Hoe uw voorliefde voor palmolie zorgt voor massale ontbossing

Margarine, chocopasta, chips, zeep, biodiesel en groene stroom: palmolie is overal. Het is het goedkoopste plantaardige vervangmiddel voor de klassieke transvetten, die volgens verschillende voedselautoriteiten zoals de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) kunnen leiden tot hart- en vaatziekten. De FDA verbood afgelopen maand het gebruik van transvetten.

De VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) voorspelt dat de globale vraag naar palmvet door dit verbod en de snelgroeiende vraag van China en India met 60 procent zal stijgen tussen nu en 2050. In de VS is de invoer van palmvet sinds 1999 met 80 procent gestegen, zegt de FDA.

Keerzijde

Palmolieplantages zijn de grootste oorzaak van ontbossing in Indonesië en Maleisië, zeggen Greenpeace en het VN-Milieuprogramma (UNEP). Palmolie uit die landen wordt voornamelijk naar de VS geëxporteerd en de uitvoer zal de komende vijf jaar verdubbelen.

Een studie door onderzoekers van de Universiteit van Maryland en de Amerikaanse denktank World Resources Institute (WRI) toont aan dat Indonesië tussen 2000 en 2012 meer dan 6 miljoen hectare oerwoud heeft opgeofferd aan palmolieplantages, een oppervlakte zo groot als de helft van Engeland. Voor de afgelopen twee jaar hebben de onderzoekers nog geen data, maar ze zijn pessimistisch over het effect van de ontbossing. ‘Het eindresultaat blijft hetzelfde: nog nooit in de geschiedenis van het land zijn er zoveel oerwouden verdwenen’, aldus WRI-woordvoerder James Anderson.

Bosbranden

Indonesië is ook berucht voor bosbranden, die een zware rookoverlast veroorzaken. Onderzoekers hebben al 20 procent van deze bosbranden kunnen linken aan palmolieactiviteiten, zegt onderzoekster Lael Goodman van de Amerikaanse Union of Concerned Scientists (UCS). De meeste brandhaarden worden doorgaans in september aangestoken, wat voor een grote smogoverlast zorgt in naburige landen zoals Maleisië en Singapore in 2013.

‘De grond kan bij de verbranding van oerwouden maandenlang en zelfs jarenlang blijven branden.’

‘De veenachtige, koolstofhoudende grond kan bij de verbranding van oerwouden maandenlang en zelfs jarenlang blijven branden. Hierdoor komt er veel stof in de lucht en dat zorgt elk jaar voor grote gezondheidsproblemen in de regio’, verklaart Goodman.

Om de ontbossing een halt toe te roepen heeft de nieuwe Indonesische president Joko Widodo beloofd om werk te maken van de bescherming van de oerwouden en draslanden maar experten van het Amerikaanse ministerie van Landbouw twijfelen of deze maatregelen de ontbossing kunnen indijken.

Verbetering

Bedrijven die palmolie gebruiken voor hun producten besteden volgens Goodman tegenwoordig steeds meer aandacht aan de oorsprong van de plantaardige olie. ‘Een heel aantal beloftes werden dit jaar gemaakt, dus we zien pas gedurende de volgende jaren of deze beloftes echt een verschil maken’, zegt de onderzoekster.

Veel van deze bedrijven hebben zich verenigd in de Rondetafel van Duurzame Palmolie (RSPO). De organisatie werd in 2004 opgericht als een certificatieorgaan voor de productie van duurzame palmolie. Volgens de website van RSPO heeft de organisatie 2000 leden die 40 procent van de palmolie-industrie in handen hebben en 20 procent van de globale palmolieproductie certificeren. Verschillende toonaangevende Amerikaanse bedrijven zoals McDonald’s en andere multinationals zoals Procter&Gamble hebben beloftes gemaakt om vanaf nu duurzame palmolie te kopen voor hun producten.

Om de ontbossing in de gaten te blijven houden heeft het WRI ‘Global Forest Watch’ opgericht, een gratis monitoringsysteem waar voedingsbedrijven op een kaart live kunnen zien waar ontbossingen en bosbranden op palmolieplantages plaatsvinden. Onder meer Unilever en verschillende leden van RSPO gebruiken het systeem, zegt WRI-onderzoekster Sarah Lake. ‘Het is niet onze bedoeling om de palmolieproductie te ontmoedigen. Palmolie kan juist een heel duurzaam alternatief zijn, maar we moeten zeker zijn dat bedrijven geen palmolie kopen van onduurzame plantages’, besluit ze.