Van Lima naar Brussel. Sterk en divers tegen geweld op vrouwen

Latijns-Amerika presente

Vrouwen in Latijns-Amerika voegen al jaren daad bij de rechten-hashtag. De feminsitische beweging is er inclusief, divers en presente. Al voor #MeToo was er de #MiPrimerAcoso hastag (#MijnEersteAanranding).
Met de #SiMeMatan hashtag (#AlsZeMeVermoorden) veroordeelden ze met pijnlijke empathie het feit dat de maatschappij de schuld van verkrachting en vrouwenmoord bij de slachtoffers zelf legt.

Duizenden vrouwen kwamen in maart in Quito de straat op voor de zesde Marcha de las Putas en om het recht om zich veilig op straat te kunnen bewegen op te eisen. In juni namen tienduizenden vrouwen over heel Latijns-Amerika deel aan de derde Ni Una Menos-manifestatie (Niet Een Minder) tegen feminicide.

Peru plaatste zich na zesendertig jaar weer voor de Wereldbeker voetbal. Feministen vroegen zich via de sociale media en straatacties af of er nu ook iets kan gedaan worden aan het feit dat iedere twee uur een vrouw verkracht wordt.

Hallucinante feminicide cijfers in Latijns-Amerika

Eugenia Piza-Lopez, vertegenwoordigster van de gendermissie van het VN-Ontwikkelingsprogramma UNDP in Latijn-Amerika, zei deze maand nog dat Latijns-Amerika (met uitzondering van conflictgebieden) voor vrouwen de gewelddadigste regio in de wereld is.

Gemiddeld twaalf vrouwen verliezen in Latijns-Amerika per dag het leven omdat ze vrouw zijn

VN-Women en de UNDP stelden in Panama een rapport voor waar het zwart op wit staat: Drie van de tien landen met de hoogste verkrachtingscijfers zijn Caraïbische landen. Twee van de drie moorden op vrouwen in Centraal-Amerika en Mexico gebeuren omwille van hun gender. Dagelijks verliezen gemiddeld twaalf vrouwen op het continent het leven omdat ze vrouw zijn. In zestien landen van Latijns-Amerika en de Caraïben beweenden in 2016 in totaal 1831 families de moord op een geliefde, nog meer dan het jaar daarvoor.

Voor Latijns-Amerikaanse vrouwen van alle leeftijden is de straat de plaats om hun woede over deze realiteit uit te schreeuwen. Afgelopen zaterdag op de internationale Dag voor de Eliminatie van Geweld tegen Vrouwen waren de grote Latijns-Amerikaanse steden weer het podium voor protest tegen gendergeweld. In Ecuador klonk de strijdkreet: ‘We zijn niet meer weerloos, we zijn in opstand.’

Onverwacht hoge geweldcijfers in de Europese Unie

Zo hallucinant als de feminicide-cijfers in Latijns-Amerika zijn, zo onverwacht zijn voor velen de hoge geweldcijfers bij ons. Volgens de Europese vrouwenlobby is een op drie vrouwen in de Europese Unie het slachtoffer van fysiek of seksueel geweld. Dat zijn 62 miljoen vrouwen. Iedere week worden vijftig vrouwen door hun partner of ex-partner vermoord. Deze cijfers zijn volgens vrouwenorganisaties een fractie van wat er zich achter gesloten deuren afspeelt.

Er is nog een lange weg af te leggen om dagelijkse discriminatie en geweld tegen vrouwen te doen doordringen.

Er is nog een lange weg af te leggen om het besef van dagelijkse discriminatie en geweld tegen vrouwen te doen doordringen, zoals seksistische reclame, beledigend taalgebruik, onderwaardering van het werk van vrouwen. In vergelijking met vorig jaar zakte België zeven plaatsen in de Global Gender Gap Index. Vooral het loonverschil en de politieke ondervertegenwoordiging van vrouwen is groot waardoor ons land op de 31e plaats terechtkomt.

Ook in Brussel organiseerde het platform Mirabal afgelopen zaterdag 25 november dus een betoging. Meer dan tweeduizend mannen en vrouwen trotseerden de regen tegen vrouwengeweld. Het zijn Latijns-Amerikaanse meisjes die verantwoordelijk zijn voor de performance bij aanvang van de mars aan het Noordstation. De zwarte maskers zijn de vrouwen die we verloren aan geweld, de wit geschilderde gezichten symboliseren de vrijheid en hoop van leven zonder geweld.

