Economische crisis in Argentinië

‘Verwende’ inwoners van Buenos Aires moeten afscheid nemen van spotgoedkope energie

© IPS / Remi Lehmann

Margarita Ontiveros en zoon Horacio Posinovec in stadspark Saavedra in Buenos Aires. ‘De regering moet alleen mensen subsidiëren die het écht nodig hebben.’

De economische crisis dwingt de Argentijnse regering tot de afbouw van populaire energiesubsidies die twintig jaar geleden werden ingevoerd. Nu in Argentinië de winter nadert, zetten de inwoners van Buenos Aires zich schrap voor een factuur die in sommige gevallen maar liefst 136 procent hoger kan uitvallen.

Het is een grijze middag in Saavedra, een buurt voor de middenklasse in het noorden van de hoofdstad. Het park is bezaaid met gele en bruine bladeren, een voorteken dat het kwik hier binnenkort onder de tien graden zal duiken. Mariano García (45) trapt nog een balletje met zijn zoon Ignacio (10), voor het te koud wordt.

Ook zijn gezin krijgt dit jaar minder subsidie, want bij verbruik vanaf 400 kilowattuur per maand betaal je nu het volle pond. ‘Als gezin is het onmogelijk om daar onder te blijven’, verzekert García. Bovendien heeft hun nieuwe appartement alleen enkel glas. Dat is heel normaal in Buenos Aires. En omdat ze de woning huren, kunnen ze die niet isoleren.

Daarom proberen ze de centrale verwarming wat minder te gebruiken, vertelt echtgenote Guillermina Bacci (41): ‘De cv-ketel blijft overdag uit, alleen in de avond en ochtend mag die nog even aan’. Het echtpaar, dat in de textielhandel zit, heeft bovendien extra warme broeken voor de kinderen gekocht. Bij gelijk verbruik als vorig jaar zal het gezin zo’n 85 % meer moeten betalen voor elektriciteit en 35 % meer voor het gas. Ze hopen dan wel dat de regering de extra inkomsten investeert in het verouderde energienet.

‘Welvarende Argentijnen konden hun zwembad verwarmen voor de prijs van vier pizza’s per maand. Het is populisme voor de rijken.’

Buurtgenote Margarita Ontiveros (93) relativeert: ‘In de jaren 80 was het veel erger, toen werden buurten om de beurt afgesloten omdat er onvoldoende stroom was’. Volgens de gepensioneerde vrouw betaalde ze indertijd ook fors meer. ‘Toen heb ik geleerd zuinig te zijn’, zegt ze vanuit de klapstoel die ze heeft meegenomen naar het park. Samen met haar zoon Horacio Posinovec (70) geniet ze van een vieruurtje.

Beiden hebben begrip voor de hogere tarieven, maar ze vinden dat de verhouding zoek is. ‘Je betaalt meer voor internet dan voor gas en licht samen’, aldus Posinovec. ‘De regering moet alleen mensen subsidiëren die het écht nodig hebben’.

Erfenis uit het verleden

De genereuze subsidies zijn een erfenis van de crisis van 2001, toen de helft van de Argentijnen onder de armoedegrens leefde. De tarieven werden bevroren en opeenvolgende linkse regeringen durfden dat niet los te laten toen de koopkracht weer steeg. Dat leverde volgens Ariel Mesch (43) bizarre situaties op: ‘Welvarende Argentijnen konden hun zwembad verwarmen voor de prijs van vier pizza’s per maand. Het is populisme voor de rijken’, aldus de ingenieur, die mensen helpt hun woning energie-efficiënt te maken.

Experten becijferden dat de overheid nog altijd de helft van de energierekening dekt en zich daarvoor diep in de schulden werkt.

Toen de vorige regering in 2015 aankondigde de tarieven kostendekkend te willen maken, zag Mesch meteen dat potentiële klanten begonnen te rekenen en de interesse in dubbel glas en zonneboilers toenam. Maar in 2019 liet een nieuwe regering die ambitie vallen: zij hadden de kiezer namelijk beloofd de vaste lasten te laten dalen. ‘Met de historisch lage energietarieven is het momenteel lastig voor mensen in Buenos Aires om die investering terug te verdienen’, zegt Mesch.

Vorig jaar begon de regering dan toch de subsidies stapsgewijs te beperken en eerlijker te verdelen. Miljoenen gezinnen werd via een formulier op internet het hemd van het lijf gevraagd: Wat is je inkomen? Heb je een auto? Woon je in een huur- of koopwoning? Hogere inkomens verloren sindsdien iedere steun, de middenklasse werd gekort en lagere inkomens bleven beschermd.

Toch becijferen experten dat de overheid nog altijd de helft van de energierekening dekt en zich daarvoor diep in de schulden werkt. Zonder deze subsidies zou het begrotingstekort (2,5 %) zelfs verdwijnen. Het Internationaal Monetair Fonds, waar Argentinië ruim 40 miljard euro leende, dreigt dan ook de financiering te stoppen als de subsidies niet verder worden afgebouwd, een impopulaire maatregel in dit verkiezingsjaar.

28 euro per maand voor energie

Ook het openbaar vervoer in Buenos Aires wordt fors gesubsidieerd, soms tot grote onvrede van de rest van het land. Desondanks is de overvolle bus waarin ik reis behoorlijk smerig en ratelt er van alles. Het ritje van twintig minuten naar Villa General Mitre, in het hart van de stad, kost me omgerekend vijftien eurocent. De regering past de rest bij, althans in theorie. Bijna wekelijks staken buschauffeurs omdat de overheid ruziet met de vervoersbedrijven. Ook op de zijkant van “mijn” Lijn 113 staat met koeienletters: ‘Onze service holt achteruit omdat de overheid onze subsidie niet op peil houdt’.

