Vrouwelijke herders maken kamelenmelk hip

Toen Sangan Bhai, een bescheiden man uit de regio Kutch in de Indiase staat Gujarat werd gevraagd om zitting te nemen in het bestuur van de Associatie van Kamelenfokkers, bedankte hij tot ieders verrassing voor de prestigieuze post, maar noemde hij de naam van zijn vrouw.

De reden, zegt hij, is eenvoudig. Zijn vrouw kan lezen en schrijven en heeft meer ervaring dan wie dan ook met het grootbrengen van kamelen. Meera Bhen, de enige vrouw in het gebied die naar school is geweest – al was het maar tot haar tiende jaar – nam de uitdaging graag aan. “Mijn vader vond onderwijs erg belangrijk, maar hij overleed toen ik nog jong was. Daardoor moest ik stoppen met school”, vertelt ze. “Maar ik ben ook daarna blijven oefenen met lezen en schrijven.”

Haar doorzettingsvermogen loonde. Ze is nu een van de weinige mensen in de streek die kan lezen en schrijven en die basiskennis heeft van rekenen. Belangrijke vaardigheden in de gemeenschap van kamelenfokkers- en hoeders. Zij kennen nauwelijks formeel onderwijs, maar hun kennis van vee is ongekend.

De vrouw schrijft niet alleen plaatselijke, maar ook landelijk geschiedenis nu haar idee vrucht lijkt te gaan dragen. “Ze was de eerste die met het idee kwam om de kamelenmelk te professioneel te verdelen”, zegt Bhikha Bhai Rabari, de voorzitter van de associatie Kutch Unt Uchherak Maldhari Sangathan (KUUMS). “We hebben daarom een zuivelbedrijf benaderd met het idee. Zodra alles rond is, ontvangen we dubbel zoveel voor onze melk.”

Voedselrantsoenen

Een liter kamelenmelk levert momenteel amper 17 tot 20 Indiase roepies (minder dan 0,25 euro) op. Die lage prijs maakt het bijna onmogelijk voor de seminomadische tribale gemeenschap – die duizend jaar geleden vanuit Balochistan in Pakistan naar India zou zijn gekomen – om financieel zelfstandig te zijn.

Omdat er weinig markten zijn voor de melk is de gemeenschap afhankelijk van voedselrantsoenen van de overheid. De fokkers, die plaatselijk bekend staan als maldharis, willen graag extra inkomsten verwerven. Tientallen jaren geleden hadden ze een goed bestaan, doordat ze kamelen aanboden voor transport, of door de mannetjes voor een hoge prijs te verkopen. Met de komst van moderne transportsystemen en de groei van het wegennetwerk in India, verdween de behoefte aan kamelen.

Gezonde melk

Als het initiatief van Meera Bhen slaagt, wordt zij het brein achter de eerste commerciële onderneming in kamelenmelk in India. De coöperatieve zuivelfabriek Amul in Gujarat heeft aangeven de melk, die minder vet en meer voedingsstoffen bevat dan koemelk, te willen verkopen. Er zit echter nog een juridisch obstakel in de weg. In de huidige wetgeving over melkproductie is “melk” gedefinieerd als een product van koeien, buffels, schapen en geiten. Momenteel wordt gewerkt aan een wetswijziging, maar zolang die niet rond is, kan het project niet van start gaan.

Weinig mensen zijn zich ervan bewust dat een eenvoudige vrouw achter het plan zat dat de landelijke media haalde in India. Maar in deze gemeenschap van kamelenfokkers, is Meera Bhen een van de vele vrouwen die veel meer respect en autonomie krijgen dan veel andere vrouwen in het land met 1,2 miljard inwoners.

Buffels

Terwijl veel gezinnen in India liever jongens dan meisjes geboren zien worden, is dat bij de fokkers in de regio Banni in Kutch anders. Zij geven elk meisje dat geboren wordt een buffel. Razia Saleem is een van deze meisjes. Ze zit in de laatste klas van het basisonderwijs en haar vermogen is al gegroeid tot ongeveer 2.500 euro – in de vorm van een kudde buffels.

“Dit is allemaal van haar”, zegt Saleem Nodae, de vader van Razia, wijzend naar de grazende dieren. Zijn drie andere dochters ‘bezitten’ elk een deel van zijn kudde van ongeveer tachtig dieren. Tot ze oud genoeg zijn om zelf voor de dieren te zorgen, krijgen ze een deel van het maandelijkse inkomen uit de verkoop van buffelmelk. “Om dingen te kopen die ze willen”, zegt Saleem.

De meisjes gaan verstandig met hun geld om. Razia heeft drie jaar gespaard voor een desktop computer. “Het is het tijdperk van de technologie”, zegt ze. “Daar wil ik ook aan meedoen.” Ze gebruikt haar computer voornamelijk om te oefenen met typen en voor digitale kunst. “Internet ga ik alleen gebruiken als ik dat echt nodig heb”, zegt ze.

Volgens Saleem is het een waardevolle investering om een meisje een buffel te geven bij haar geboorte. “Tegen de tijd dat ze getrouwd is, heeft ze vijf of zeven dieren. Daarmee kan ze goed aankomen bij haar schoonfamilie”, zegt hij. En het geeft de meisjes een zekere mate van onafhankelijkheid.

Brandende hitte

In Banni leven ongeveer 10.000 buffelhouders. Ze houden samen meer dan 168.000 buffels. De maldharis in deze regio hebben het financieel beter dan de kamelenfokkers. Dat komt doordat de vraag naar buffelmelk constant is en er goede markten zijn. Toch leven de nomadische buffelhouders eenvoudig. Het grootste deel van het jaar trekken ze met hun buffels rond over de weiden. Tijdens de moesson verblijven ze in eenvoudige onderkomens.

Het leven voor de vrouwen is niet gemakkelijk. Hoewel ze een zekere onafhankelijkheid en respect genieten, komt er veel op hun schouders, zoals het regelen vinden van water in het droge landschap. Kamelenhoudster Suma Bhen zegt dat de dichtstbijzijnde waterbron op 8 kilometer afstand is. Die reis door de brandende hitte wordt te voet afgelegd, samen met een kameel die zijn krachten moet sparen voor de terugweg. “De kameel neemt 70 liter water mee. Daar kunnen we twee dagen mee doen”, zegt Eisa Taj, Suma Bhens man. “Maar het is nauwelijks genoeg.”

Suma Bhen ziet erop toe dat iedereen zuinig doet met het water. Kookgerei wordt schoongemaakt met droog zand, om geen water te verspillen. “Soms hebben we niet veel te eten”, zegt Suma. “Maar daar kunnen we mee leven. Water kunnen we niet missen.”

Hun zoon, Saleh Alam, die zich tijdens het hele gesprek verborgen heeft gehouden in het bescheiden onderkomen van de familie, komt uiteindelijk toch naar buiten. Hij houdt een stuk papier omhoog. “Het is erg moeilijk voor ons zonder water. We willen dat de regering ons helpt”, heeft hij erop geschreven.