Vijf voor twaalf in Kivu
Peter Saerens
19 juni 2007
Als de internationale gemeenschap niet snel iets onderneemt, dreigt in het oosten van Congo een humanitair drama. Vooral de rol van de Rwandese Hutu-rebellen van de Forces Démocratiques de Libération du Rwanda (FDLR) en die van de troepen van generaal Laurent Nkunda is van belang. Een burgeroorlog lijkt onafwendbaar, tenzij er snel ingegrepen wordt.
De recente moord op Serge Maheshe Kasole, journalist bij de VN-Radio Okapi in Bukavu (Zuid-Kivu), is nog maar eens een illustratie van hoe gespannen de sfeer is in de Congolese provincie Kivu. Het was al de vierde keer in twee jaar tijd dat een mediafiguur het slachtoffer werd van een aanslag. Dat Maheshe onderzoek deed naar de aanwezigheid van milities in de regio, doet vermoeden dat het om een politiek geïnspireerde moord gaat. De dood van de journalist draagt bij tot het algemene onveiligheidsgevoel dat Oost-Congo nu al jaren beheerst.
Interahamwe
Hoewel Kivu wel degelijk tot Congo behoort, is het Rwanda dat er zowel politiek als militair de plak zwaait. In de provincies Noord- en Zuid-Kivu zijn het vooral de Hutu-rebellen van de Interahamwe die vrede en stabiliteit verhinderen. Na de genocide in Rwanda in 1994 en de machtsovername door het FPR-bewind, vluchtten Rwandese Hutu’s de grens over richting Congo, aangetrokken door de bodemrijkdommen (diamant, goud en coltan) van de Kivu. Die maken van de streek strategisch gezien een erg interessant gebied. Hutu-rebellen uit buurland Rwanda hadden dat al snel begrepen en gingen massaal over tot plunderingen, afpersing en verkrachting van de Congolese bevolking in de Kivu. Ondertussen bevinden zich al meer dan 15.000 Interahamwe-rebellen in de Oost-Congolese provincie. Ook het Rassemblement Congolais pour la Démocratie (RCD) staat er sterk. Die rebellenbeweging keerde zich tegen de regering in Kinshasa en bestaat volgens waarnemers uit plunderaars, dieven en verkrachters.
Laurent Nkunda
De dissidente Rwandese generaal Nkunda staat aan het hoofd van een 2000-koppige militie in Noord-Kivu. Onder het mom van de bescherming van de Rwandese Tutsi-minderheid in Oost-Congo, voert hij al sinds 2005 een gewapende strijd tegen het Congolese regeringsleger. Sindsdien loopt tegen hem een internationaal aanhoudingsbevel, wegens oorlogsmisdaden en ernstige schendingen van de mensenrechten. Volgens Human Rights Watch (HRW) zijn de Congolese regering en de VN-blauwhelmen perfect op de hoogte van de verblijfplaats van Nkunda, maar kan hij zich toch vrij verplaatsen tussen Oost-Congo en Rwanda. “Nochtans blijft de burgerbevolking grote risico’s lopen zolang Nkunda op vrije voeten rondloopt”, zegt Alison Des Forges, Afrikaspecialiste bij HRW.
Democratische Republiek Congo
De vluchtelingenstroom en de gruwel in Noord-en Zuid-Kivu staan in schril contrast met het democratiseringsproces dat momenteel loopt in Congo. De Democratische Republiek Congo heeft voor het eerst in 40 jaar een democratisch verkozen regering, die haar gezag tracht te vestigen over het hele land. De situatie in Oost-Congo wordt beschouwd als een serieuze test voor het proces van democratisering in Congo.