VN: Andere kijk op natuur cruciaal om milieu- en klimaatcrisissen aan te pakken

De economische focus in onze omgang met natuur is een belangrijke oorzaak van de klimaatcrisis en het verlies aan biodiversiteit, stelt een lijvig VN-rapport. Maar als we verder kijken dan winst en groei, kan een bredere waardering van natuur ook een veelbelovend deel van de oplossing worden.

Het rapport, door het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (Ipbes), baseert zich op meer dan dertienduizend bronnen, waaronder niet enkel wetenschappelijke artikelen maar ook inheemse en lokale kennis. Uit het rapport blijkt dat het aantal studies naar de waarde van natuur in de afgelopen veertig jaar met gemiddeld 10 procent per jaar is toegenomen.

Economische focus

Maar die waarde wordt nog altijd vooral economisch gedomineerd wordt, met de nadruk op winst en groei. Die economische benadering  bepaalt ook in sterke mate het beleid, maar ze houdt onvoldoende rekening met de invloed van natuur op de levenskwaliteit van mensen. Bovendien gaat het beleid zo voorbij aan andere waarden van natuur, zoals klimaatregulering of culturele identiteit. 

‘Eerdere globale en regionale IPBES-rapporten wezen al op de wereldwijde, snelle en door de mens veroorzaakte vernietiging van de biodiversiteit, de erosie van ecosysteemdiensten en de afname van de levenskwaliteit’, zegt Sander Jacobs, onderzoeker bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek.

‘Een van de grote oorzaken van deze crisis is de manier waarop bepaalde natuurwaarden de besluitvorming hebben beïnvloed. Dit IPBES- rapport is een synthese van belangrijke inzichten uit de academische disciplines en lokale tradities over hoe de mens de natuur heeft gewaardeerd en hoe deze waardering onze relatie met “Moeder Aarde” heeft geleid - of misleid.’

Van, met, in, als

Op basis van die uitgebreide studie biedt het rapport een nieuwe en uitgebreide typologie van de waarden van de natuur. De auteurs hebben al die voordelen in vier algemene perspectieven gegroepeerd: leven van, met, in en als de natuur. 

Leven zoals de natuur ziet de natuurlijke wereld als een fysiek, mentaal en spiritueel deel van de mens.

Leven van de natuur slaat op de middelen die de natuur biedt, zoals voedsel en materiële goederen. Leven met de natuur focust op alle niet-menselijke leven, zoals het intrinsieke recht van vissen in een rivier om onafhankelijk van menselijke behoeften te gedijen. Wonen in de natuur verwijst naar het belang van de natuur voor het gevoel van plaats en identiteit van mensen. Leven zoals de natuur ziet de natuurlijke wereld als een fysiek, mentaal en spiritueel deel van de mens.

Het rapport moet in de eerste plaats een leidraad zijn voor politici om bij beslissingen met meer factoren rekening te houden dan enkel winst of economische groei, zegt Patricia Balvanera, hoogleraar Ecosystemen en Duurzaamheid aan de Universiteit van Mexico. ‘Verschillende soorten waarden kunnen worden gemeten met behulp van verschillende waarderingsmethoden en indicatoren’, zegt ze.

‘Een ontwikkelingsproject kan bijvoorbeeld economische voordelen en banen opleveren, maar het kan ook leiden tot verlies van soorten, geassocieerd met intrinsieke waarden van de natuur, en de vernietiging van erfgoed dat belangrijk is voor culturele identiteit.’