Uittocht leraren holt Kirgizisch onderwijs verder uit

Nieuws

Uittocht leraren holt Kirgizisch onderwijs verder uit

Uittocht leraren holt Kirgizisch onderwijs verder uit
Uittocht leraren holt Kirgizisch onderwijs verder uit

IPS

05 november 2014

Jonge leerkrachten in Kirgizië verkiezen ongeschoold werk dat beter betaalt. Het lerarentekort dat zo ontstaat, weegt zwaar op de kwaliteit van het openbaar onderwijs. Met rampzalige gevolgen voor een hele generatie afgestudeerde Kirgiezen.

De 38-jarige Minovar Roezieva was leerkracht Engels in Osj. Tot vorige zomer, want nu verkoopt de moeder van vier Chinese kleren in een lokale bazaar. Net als veel andere Kirgizische leerkrachten kon ze niet overleven op haar karig salaris en zocht ze een andere baan om de eindjes aan elkaar te knopen.

“Als lerares verdiende ik amper 55 euro per maand”, verklaart Roezieva. Ze verduidelijkt dat een kilo rundvlees al een tiende van dat salaris kost. “Ik kon daar genoegen mee nemen omdat mijn man een inkomen heeft waarmee we ons gezin kunnen onderhouden. Maar een alleenstaande moeder zou er niet van kunnen leven.”

Salarissen optrekken

Naast het salaris doet ook de lage sociale status jonge leerkrachten naar ander werk zoeken. Bovendien worden oudere leerkrachten die met pensioen gaan niet meer vervangen. Daardoor zakt de kwaliteit van het openbaar onderwijs naar een dieptepunt.

En zo ontstaat er, vooral buiten Bisjkek, een generatie van afgestudeerde Kirgiezen die niet over de nodige vaardigheden beschikken om een goedbetaalde baan te vinden. “Sommige prille twintigers kunnen niet eens correct hun naam spellen”, verklaart Gaisja Ibragimova, voorzitter van de Vereniging voor Onderwijsinstituten in Kirgizië.

Kanybek Osmonaliev, voorzitter van de parlementaire commissie voor Onderwijs, Wetenschap, Cultuur en Sport, meent dat er ongeveer 80.000 leraren in het land zijn. Dat betekent dat er een tekort is van minstens 2500 leerkrachten. Ook hij verwijst naar het lage loon. “We zouden hun salarissen met minstens 30 procent moeten optrekken.”

Dat zou de staatskas ongeveer 50 miljoen euro kosten, rekent Osmonaliev voor, wat de regering zich niet kan veroorloven. Op 15 oktober was er een hoorzitting in het parlement waar beleidsmakers discussieerden over de salarissen van leerkrachten, maar ze slaagden er niet in om maatregelen te nemen.

Na een verhit debat besloot Erkin Sakebajev van de Sociaaldemocratische Partij waartoe ook de president behoort, dat het geen zin heeft om een beslissing te nemen, omdat de regering wegens geldgebrek toch niets kan doen.

Corruptie

Oksana Kiseleva, bestuurder in een publieke school in Osj, noemt het tekort aan leerkrachten “een zeer ernstig probleem”. In de hoogdagen van de Sovjet-Unie was er een overaanbod aan hooggeschoolde leerkrachten, “terwijl we nu gedwongen worden iedereen die zich aanbiedt in dienst te nemen, ongeacht zijn of haar vaardigheden.”

Door de lage salarissen is er in scholen over het hele land een tekort ontstaan van leraren aardrijkskunde, wiskunde, biologie en Russisch, vertelt Kiseleva. “Vandaag werken veel onderwijzers in lokale bazaars.”, meent ze. “Het zijn vooral gepensioneerden die nog les geven. Omdat de pensioenen zo laag zijn, maar ook omdat het schoolbestuur hen kan overtuigen om hun pensioen uit te stellen, omwille van het tekort.”

Er zijn nog andere redenen waarom het onderwijs in Kirgizië op instorten staat. De scholen zijn overbevolkt en slecht onderhouden. “De meeste kinderen hebben geen handboeken”, hekelde de International Crisis Group (ICG) al in 2011. “Het leerplan is gedateerd, irrelevant en incoherent.”

Ook corruptie veroorzaakt problemen, en niet alleen met leerkrachten die ouders geregeld om een betaling vragen of leerlingen goede punten geven in ruil voor geld. Onder het bewind van de vorige president, Koermanbek Bakijev, ging een drukopdracht voor het drukken voor handboeken naar een bedrijf dat banden had met zijn zoon Maxim, aldus een rapport van ICG. Toen de familie Bakijev in 2010 van de macht verdreven werd, bleek dat er slechts weinig handboeken bij de leerlingen terechtgekomen zijn.

Lokale politici kijken naar buitenlandse geldschieters om de problemen aan te pakken, en aanvaarden slechts schoorvoetend verantwoordelijkheid, als ze de tekortkomingen in het systeem al erkennen. In 2005 en 2009 eindigde Kirgizië laatste in het internationaal vergelijkend onderzoek van OESO. Meer dan 80 procent van Kirgizische 15-jarigen scoorden onvoldoende op geletterdheid, wiskunde en wetenschappen. In plaats van de situatie aan te pakken, besloot Kirgizië om de test niet langer te organiseren.

“Grootste losers”

Voor velen is het lerarentekort het meest zichtbare probleem. Een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs, Amantoer Akmatov, houdt vol dat het ministerie met succes het tekorten aan het wegwerken is – er zou nog maar een tekort van 1200 onderwijzers zijn. Maar hij ontwijkt vragen over hoe de salariskloof gefinancierd wordt door het ministerie van Financiën.

Experts vertrouwen de cijfers van het ministerie van Onderwijs niet. Ibragimova van de Vereniging van Onderwijsinstituten, stelt dat Kirgizië 3000 leerkrachten extra nodig heeft, vooral voor wetenschappen en Russisch, een noodzakelijk vak omdat veel werkloze Kirgiezen hun geluk in Rusland gaan beproeven.

Vandaag geloven mensen “dat alleen de grootste losers, mensen die echt niets anders kunnen, leerkracht worden”, besluit Ibragimova. “Ze vinden het een schaamtelijk beroep.”