Weg naar eenheid wordt moeilijk voor Palestijnen
IPS
08 mei 2014
De recente stap richting verzoening tussen Fatah op de Westelijke Jordaanoever en Hamas, dat de Gazastrook bestuurt, kan de balans in het Midden-Oosten veranderen als hij succesvol zal blijken.
De verdeeldheid tussen de twee Palestijnse facties in de afgelopen jaren leidde tot een terugval op het gebied van ontwikkeling en rechten, en verzwakte de Palestijnse politieke onderhandelingspositie.
De breuk ontstond in juni 2007, ongeveer een jaar nadat Hamas de parlementsverkiezingen had gewonnen. Die overwinning werd gevolg door mislukte onderhandelingen over een regering van nationale eenheid en, volgens Hamas, een couppoging van de door Fatah geleide Palestijnse Autoriteit.
Twee weken na de aankondiging van de verzoeningsplannen op 24 april van dit jaar zetten Ismail Haniya, premier van de Hamas-regering, en president Mahmoud Abbas, leider van de Fatah-regering op de Westelijke Jordaanoever voorzichtig stappen vooruit. De verzoeningsovereenkomst roept president Abbas op om gesprekken te voeren die moeten leiden tot een nieuwe regering van nationale eenheid, met daaropvolgend verkiezingen.
De onverwachte verzoeningspoging heeft zijn wortels in de diepe crisis waarin de Hamas-regering verkeert sinds de Israëlische belegering van Gaza zeven jaar geleden en de recente maatregelen van het Egyptische leger bij de Palestijns-Egyptische grens. Het Egyptische leger vernielde tunnels waardoor goederen en grondstoffen werden aangevoerd voor de Gazastrook, een levensader voor de Palestijnen.
Voor de Palestijnse Autoriteit in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever komt de verzoeningspoging op het moment dat gesprekken over een tweestatenoplossing met Israël zijn vastgelopen. Voor Fatah een aanleiding voor toenadering tot Hamas in Gaza – en een aanzienlijke politieke klap in het gezicht van Israël.
Isolatie
Als er volgens plan een eenheidsregering komt, zal deze moeilijke uitdagingen moeten aangaan. “In de eerste plaats moeten er parlements- en presidentsverkiezingen worden voorbereid. Als tweede staan er ingewikkelde kwesties op de agenda zoals de belegering van Gaza en het beëindigen van de crisis bij de grensovergang Rafah met Egypte, in overleg met onze Egyptische collega’s”, zegt Mustafa Barghouti, secretaris-generaal van het nationale initiatief.
De Palestijnen, met name in Gaza, hopen dat de overeenkomst zal leiden tot een einde aan de isolatie van Gaza. Maar Hamas zal wellicht niet direct in staat zijn betere betrekkingen op te bouwen met Egypte, als gevolg van veiligheidsproblemen met de huidige Egyptische regering.
“Egypte verwelkomt het verzoeningsakkoord en het is mogelijk dat het restricties bij de grensovergang Rafah versoepelt, zodat Palestijnen gemakkelijker kunnen reizen. Maar dat betekent niet dat het Egyptische beleid ten aanzien van Hamas verandert”, zegt Mekhemar Abu Se’da, politicoloog aan de Al-Azhar Universiteit in Gaza. “Dat betekent dat Egypte druk zal blijven uitoefenen op Hamas, tenzij Hamas laat zien dat het zich distantieert van de Moslimbroederschap in Egypte.”
Israël in shock
De Israëlische regering lijkt nog in shock over de onverwachte overeenkomst en de daaruit volgende nieuwe politieke overwegingen. Er zijn signalen die wijzen op dreigende sancties van Israël tegen de Palestijnse Autoriteit.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu uitte kort na de aankondiging van de verzoening zijn onvrede tegen de Oostenrijkse minister van Buitenlandse Zaken, Sebastian Kurtz. “In plaats van stappen te zetten in een vredesproces met Israël, kiest Abbas voor verzoening met Hamas. Abbas moet kiezen of hij verzoening met Hamas wil, of vrede met Israël. Allebei kan niet.”
De acties van externe machten zoals de Verenigde Staten en de Europese Unie zullen cruciaal zijn als het gaat om het stimuleren of het ondermijnen van het eenheidsproces.