Venezolanen stemmen elektronisch bij referendum

Bij iedereen die gaat stemmen, wordt eerst ter identificatie door een leesmachine een elektronische vingerafdruk genomen. De machine, die los van de stemcomputer functioneert, controleert vervolgens of die persoon voor het eerst stemt. Zo kan voorkomen worden dat mensen dubbele stemmen uitbrengen. Van elke stem wordt een uitdraai op thermisch papier gemaakt, die de kiezer in een stembus in het stembureau moet deponeren. Die papieren stemmen kunnen gebruikt worden ter verificatie van de uitslag. Om de procedure goed te laten verlopen, heeft de Nationale Kiesraad 12.000 laptops en bijbehorende software gekocht van het Amerikaans-Chinese consortium Cogent Systems. Een contract ter waarde van 66 miljoen dollar.

Om fraude te voorkomen, kreeg elke kiezer in verleden na het stemmen onuitwisbare inkt op de pink van zijn rechterhand. Nadat de Venezolaanse oppositie aankondigde de benodigde 2,5 miljoen handtekeningen voor een referendum tegen Chávez te hebben, constateerde de kiesraad een paar duizend dubbele namen. En sommige namen bleken van mensen die al overleden waren.

Het stemcomputer met touch-screen wordt geleverd door een consortium onder leiding van Smartmatic, een Amerikaans bedrijf dat werd opgericht door Venezolanen. De montage van de 19.600 stemmachines, met de omvang van een desktopprinter, werd voor 24 miljoen dollar uitbesteed aan het Italiaanse Olivetti. Smartmatic brengt 63 miljoen dollar in rekening voor de computers met software. Het Venezolaanse telecombedrijf CANTV rekent nog eens 27 miljoen voor datatransmissie en systeembeheer.

Tussen 85 en 90 procent van de geregistreerde kiezers kan elektronisch stemmen. De rest woont in afgelegen dorpen of steden, waar nog op de ouderwetse manier gestemd wordt. De oppositie had voorkeur voor verkiezingen met de traditionele, papieren stembiljetten. ”Maar nu de kiesraad een andere keuze heeft gemaakt, kunnen we alleen hopen dat het systeem betrouwbaar is,” zegt Leopoldo Puchi, leider van de Democratische Coördinatie, een alliantie van politieke partijen, ngo’s en werknemers- en werkgeversorganisaties.

De Democratische Coördinatie accepteert de stemmachines, omdat de kieswet het gebruik daarvan toestaat, maar zet vraagtekens bij de methode om vingerafdrukken te verzamelen. Programma’s die vingerafdrukken vergelijken gaan steeds trager werken naarmate de database met vingerafdrukken groeit. De oppositie is bang dat het systeem daardoor tijdens de verkiezingen vastloopt.

Ook bij de regering heerst twijfel over de betrouwbaarheid van het systeem. Vice-president José Vicente Rangel wees op de mogelijkheid dat CANTV, met als belangrijkste aandeelhouder het Amerikaanse bedrijf GTE, de gegevens die via zijn netwerk worden verstuurd, manipuleert ten gunste van de oppositie.

Gustavo Roossen, directeur van CANTV, een voormalig staatsbedrijf dat in 1991 werd geprivatiseerd, heeft deze maand in een gesprek met Rangel de zekerheid gegeven dat het proces transparant zal verlopen. De overheid is volgens hem vrij om de datatransmissie te controleren.

Voor Smartmatic is een goed verloop van het referendum van groot belang. ”Als we kunnen laten zien dat dit product in Venezuela, onder moeilijke omstandigheden, goed werkt, dan kunnen we het aan de hele wereld verkopen,” aldus Antonio Mugica van Smartmatic. ”We zijn momenteel bezig met promotie in vijf Zuid-Amerikaanse landen, waaronder Chili, Colombia en Mexico. En we hebben ook een oogje op Florida, in de VS.”

Smartmatic hield zich tot voor kort vooral bezig met beveiliging van elektronische systemen voor banken. Maar nadat er tijdens de vorige Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2000 van alles misging in Florida, besloot het bedrijf zich ook te richten op elektronische stemsystemen.