Vluchtelingen in hongerstaking tegen Australisch migratiebeleid

De directe aanleiding voor de protesten was het lekken van een afschrift van een speech, waarin duidelijk werd dat de Australische overheid erkende vluchtelingen tegen hun wil op het eiland wil onderbrengen. ‘De keuze is simpel: maak van Papoea-Nieuw-Guinea je nieuwe thuis, of vertrek!’

De asielzoekers zeggen echter dat Manus niet veilig is. De inwoners zouden gedreigd hebben hen te vermoorden zodra ze zich buiten de omheiningen van het centrum begeven.

Het kwam in februari 2014 al eens tot een confrontatie tussen de asielzoekers en de inwoners van Manus, toen deze werkzaamheden verrichtten in het detentiecentrum. Daarbij kwam een asielzoeker om het leven.

Fort Australië

Het migratiebeleid van de Australische regering is erg omstreden. Australië stuurt asielzoekers die het land binnen willen, naar detentiecentra in Papoea-Nieuw-Guinea. Daar, duizenden kilometers verwijderd van het Australische vaste land, worden ze voor onbepaalde duur vastgehouden. Deze aanpak moet andere vluchtelingen afschrikken.

In het najaar van 2013 publiceerden Amnesty International en de VN-vluchtelingenorganisatie vernietigende rapporten over de mensonwaardige behandeling van de vluchtelingen. De rapporten beschreven de overbevolking, het gebrek aan drinkwater, hygiëne en medische voorzieningen. In 2011 publiceerde MO.be al een artikel over de depressies, zelfvermiking, trauma’s,… waar de asielzoekers mee te kampen krijgen.

Sindsdien is de situatie in de detentiecentra niet verbeterd. Amnesty International concludeert dan ook dat de faciliteiten bewust zijn ontworpen om asielzoekers te ontmoedigen, zodat ze terugkeren naar hun thuisland.

Grimmige scene in Manus

De asielzoekers klagen nu met wanhoopsdaden hun situatie aan. Dinsdag 13 januari begon een honderdtal met een hongerstaking. Ergere vormen van zelfpijniging volgden snel, als enkelingen ook hun lippen dichtnaaiden en scheermesjes inslikten.

De Sydney Morning Herald meldt dat intussen 700 van de 1100 asielzoekers op Manus weigeren te eten. Een veertigtal mensen volgden het voorbeeld van zelfverminking.

De hongerstakingen en de hitte beginnen ook slachtoffers te eisen. Dinsdag verloren een tiental mannen het bewustzijn. Anderen werden met uitdrogingsverschijnselen opgenomen voor medische zorg. Het is niet duidelijk of dit te wijten is aan een gebrek aan drinkwater, of dat de actievoerders zelf weigerden te drinken. Momenteel is er ook geen stromend water in het centrum omdat de pompen het begeven hebben.

Maandagavond probeerden bewakingsagenten met geweld een einde te maken aan het protest. Ze bestormden sector Delta, het epicentrum van de protesten dat door de actievoerders gebarricadeerd werd. Een dertigtal mannen, de veronderstelde leiders van het protest, werden gearresteerd en in afzondering geplaatst. Toch willen de meeste actievoerders gewoon doorgaan met hun hongerstaking.

Australië houdt het been stijf

De Australische overheid is niet geneigd om de asielzoekers tegemoet te treden. De Australische minister van Immigratie, Peter Dutton (Liberal), zegt dat de asielzoekers ‘nooit Australië zullen bereiken’. Dutton, die aanvankelijk nog ontkende dat er hongerstakingen aan de gang waren in Manus, veroordeelde het gedrag van de actievoerders. Volgens hem brengen ze het personeel en andere asielzoekers in gevaar. Hij acht het dan ook noodzakelijk om de protesten zo snel mogelijk met geweld te beëindigen.

Oppositieleider Bill Shorten van de centrumlinkse Labour Party verwijt de regering een gebrek aan duidelijkheid en transparantie. Over de hervestiging van sommige asielzoekers wilde Dutton zelfs geen commentaar geven. Ook de Australische media verwijten de minister een gebrek aan informatie over wat er juist aan de hand is in de detentiecentra. ‘We willen de beweringen van alle belanghebbenden nagaan, maar dat is niet mogelijk wanneer de overheid het ons zo moeilijk maakt’, zegt politiek journaliste Alison Carabine in een artikel van The Australian.

Update 28 januari, na twee weken hongerstaking

Van de 700 hongerstakers zijn de meeste intussen terug begonnen met eten. Zo’n zestig man, de veronderstelde leiders van de protestacties, worden vastgehouden in een nabijgelegen gevangenis. Van anderen zijn de whereabouts onbekend. Het blijft onmogelijk om informatie afkomstig van Manus te bevestigen. De media worden niet toegalaten in de omgeving van het domein, waardoor er vaak tegenstrijdige berichten verspreid worden.

Intussen zijn ook zes mensen vrijgelaten. Zij werden naar een nieuw centrum in Papoea-Nieuw-Guinea gebracht. Ze laten weten dat het leven in Papoea-Nieuw-Guinea hen bevalt. Het nieuwe centrum is een enorme verbetering: ‘Ik ben heel blij hier te kunnen wonen’, zegt een van de vluchtelingen aan ABC. ‘De spanningen met de lokale bevolkingen worden overdreven: ik heb nog geen problemen gehad’.

Het lot van de asielzoekers

Peter O’Neill, premier van Papoea-Nieuw-Guinea zei dinsdagavond 27 januari tegen het ABC-netwerk dat de meeste asielzoekers geen “legitieme” vluchtelingen zijn. Hij wil ze dan ook binnen de kortste keer terug naar huis sturen. ‘Ik denk dat velen Australië binnen willen voor de economische opportuniteiten die het land biedt’, zegt O’Neill.

De premier wil de repatriëring van de “gelukszoekers” zo snel als mogelijk regelen. ‘We zijn reeds gesprekken begonnen met de regeringen van betreffende landen om de overzet mogelijk te maken’, zet O’Neill verder.

De uitspraken van de PNG-premier doen vragen rijzen over de integriteit van behandeling van asielaanvragen. ‘Slechts een fractie van de aanvragen werden behandeld, maar de PNG-regering heeft als beslist om iedereen te deporteren’, zegt senator Sarah Hanson-Young (Greens) bezorgd.

Mensenrechtenorganisaties hebben hun bekommernis over het welzijn van teruggestuurde vluchtelingen geuit. Ze eisen een zorgvuldigere screening van de thuissituatie van asielzoekers. De meeste asielzoekers zijn gevlucht uit Afghanistan, Sri Lanka, Irak en Iran. België beschouwt deze niet als veilige landen van herkomst.

Het asielbeleid verdeelt de Australische burgers. Ondanks de draconische maatregelen is 1 op 4 Australiërs van mening dat de Abbott-regering nog te soft  is in de behandeling van asielzoekers. Dat blijkt uit een online enquête van ABC. 35% van de respondenten vindt dat de regering de juiste maatregelen neemt, 26% vindt ze te hard.