Gisela Zapata pendelde net als drie miljoen andere forenzen dagelijks van de buitenwijken naar de hoofdstad. ‘Ik combineerde trein en bus om naar college te gaan’, zegt de 19-jarige. De studente Boekhouding vindt de ritprijs zeer schappelijk, maar becijfert dat ze zonder subsidie bijna een euro per ritje kwijt zou zijn geweest. ‘Dat had ik onmogelijk kunnen betalen’. Kleine bedragen maken hier soms een groot verschil.

Hoewel Buenos Aires de rijkste stad van het land is, kunnen de salarissen van de hoofdstedelingen de inflatie van 108,8 % niet bijbenen.

Nu woont Zapata om de hoek en kan een snack in het kleurrijke buurtwinkeltje van Paola Muñoz er wel af. Ze koopt een alfajor, een Argentijnse koek met karamelvulling. ‘Mijn specialiteit’, zegt Muñoz vanachter de toonbank. De 51-jarige ondernemer maakt zich geen zorgen over de aangekondigde prijsstijging. Sterker nog, ze heeft geen flauw idee wat ze nu betaalt. Voor onze neus opent ze de rekening: 28 euro per maand. Ofwel de prijs van 70 alfajores. ‘En dat terwijl alles hier op stroom draait: mijn friteuse, de snijmachine en vier koelkasten’. Ze snapt niet dat er zo wordt geklaagd over de tarieven, ‘het zijn een beetje zeurkousen’, flapt ze eruit.

Zeurkousen of niet, uit cijfers van het nationale statistiekbureau blijkt dat de helft van de Argentijnse gezinnen moet rondkomen van minder dan 450 euro per maand. Een derde van de huishoudens leeft in diepe armoede en moet het maandelijks doen met zo’n 200 euro. En hoewel Buenos Aires de rijkste stad van het land is, kunnen de salarissen van de hoofdstedelingen de inflatie van 108,8 % niet bijbenen.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Dat merken ook Graciela Pérez (64) en Caren (zij wilde liever niet met familienaam en leeftijd getuigen, nvdr). Deze vrijwilligers van de nabijgelegen kerk Onze-Lieve-Vrouw van Troost zien steeds meer armoede in hun wijk en wijten dat aan het gestegen levensonderhoud én de energiekosten. ‘Die zijn stervensduur’, briest Caren. Pérez valt haar bij: ‘We zien het bij de kerk steeds drukker worden als we voedselpakketten uitdelen’.

De dames maken zich zorgen om de ouderen die door de nieuwe subsidieregels in de problemen komen. Want wie een huis bezit, wordt soms gekort. ‘Dat kan betekenen dat een gepensioneerde met een appartementje en een minimumpensioen het pand moet verkopen om de vaste lasten te kunnen betalen’, beweert Caren. ‘Dat kan toch niet de bedoeling zijn?’

Pérez begrijpt niet dat er hard wordt bezuinigd op gas en licht, terwijl tegelijkertijd volop water wordt verspild. Want slechts een fractie van de woningen heeft een watermeter. De oppervlakte van je woning bepaalt het tarief. Daarom is haar rekening volgens Pérez gelijk aan die van het grote gezin dat naast haar woont. ‘Ik heb meerdere keren een meter aangevraagd bij het waterbedrijf, tevergeefs’, verzucht ze.

Levensgevaarlijk

Terwijl in de ene buurt water wordt verspild, zijn er in de sloppen van Buenos Aires juist tekorten. Neem nu Villa 31, de enorme krottenwijk ingeklemd tussen de containerhaven en het spoor. De 50.000 inwoners doen wat ze kunnen om zich in de winter te verwarmen in de huisjes van holle bakstenen, tochtige vensters en golfplaten.

Ook Catalina Galeano Vázquez (32) vindt het moeilijk om de waterkou buiten te houden. Centrale verwarming heeft ze niet: de buurt is niet aangesloten op het gasnet en ook de waterleiding is onbetrouwbaar. Daarom draaide de verwarming van de airconditioner overuren om haar dochtertje Sofi (8) warm te houden als de gevoelstemperatuur naar het vriespunt daalde. ‘Maar die warme lucht bereikt de slaapkamer niet helemaal, dus een extra deken en sokken waren geen overbodige luxe’.

Na dertien jaar in de wijk gaat de poetsvrouw deze winter voor het eerst betalen voor elektriciteit, want vorige maand werd een heuse energiemeter geïnstalleerd bij Catalina en haar buren. ‘Het zal voortaan te duur zijn om de verwarming de hele nacht te gebruiken’.

Toch is haar opluchting groot. De geïmproviseerde aansluitingen op het stroomnet in de wijk waren levensgevaarlijk. Iedere winter zorgden straalkachels en luchtverwarmers voor stroomkabels die in brand vlogen. In de nauwe steegjes, waar die kabels tot voor kort open en bloot hingen, was een tragedie nooit ver weg. ‘Sommige gezinnen zijn daardoor alles kwijtgeraakt’, waarschuwt Catalina.

Nu maakt ze zich vooral zorgen over de peperdure gasflessen die ze gebruikt voor het fornuis. Die zijn in een half jaar tijd drie keer zo duur geworden. Het kost Catalina nu zo’n 20 euro per maand, terwijl Argentijnen met een gewone aansluiting slechts een fractie daarvan betalen.

Toch gloort er hoop: een nieuwe pijpleiding gaat een gaswingebied ter grootte van België verbinden met Buenos Aires. Dat moet voor minstens veertig jaar goedkope energie zorgen en de Argentijnse schatkist vullen. Maar de effecten zullen nog even op zich laten wachten. Voor Catalina en haar buurtgenoten is het dan ook hopen op een zachte winter.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.