weten dat “iedereen die gaat vechten in Syrië een taklif sharii heeft ontvangen”, oftewel een religieus gebod. “Mijn plaats in de hemel is veiliggesteld als ik sterf [in Syrië] en voor mijn familie zal worden gezorgd”, zegt Abou Ali, die verschillende keren in Qussayr, Qalamoun en Damascus is ingezet. Hij verdedigt zijn gemeenschap, zijn geloof en de waardigheid van de sjiïeten, zegt hij.

Zowel soennieten als sjiïeten geven gehoor aan deze oproep. Volgens schattingen zijn er meer dan vijfduizend Hezbollahstrijders in Syrië. Samen met andere sjiïtische jihadisten, uit Irak en Jemen voornamelijk, maakt dat minimaal zesduizend. Het aantal soennitische jihadisten, volgens een schatting van het International Centre for the Study of Radicalisation in Londen, is ongeveer tienduizend.

Eeuwenoud narratief

Het narratief dat ze gebruiken wordt gevoed door een conflict dat veertien eeuwen teruggaat. Hezbollahleiders roepen op tot bescherming van het graf van Sayyeda Zeinab, de dochter van imam Ali, die door shiïeten wordt vereerd. Er is niets heerlijkers dan daarvoor te mogen sterven, zegt een strijder die zijn naam niet wil geven, maar deze uitleg klinkt keer op keer, telkens als er weer iemand wordt onthoofd. Voor sjiïeten verwijst onthoofding aan de onthoofding van Hussein, de broer van Zeinab, in oude tijden. Maar ook soennieten gebruiken het als afschrikmiddel, zowel tegen regeringssoldaten als tegen Hezbollah. Daarbij komt nog een gevaarlijke eindtijdideologie die olie op het vuur is. Door het conflict puur in termen van religieuze strijd te zien, wordt een conflict aangewakkerd dat de hele regio in brand kan zetten.

“Er is geen verschil tussen buitenlandse jihadisten en Hezbollahstrijders in Syrië”, zegt Sayed Hani Fahs, een sjiïtische geestelijke. “Het is allebei politiek terrorisme.” Het denken in termen van religieuze groepen is voor veel mensen de basis van hun identiteit. De enige hoop, zegt hij, is als dit sectarische denken wordt ingeruild voor burgerschap.