Van de straat naar wetten en van wetten naar implementatie

De naam van het rapport Van de belofte naar de actie: politiek om een einde te stellen aan geweld tegen vrouwen in Latijns-Amerika en de Caraïben legt de vinger op de genderongelijke wonde.

De marsen tegen vrouwengeweld zijn de vrouwen achter de Hollywoodsterren die opstaan.

Volgens Vero Ferrari, feministe, auteur en linguïste uit Peru, zijn de grote manifestaties in Latijns-Amerika zo belangrijk omdat ze het geweld zichtbaar maken. De marsen tegen vrouwengeweld die de laatste jaren overal in Latijns-Amerika opduiken, zijn de vrouwen achter de Hollywoodsterren die opstaan.

Ferrari benadrukt dat het zichtbaar maken van het dagelijks geweld tegen vrouwen hand in hand moet gaan met de eis dat de staat haar verantwoordelijkheid neemt. Vrouwenbewegingen in Latijns-Amerika herhalen al jaren de noodzaak van sensibilisering.

Volgens de VN hebben vierentwintig van de 33 landen in Latijns-Amerika en de Caraïben dan wel wetten tegen huiselijk geweld, slechts negen landen hebben een wetgeving goedgekeurd voor andere vormen van geweld tegen vrouwen.

Een terugkerende aanklacht van feministische organisaties op het continent is dat de bestaande wetten tegen vrouwengeweld te weinig uitvoering vinden en dat het judicieel apparaat faalt. Peru kwam zaterdag de straat op achter de weinig hoopgevende aanklacht dat ‘de zaken niet zijn veranderd. We gaan de straat weer op’.

Ook in België was er afgelopen maand kritiek omdat de politie geen officieel verslag had opgesteld na een klacht van de naderhand vermoorde Franse studente in Luik.

Sisterhood

‘Ons beste wapen is vreugde’, vertelt een feministe uit Ecuador. De nieuwe generatie feministen in Latijns-Amerika komen de straat op uit woede, maar hun wapen is een aanstekelijke vrolijkheid tegen conservatieve krachten.

Er is ook een opvallend inclusieve aandacht voor het geweld dat transgenders ondervinden. Het samenbrengen van de strijd van blanke vrouwen uit de middenklasse met die van inheemse en Afrolatina’s in één strijdplatform is een moeilijke evenwichtsoefening. Toch tonen de manifestaties een weg voor een divers Latijns-Amerikaans feminisme, waar vrouwen van uiteenlopende achtergrond de voorgrond van het protest innemen.

Ook de manifestatie tegen geweld in Brussel afgelopen zaterdag was een representatieve bijeenkomst van vrouwen uit de Europese Unie en de wereld. Vrouwen met hun eigen kijk op die wereld, maar samen tegen geweld.

Vrouwen op het toneel

De continenten lijden onder de conservatieve backlash. In Peru en Ecuador dook de #ConMisHijosNoTeMetes (#MetMijnKinderenBeginJeNiet) beweging op tegen seksuele opvoeding in het onderwijs en hun kruistocht tegen wat zij de genderideologie noemen. In de centrum-rechtse regering van Temer in Brazilië krijgt de rechtse evangelische stroming steeds meer politieke macht. Ook in Europa en de VS liggen vrouwenrechten zoals abortus onder vuur.

Er is een jonge generatie van feministes online en offline heel actief.

Maar vrouwen wereldwijd vechten terug. Een vertegenwoordigster van de European Women’s Lobby vindt dat we ons wel degelijk op een turning point bevinden. Er is een jonge generatie van feministes zowel online als offline heel actief. In Latijns-Amerika zette de energie van de Ni Una Menos-optochten een nieuwe en aanstekelijke feministische cyclus in gang. #MeToo schudde ook België wakker.

Recente ontwikkelingen tonen dat vrouwen niet enkel met een hashtag op sociale media en een protestbord op straat hun plaats innemen. Colombiaanse vrouwenbewegingen zijn trots dat 53 procent van de rechters van de Speciale Rechtbank voor de Vrede vrouwen zijn. In de VS stelden een record aantal vrouwen zich kandidaat bij de recente lokale verkiezingen - en wonnen.

Het Nationale Inheemse Congres bracht soelaas voor feministisch Mexico en koos eind mei de inheemse María de Jesús Patricio Martínez als onafhankelijke kandidaat voor de presidentsverkiezingen in 2018. De hoop op een nieuwe manier van politiek bedrijven met deze geneesvrouw uit Tuxpan is misschien net wat de wereld nodig heeft. Na Trump in de VS, Martínez in Mexico. En laten we het ook maar eens hebben over onze witte mannelijke regering.