Turkse vakbonden in de vuurlinie

De beslissing van de Turkse Eerste Minister Recep Tayyip Erdogan in 2009 om 1 mei officieel als Dag van de Arbeid te erkennen, lijkt vooralsnog een hoofdzakelijk symbolische betekenis te hebben. Vakbondsbewegingen ondervinden immers nog altijd veel hinder bij hun pogingen om de belangen van werknemers te verdedigen.

Repressie tegenover vakbonden

In mei 2009 werden 31 leden opgepakt van de Turkse vakbondsbeweging KESK, omdat ze ervan beschuldigd werden banden te onderhouden met de terroristische groepering PKK. De processen werden soms gevoerd in schemerige omstandigheden. Zo kregen de advocaten van de beschuldigden weinig of geen inzage in de dossiers van hun cliënten. Ook verbleven 22 van de gearresteerden maandenlang in de cel, in benarde omstandigheden en zonder concreet uitzicht op een proces.
In de Turkse stad Tuzla werden leiders van havenwerkersvakbond Limter-Is recent nog met de dood bedreigd door hun werkgever, omdat ze een aantal werknemers verdedigd hadden die onterecht hun ontslag hadden gekregen.

Internationale belangstelling

Op donderdag 29 april 2010 organiseerde de International Trade Union Confederation (ITUC) in Brussel een persconferentie om de aandacht te vestigen op de Turkse situatie. Samen met partners European Trade Union Confederation (ETUC), Amnesty International (AI), International Federation of Journalists (IFJ), International Federation for Human Rights (FIDH) en Protection International (PI) bespraken ze onder meer de houding van de Turkse regering ten aanzien van de vakbonden en het niet-gerespecteerde recht op zelfexpressie.
Secretaris-generaal van de ITUC Guy Ryder verklaarde: ‘De Turkse overheid heeft geen oren naar de aanbevelingen die beschreven staan in de rapporten van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), terwijl de situatie op de werkvloer verslechtert.’ Hij wees op het belang van de samenwerking tussen de internationale partners om de rechten van de arbeiders bij de Turkse regering te bepleiten.
Ook de journalist Erol Önderoglu, redacteur van de Turkse onafhankelijke nieuwswebsite Bianet.org, wees op het belang van internationale aandacht en samenwerking. ‘Enerzijds is het belangrijk om met die samenwerking de druk op de Turkse regering te verhogen. Anderzijds betekent de internationale belangstelling een enorme steun voor de vakbondslieden. In Turkije is het immers niet ongevaarlijk om te vechten voor de rechten van werknemers.’

Houding van de Turkse pers

Volgens Renate Schroeder van het IFJ verschijnt er weinig of niets in de Turkse pers over de mistoestanden met de vakbonden. De grote persbedrijven nemen niet de rol op van waakhond van de regering, maar beperken zich voornamelijk tot “zelfcensuur”, aldus Schroeder.
Önderoglu geeft aan dat er in Turkije geen traditie bestaat van een onafhankelijke pers: ‘Bianet is het eerste nieuwsplatform in Turkije dat werkt volgens een alternatief model. We worden voor onze werking onder meer gefinancierd door de Europese Unie. Daardoor zijn we in staat om op een kritische manier getuigenis af te leggen over de zaken die in ons land gebeuren.’

Dag van de Arbeid

De datum ‘1 mei’ zorgt bij vele Turken voor een wrange smaak in de mond. Ze herinnert immers aan 1 mei 1977. Op die dag werd op het Taksimplein in Istanbul een menigte van vakbondsmensen en arbeiders onder vuur genomen door onbekende schutters. Bij die aanslag kwamen minstens 34 mensen om het leven. Opvallend bij het incident was de rol van de politie, die zorgde voor nog meer paniek door met rookbommen te gooien en door met waterkannonnen de menigte verder uit elkaar te drijven.
De voorbije jaren draaiden de manifesties op het Taksimplein steevast uit op een confrontatie tussen manifestanten en de ordediensten. De gebeurtenissen van het laatste jaar lijken niet meteen een gezonde voedingsbodem voor een vreedzame 1 meiviering. Het blijft daarom afwachten in welke omstandigheden mei ’77 dit jaar herdacht zal worden.