Welvaartsziekten vormen een nieuwe bedreiging voor Afrika

Nieuws

Welvaartsziekten vormen een nieuwe bedreiging voor Afrika

Welvaartsziekten vormen een nieuwe bedreiging voor Afrika
Welvaartsziekten vormen een nieuwe bedreiging voor Afrika

IPS

26 mei 2017

Kanker, diabetes en hartaandoeningen vormen steeds meer een bedreiging voor de volksgezondheid in Afrika. Het klassieke beeld dat vooral tuberculose, malaria of zelfs ebola de grootste problemen veroorzaken, moet bijgesteld worden.

Foto: Europese Commissie DG ECHO (CC BY-ND 2.0)

Ivorianen staan in de wachtrij voor de apotheek. De focus van Afrikaanse gezondheidszorg ligt nu vooral op de zorg van acute zaken zoals malaria of diarree. Niet-overdraagbare aandoeningen zoals kanker en diabetes worden echter een steeds groter probleem.

Foto: Europese Commissie DG ECHO (CC BY-ND 2.0)​

Welvaartsziekten zoals kanker, diabetes en hart- en vaatziektes zullen volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tegen 2020 3,9 miljoen doden in Afrika veroorzaken.

Deze zogeheten niet-overdraagbare aandoeningen (NCD’s) zijn niet enkel een probleem voor de Afrikaanse volksgezondheid, ze vormen ook een bedreiging voor de economische productiviteit van het land en het sociale weefsel van de gemeenschappen.

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s) kennen al een toegenomen focus op NCD’s. Ook de Wereldgezondheidsraad, die vandaag start in het Zwitserse Genève en tot 31 mei zal duren, zal deze trend behandelen.

Andere aanpak voor diabetes dan voor malaria

Afrikaanse beleidsmakers zullen enkel vooruitgang boeken als het gezondheidssysteem wordt aangepast zodat het meer rekening houdt met de nieuwe situatie van de toegenomen welvaartsziekten.

Tot nu toe werd de doeltreffendheid van het gezondheidssysteem gemeten op basis van de toegang tot de gezondheidsdiensten, met andere woorden het aantal mensen dat medische instellingen bezoekt. De focus ligt ook vooral op de zorg van acute zaken zoals malaria of diarree.

Tot nu toe werd de doeltreffendheid van het gezondheidssysteem gemeten op basis van de toegang tot de gezondheidsdiensten, NCD’s hebben een heel andere aanpak nodig. Deze ziekten zijn vaak langduriger en duurder om te behandelen.

NCD’s hebben een heel andere aanpak nodig. Het gezondheidslandschap moet evolueren en rekening houden met de toename van dit soort aandoeningen en met name het feit dat deze ziekten vaak langduriger zijn en duurder om te behandelen.

Neem als voorbeeld een vrouw van 42 uit Botswana bij wie een jaar geleden diabetes werd vastgesteld. Ze heeft elke maand het lokale ziekenhuis bezocht voor een controle maar haar bloedsuikerspiegel blijft pieken vertonen.

Ondanks de regelmatige doktersbezoeken heeft niemand haar voeten onderzocht om ze te controleren op zweren of infecties die haar een risico geven op amputatie. Ze werd ook niet gewezen op het bestaan van aangepaste medicatie voor de bloeddruk, nochtans beschikbaar in het ziekenhuis.

De vrouw heeft alle check-ups netjes gedaan, maar haar ziekte is niet onder controle. Dit voorbeeld toont aan hoe zij, samen met miljoenen anderen, niet gewoon toegang tot gezondheidsinstellingen nodig heeft. Andere componenten zoals een kwaliteitsvolle en efficiënte opvolging tellen ook.

Medische informatie uitwisselen

Het gezondheidssysteem in Afrika vertoont een aantal mankementen. Zo zijn er onvoldoende gegevens over de kwaliteit van medische diensten die gezondheidsverantwoordelijken of beleidsmakers bereiken. Die informatie is broodnodig om de gezondheidszorg te verbeteren en efficiënter te maken.

Over het algemeen is het minder goed gesteld met het bijhouden en doorgeven van medische informatie in ontwikkelingslanden, met name in de landen in Afrika ten zuiden van de Sahara. Zelfs basisgegevens over cruciale gebeurtenissen, zoals geboorte- en sterftedata, zijn vaak onvolledig. Meer dan een derde van de 128 miljoen geboorten per jaar, en twee derde van de 57 miljoen sterfgevallen, worden niet geregistreerd.

Dit gebrek aan data is een acuut probleem. Zo zijn er in Afrika bijvoorbeeld slechts 25 registers die gegevens over kankergevallen noteren. Slechts over 18 van de 52 landen wordt hierover informatie bijgehouden. Dit is een van de redenen waarom de WHO schat dat slechts een op de vijf lage- en middeninkomenslanden de noodzakelijke data bijhoudt om een degelijk beleid rond kanker uit te werken.

Mobiele technologie

Deze informatie beschikbaar maken zal geen eenvoudige taak zijn op een continent waar de gezondheidszorg al onder druk staat. Artsen en verpleegsters die in de frontlinie van de zorg aanwezig zijn, moeten in eerste instantie aangespoord worden om data bij te houden. Een voorbeeld waar dit goed werkt is het Butaro Cancer Centre of Excellence in Rwanda. Hier werd een elektronisch registratiesysteem ontworpen dat medische gegevens over patiënten beheert, evaluaties van programma’s bijhoudt evenals de gegevens van gekwalificeerd personeel. Alles is online raadpleegbaar, wat een enorme verbetering is, gezien de landelijke ligging van het centrum.

Ondanks het feit dat de toegang tot elektriciteit en internet niet altijd even betrouwbaar is in Afrika, worden de meeste medische informatiesystemen elektronisch. De mobiele technologie biedt hier gelukkig veel voordelen, die zullen leiden tot een verbeterde efficiëntie in de Afrikaanse gezondheidszorg en het redden van mensenlevens.

Neo Tapela, de auteur van dit artikel, is hoofdonderzoeker bij het Amerikaanse Nationale Gezondheidsinstituut en verbonden aan de Harvard Medical School.

Bron: The Conversation