‘Vanaf nu tot 31 december duwen we onze planeet in het rood’

Earth Overshoot Day valt in 2020 op 22 augustus. Dat betekent dat we de limieten van de aarde voor dit jaar hebben overschreden. Tegen het einde van 2020 zullen we collectief zo veel hebben verbruikt dat er 1,6 aardes nodig zijn om daaraan te voldoen.

De kern van het probleem is dat de aarde maar een zekere biocapaciteit heeft. Dat is het maximum verbruik van energie en grondstoffen die de planeet op één jaar tijd kan vernieuwen. De Earth Overshoot Day is het moment dat we die biocapaciteit hebben opgebruikt. ‘Vanaf die dag tot 31 december duwen we onze planeet in het rood’, legt het Belgische Netwerk Bewust Verbruiken uit. 

Dit jaar valt Earth Overshoot Day meer dan drie weken later dan in 2019. Dat schijnbaar goede nieuws is spijtig genoeg niet het gevolg van structurele verbeteringen in onze consumptie- en productiegewoontes. Het is de coronacrisis die aan de basis ligt van deze verschuiving. De pandemie heeft een globale daling van 14,5 procent in de CO2-uitstoot veroorzaakt.

Sinds 1970, toen de Earth Overshoot Day voor het eerst binnen het jaar zelf viel, is die dag quasi elk jaar vroeger gevallen. Alleen economische crisissen en de pandemie hebben die trend even omgedraaid, maar uiteraard met de hoge menselijke kost die met crisissen gepaard gaat.

Zelfs die kostelijke uitzonderingen vertragen de klimaatsverandering eigenlijk niet. Een invloedrijke studie in Nature: Climate Change toonde op basis van data uit 150 landen aan dat een daling van de uitstoot in een crisis later gewoon zwaarder terugkomt. Voor elk procent dat het BBP daalt, neemt ook de CO2 uitstoot af met 0,43 procent. Maar wanneer het BBP weer stijgt, gaat elke procent groei gepaard met een toename van 0,73 procent in de uitstoot.

Dus wanneer na een crisis de economie terug op hetzelfde niveau komt te staan, is de totale uitstoot ondertussen wel gestegen.

#MoveTheDate

‘Ons economisch groeimodel waarin wegwerpproducten de norm zijn, is niet langer houdbaar.’

Onder de noemer #MoveTheDate stelt het Global Footprint Network maatregelen voor om de Earth Overshoot Day langzaamaan weer naar het einde van het jaar te duwen. De beweging benadrukt dat dat zowel veranderingen in onze consumptie vereist als grotere, systemische veranderingen.

‘Ons economisch groeimodel waarin wegwerpproducten de norm zijn, is niet langer houdbaar. Bewust kiezen voor een switch naar duurzame, kwaliteitsvolle en herstelbare producten zou niet alleen de planeet ten goede komen maar ook kansen creëren voor een duurzame relance van onze lokale economie, gebaseerd op diensten’, staat in het persbericht van het Netwerk Bewust Verbruiken.

‘Qua individuele consumptie is de milieu-impact van gekochte spullen het grootst. Dat ligt aan de grote hoeveelheden water, grondstoffen en energie die nodig zijn voor mijnbouw, productie en transport. Een gemiddelde consument gebruikt zes keer zoveel energie als hij opmerkt. Daarom adviseren we graag: koop minder spullen, kies voor betere kwaliteit, koop lokaal, deel je spullen, hergebruik en repareer. 

Moest iedereen leven als de gemiddelde Belg, zouden we 3,84 aardes nodig hebben in plaats van de huidige 1,6.

Protestbewegingen als Extinction Rebellion en Students for Climate benadrukken dat de aanpassingen ook sociaal moeten zijn en rekening moeten houden met de meest kwetsbare groepen. Het verbruik van grondstoffen en het uitstoten van broeikasgassen is namelijk ook niet gelijk verdeeld over de wereld.

De rijke landen hebben per capita een significant grotere ecologische voetafdruk. Moest elke persoon ter wereld leven als de gemiddelde Belg, zouden we 3,84 aardes nodig hebben in plaats van de huidige 1,6. Als iedereen het gemiddelde consumptiepatroon van de Verenigde Staten zou hebben, zou Earth Overshoot Day al midden maart vallen en zouden we bijna 5 planeten nodig hebben.