Verzuring oceanen tast zeeleven aan

Nieuws

Verzuring oceanen tast zeeleven aan

Stephen Leahy

11 maart 2009

Het kalkskelet van sommige belangrijke planktonsoorten is nu 30 tot 35 procent dunner dan voor de industriële revolutie. Het is een van de eerste concrete aanwijzingen van het effect dat de verzuring van de oceanen heeft op het zeeleven. Die verzuring is volgens wetenschappers het gevolg van de grote hoeveelheden CO2 die door de verbranding van olie, gas en steenkool in de atmosfeer wordt geblazen.

Wetenschappers vanuit heel de wereld vergaderen nog tot morgen (12 maart) in Kopenhagen om de nieuwste gegevens te bespreken die een idee geven van de ernst en de snelheid van de klimaatverandering. Recente bevindingen over de toestand van de foraminifera, eencellige zeediertjes die meestal niet groter worden dan een zandkorrel, zijn alvast onrustwekkend.

De minuscule foraminifera komen massaal voor in de wereldzeeën en spelen een rol bij het transport van een kwart tot de helft van alle koolstof die de oceanen uit de lucht opnemen naar de diepzee. Ze regelen dus in belangrijke mate de hoeveelheid koolstofdioxide in de atmosfeer. De oceanen nemen elke dag 30 miljoen ton CO2 op. Als een deel van dat mechanisme het laat afweten, kan het klimaat op aarde helemaal op tilt slaan.

Van theorie naar praktijk

Theoretisch was er al langer voorspeld dat het massale gebruik van fossiele brandstoffen het leven in de oceanen zou kunnen verstoren. Het oppervlaktewater wordt zuurder door de enorme hoeveelheden bijkomende koolstofdioxide die vanuit de atmosfeer in het zeewater worden opgenomen en er gaan reageren. Daardoor kunnen mossels, garnalen, koralen en andere zeewezens minder kalk aanmaken voor hun schelpen, schalen of skelet. Laboratoriumonderzoek had die theorie al bewezen.

Wetenschappers hebben nu ook vastgesteld dat het kalkskelet van een bepaalde soort van foraminifera, de Globigerina bulloides, in de Zuidelijke Oceaan nu 30 tot 35 procent dunner is dan van exemplaren die voor de industriële revolutie leefden. De skeletjes van die oude exemplaren kunnen gevonden worden in het sediment op de zeebodem. Door de vergelijking van exemplaren uit verschillende sedimentlagen, kon ook worden vastgesteld dat de dikte van het skelet varieerde met de concentratie koolstofdioxide in de lucht.

“We geloven dat we de eersten zijn die het effect door middel van veldonderzoek konden aantonen”, zegt William Howard van het Antarctic Climate and Ecosystems Cooperative Research Centre in Australië. Howard publiceerde samen met enkele collega’s zijn bevindingen op 8 maart in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Geoscience.

Alarmkreten

De huidige concentratie van CO2 in de atmosfeer is hoger dan wat de voorbije miljoenen jaren ooit het geval was. Wetenschappers van de Universiteit van Bristol in Groot-Brittannië leggen in Kopenhagen voorspellingen voor die van een nog veel sterkere verzuring van de oceanen in de komende decennia uitgaan. Vergelijkbare omstandigheden heersten alleen tientallen miljoenen jaren geleden, toen het leven in de oceanen er nog helemaal anders uitzag.

De verzuring van de oceanen heeft al eerder tot alarmkreten uit de wetenschappelijke wereld geleid. Op 30 januari waarschuwde een internationale groep van gereputeerde marinebiologen in de Verklaring van Monaco dat de verzuring van de oceanen op het punt staat “zware schade “ aan te richten en dat de koralen tegen 2050 in de meeste oceanen zullen afsterven.

Alleen een drastische reductie van de uitstoot van koolstofdioxide kan een rampscenario afwenden. Voor een spoedige stabilisatie van de concentratie van koolstofdioxide in de atmosfeer moet ongeveer twee procent van het wereldwijde bruto binnenlands product worden geïnvesteerd in schone energie, energie-efficiëntie, schat Hermann Held van het Potsdam Institute for Climate Impact Research in Duitsland, die meeschreef aan de verklaring. “Die kost wordt aanvaardbaar geacht door de meeste economen.”