Waarom het belangrijk is uw oude gsm te recycleren

Wereldwijd worden slechts 1 tot 3 procent van alle gsm’s gerecycleerd. Dat is veel te weinig want ze zitten boordevol waardevolle metalen. Eén gsm bevat meer dan dertig verschillende metalen, waaronder goud, zilver, kopen en palladium.

Nood aan duurzaamheid

Het potentieel van urban mining gaat verloren.

De beschikbaarheid van deze grondstoffen is eindig. Stilaan raakt de voorraad uitgeput door de steeds toenemende vraag naar elektronische apparaten. In de afgelopen dertig jaar werd er meer uit mijnen gehaald dan in de hele geschiedenis van de mensheid die eraan voorafging. Bovendien gaat de ontginning ten koste van mens en milieu.

Duurzaam omspringen met onze grondstoffen is dus de boodschap. Dit doen we in de eerste plaats door ons verbruik van elektronica te verminderen. Als je toch een nieuwe gsm wil, moet je beseffen dat de oude nog kan dienen. Technologisch gezien is het perfect mogelijk om grondstoffen van afgedankte gsm’s te recupereren.

Urban mining biedt heel wat ecologische voordelen tegenover klassieke mijnbouw. Zeldzame metalen kunnen relatief makkelijk ontgind worden uit de directe omgeving. Bij klassieke mijnbouw worden steeds intensievere extractietechnieken gebruikt omdat de toegankelijke grondstoffen reeds opgebruikt zijn. Deze technieken gaan vaak gepaard met boskap en indamming van rivieren, waardoor hele ecosystemen vernietigd worden.

Toch gaat het potentieel van urban mining grotendeels verloren. Zo’n 44 procent van de mobiele telefoons belanden in de schuif.

Recycleren troef

‘De elementen in een toestel worden gewonnen uit Congolese mijnen die geëxploiteerd worden door rebellengroepen.’

Tal van organisaties willen dat verhelpen. De Belgische vleugel van het Jane Goodall Instituut (JGI), die volkomen op vrijwilligers draait, werkt al lang rond de problematiek. Onder het motto ‘Recycle 4 Chimps’ zamelt de organisatie oude gsm’s in. De fondsen die het daaruit kan halen, gaan rechtstreeks naar programma’s in Afrika. Het instituut werkt onder meer in Oeganda, Tanzania en Congo.

‘De mijnbouwproblematiek is in de Democratische Republiek Congo het zwaarst, daar gaan dan ook onze meeste fondsen naartoe’, legt Hilde Olbrechts uit, een van de zestig vrijwilligers die zich in België inzet tegen de ontbossing en voor de mensapen. ‘Door onze campagne willen we dat mensen bewuster worden. Sommigen kopen een of zelfs meerdere gsm’s per jaar, maar ze weten niet wat daar allemaal inzit.’

‘Er zijn tot zestig verschillende elementen in een gsm te vinden’, aldus Olbrechts. ‘Die elementen worden gewonnen uit Congolese mijnen die geëxploiteerd worden door rebellengroepen. De mijnwerkers verdienen bijna niets en de winst wordt opgestreken door de rebellen, die er op hun beurt nieuwe wapens mee kopen. Door ieder jaar een nieuwe gsm of smartphone aan te schaffen, dragen wij in het westen bij aan dat geweld. Mocht iedereen recycleren, zou de vraag naar grondstoffen dalen. Maar uit onze cijfers blijkt dat er 12 miljoen gsm’s in omloop zijn en slechts 3% bewust recycleert.’

Internationale dag opgericht

Bewustzijn, daar draait het dus om. Om die reden richt Jane Goodall Instituut zich specifiek op scholen. Daar gaan er vandaag grote inzamelacties door. Op 27 januari valt dit jaar namelijk voor de eerste keer de Internationale Dag voor de Recyclage van Mobiele Telefoons, ook wel Mobile Recycling Day genoemd. ‘Het is Canada die het initiatief genomen heeft om de campagne op wereldschaal te organiseren’, zegt Olbrechts. ‘De JGI kantoren in de wereld werken meer en meer samen.’

‘Deze week zetten scholen zich in om elektronisch materiaal in te zamelen’, zegt Ingrid Bezikoffer, voorzitter van Jane Goodall België. ‘Het uitroepen van een dag is symbolisch, maar voor ons draait het om meer dan dat. Wij voeren een permanente campagne en werken ook samen met Love2Recycle, een initiatief dat online recycleren aanmoedigt. Love2Recycle schat de waarde van uw oude gsm en biedt vervolgens de kans om de waarde aan Jane Goodall te doneren. Op die manier vormt het opnieuw een stap in dat bewustwordingsproces.’

Het instituut durft geen cijfer te plakken op het aantal gsm’s dat het met de actie zou kunnen ophalen. ‘Maar we hopen op een brede respons.’

Een indicator van zo’n cijfer geeft Recupel ons. De Belgische vzw voor inzameling en verwerking van afgedankte elektroapparaten recycleert op permanente basis maar biedt vaak zijn hulp aan aan specifieke acties. Zo werkte het eind vorig jaar samen met KWB, een christelijke socio-culturele middenveldsorganisatie. Samen verzamelden ze op twee weken tijd (de maximumtermijn voor initiatieven om klein gevaarlijk afval op te halen) 1780 kilogram aan oude gsm’s en opladers.

Steeds meer actie

‘Bij ons worden smartphones op dezelfde manier opgehaald en verwerkt als koffiezetapparaten.’

‘Het lijkt eenvoudig om een gsm-inzamelactie te doen, maar dat is het niet’, zegt Katrien Verfaillie van Recupel. ‘Er zijn bepaalde voorwaarden aan verbonden en vroeger was er zelfs een vergunning voor nodig. Ophaalacties zijn altijd beperkt in de tijd. Het blijft gevaarlijk afval.’

Zelf richt Recupel niet specifiek zijn pijlen op het goud in gsm’s. ‘Bij ons worden smartphones op dezelfde manier opgehaald en verwerkt als koffiezetapparaten. Daarom dat we graag meehelpen aan acties zoals het initiatief van KWB: we zien ze als complementair met wat wij doen. Dergelijke acties worden trouwens steeds meer op poten gezet.’

Jane Goodall en KWB zijn inderdaad niet de enige organisaties die rond urban mining werken. Ook de Gentse vzw Catapa staat bekend om zijn inzamelpunten. Daarnaast bouwt vzw Curieus evenzeer zijn campagne op rond de problematiek.

De Curieus-vrijwilligers zetten voor het tweede jaar op rij hun schouders onder Belbos. Voor elke oude gsm die ingezameld wordt, planten ze een boom. Vorig jaar werden zo 10.000 bomen geplant, wat overeenkomt met tien voetbalvelden. Dit jaar lijken ze nog beter te doen. Urban mining lijkt op die manier steeds meer een bekend begrip te worden. Geen reden meer om die gsm in de schuif te laten liggen, dus.