Verkrachte vrouwen vinden de weg naar de rechtbank
Lyne Mikangou
14 mei 2002
Steeds meer vrouwen die tijdens de Congolese
burgeroorlog van 1997 tot 1999 het slachtoffer werden van een verkrachting
stappen naar de rechtbank. Volgens de ngo's, die steeds meer meetellen in
Congo-Brazzaville, werden zeker 3.000 vrouwen en adolescenten verkracht
tijdens de burgeroorlog. De meeste slachtoffers naar schatting 64 procent
- hebben echter nog geen klacht ingediend. Artsen zonder Grenzen (AzG)
probeert hen ertoe aan te zetten dat toch te doen, ondanks de juridische
hordenloop die daarvoor nodig is.
Tijdens de burgeroorlog in Congo-Brazzaville werden honderden vrouwen het
slachtoffer van groepsverkrachting door soldaten. De gebeurde vooral
Brazzaville en ook in Bouenza, Nirari Lekoumou en Kouilou. Volgens AzG
werden 158 van hen zwanger. Voor vele vrouwen is het onmogelijk om hun
aanvallers te identificeren wegens de omstandigheden waarin de
verkrachtingen plaatsvonden. Dat verklaart echter maar ten dele waarom zo
weinig vrouwen aankloppen bij het gerecht.
Het is ook een gebrek aan informatie over de juridische procedures en ook
de angst en de schaamte spelen mee, zegt Rebecca Oba, de
mensenrechtendirecteur bij het Congolese ministerie van Justitie. Het
ministerie moedigt de vrouwen aan om toch klacht neer te leggen. De
verkrachtingen en gewelddaden tegen vrouwen vallen niet onder de
amnestiewet die president Denis Sassou Nguesso in 1999 uitriep, benadrukt
Oba, die tevens lid is van de Vereniging voor Vrouwelijke Juristen in Congo.
De weg naar de rechtbank is niet eenvoudig. Zo moeten vrouwen 25.000 CFA
(ongeveer 40 euro) betalen om een klacht neer te leggen. Het is één van de
zaken waar AzG niet erg over te spreken is. De rechtsregels zijn erg
verwarrend, zegt Phillippe Cachet van AzG in Congo-Brazzaville. Een vrouw
moet haar aanvaller kunnen identificeren als ze klacht neerlegt en er zijn
geen georganiseerde line-ups van verdachten. De rechtbanken houden slechts
sporadisch zittingen. Het gerecht stimuleert bovendien minnelijke
schikkingen met de aanranders. Daar willen we een einde aan maken, zegt
Cachet. Vele politiemannen en militairen waren zelf betrokken bij de
verkrachtingen. Cachet roept de overlevenden niettemin op om zo snel
mogelijk naar de rechtbank te trekken.
De ngo steunt het Nationaal Programma voor Hulp aan de Overlevenden van
Seksueel Geweld. AzG biedt vrouwen die verkracht zijn en zich binnen de 72
uur aanmelden een gratis behandeling met aids-remmers aan. Het aantal
vrouwen dat zich aanmeldt, stijgt gestaag sinds 2000. Bij ongeveer de helft
van de 332 gevallen van verkrachting die MSF sinds 2000 registreerde was
het slachtoffer minderjarig.