WK voetbal dreigt CO2-bom te worden

Aan boude uitspraken alvast geen gebrek: het WK zou “niet beginnen als het niet op een groene manier kon”, zei Blessing Manale, hoofd Planning vorig jaar nog. Ook werden ambitieuze “Green Goals” voorgesteld: er zou zo duurzaam mogelijk gewerkt worden en de CO2-uitstoot van het toernooi zou gecompenseerd worden.
Maar die groene plannen kregen meteen veel kritiek om de vaagheid: er wordt veel gesproken over ambitie en goede wil, maar nergens zijn harde cijfers of concrete doelstellingen te vinden en ook over de gebruikte methoden heerst onduidelijkheid.

CO2

Intussen dreigt het WK bijzonder klimaatonvriendelijk te worden. Zuid-Afrika gaf vorig jaar al toe dat de CO2-afdruk van het toernooi zes maal zo groot zal zijn als het vorige wereldbekertoernooi in Duitsland, en minstens twee keer zo hoog als de Olympische Spelen in Beijing. Een haalbaarheidsstudie schatte de uitstoot op 2,75 miljoen ton CO2.
Veel heeft te maken met de ligging van Zuid-Afrika: helemaal in de punt van het Afrikaanse continent, waardoor uit de hele wereld lange vliegtuigreizen nodig zijn. Maar ook binnen het land moet heel wat afgevlogen worden. De voetbalmatchen worden op verschillende locaties gespeeld, en Zuid-Afrika beschikt niet over een milieuvriendelijk transportnetwerk zoals Duitsland. Daardoor zijn veel binnenlandse vluchten nodig, met veel uitstoot als gevolg. Volgens de Zuid-Afrikaanse krant Cape Argus zullen tijdens het toernooi dagelijks tweeduizend vluchten nodig zijn om iedereen op de juiste plaats te krijgen.
Ook de Zuid-Afrikaanse elektriciteitssector heeft een negatieve invloed op de milieuvriendelijkheid van het toernooi. Maar liefst 95 procent van de elektriciteit in Zuid-Afrika, en dus van de elektriciteit die door de organisatie gebruikt wordt, is afkomstig van steenkoolcentrales. De Zuid-Afrikaanse energieleverancier Eskom liet weten dat het “overweegt” om in hernieuwbare energie te voorzien voor “een deel van” het toernooi, maar ook daar blijven de plannen vaag.

Compenseren

Critici voeren aan dat de Fifa en de Zuid-Afrikaanse overheid niet actief genoeg betrokken zijn bij het milieuvriendelijker maken van het toernooi en het initiatief teveel overlaten aan de gaststeden en lokale organisatoren. Daardoor zijn tegelijk op sommige plaatsen ook positieve verhalen op te tekenen. Gaststad Durban haalt bijvoorbeeld energie uit biogas en sommige stadions zijn pareltjes van duurzaam ontwerp, met systemen om regenwater op te vangen, natuurlijke airconditioning en hoogstaande energie-efficiëntie.
Maar die lokale initiatieven zullen niet volstaan om de ecologische voetafdruk van het toernooi drastisch in de krimpen. Daarom mikt de organisatie nu vooral op “carbon offsetting”: het compenseren van de gegenereerde CO2-uitstoot. Zo zijn in verschillende townships al 200.000 bomen aangeplant. Daarmee slaat de overheid twee vliegen in één klap: de bomen maken de buurten groener en aangenamer, en compenseren tegelijk een deel van de uitstoot van het toernooi.
Goedkoop wordt dat niet: uit een haalbaarheidsstudie van het Zuid-Afrikaanse ministerie voor Leefmilieu en de Noorse overheid blijkt dat het 5 tot 8,8 miljard euro kost om de uitstoot van het toernooi te compenseren. En dan zijn de internationale vluchten nog niet meegerekend.