Zapatero herontdekt Amerika

Nieuws

Zapatero herontdekt Amerika

Diego Cevallos

13 oktober 2004

Zeg niet langer de “verovering van
Amerika”, maar zeg “een ontmoeting tussen twee culturen” als je het over
de aankomst van Colombus in Amerika hebt, dinsdag precies 512 jaar geleden.
De overal in de Spaanstalige wereld gevierde ‘día de la Hispanidad’ stond
in het teken van de grote verzoening tussen Spanje en zijn voormalige
kolonies. De nieuwe boze buitenmacht heet nu de globalisering en de het
neo-kolonialisme van de Verenigde Staten van Noord-Amerika.

Voor het eerst sinds 2001 waren Noord-Amerikaanse soldaten niet welkom op de
militaire parade die jaarlijks op 12 oktober door de straten van Madrid
marcheert. De regering van de conservatieve premier José María Aznar nodigde
de Noord-Amerikanen drie jaar geleden voor het eerst uit als eerbetoon voor
de slachtoffers van de aanslagen van 11 september 2001. Maar nu de socialist
José Luis Rodríguez Zapatero premier is, zijn de Verenigde Staten plots niet
meer welkom op de verjaardag van de ontdekking van Amerika.

“Dit is niet bedoeld als een belediging voor de Amerikanen, maar 12 oktober
is nu eenmaal een feestdag voor de Spanjaarden”, zei de minister van
Defensie, José Bono, toen hij vorige week de beslissing bekendmaakte om geen
Noord-Amerikaanse delegatie uit te nodigen. In de plaats van de Amerikanen
stapte een Argentijns regiment op dat symbool staat voor de
onafhankelijkheidsoorlog van de Argentijnen tegen de Spaanse kolonisator in
het begin van de negentiende eeuw.

De protocollaire maatregel is tekenend voor de nieuwe wind die door de
betrekkingen tussen Spanje en haar voormalige Amerikaanse kolonies waait. De
Spaanse premier Zapatero, die zelf geen al te beste relaties onderhoudt met
de Verenigde Staten, noemde de samenwerking met Latijns-Amerika een
prioriteit voor zijn regering en zei zijn steun toe aan tal van
ontwikkelingsprojecten en schuldverlichtingsprogramma’s. Zapatero
steunt ook het voorstel van de Braziliaanse president Luiz Inácio da Silva
om een globale alliantie tegen armoede op te richten.

Ook economisch is er in Spanje sprake van een “herontdekking” van Amerika.
Sinds 1998 is de belangrijkste handelspartner van de regio niet langer de
Verenigde Staten, maar Spanje, met investeringen tot 20 miljard dollar in
1999. Volgens economische rapporten zijn de multinationals met de grootste
omzet in Latijns-Amerika Spaanse bedrijven. In de dienstensector voert de
telecommunicatiemaatschappij Telefónica de lijst aan, in de primaire sector
is de Spaanse petroleumreus Repsol de grootste.

In Latijns-Amerika is het imago van Spanje helemaal veranderd. Volgens de
Mexicaanse socioloog Rafael Torres is Spanje niet langer het grote booswicht
van de regio. “Hoewel de inheemse bevolking en enkele zwakke economisch
sectoren nog steeds de gevolgen ondergaan van de Spaanse verovering, draagt
Spanje niet meer de rechtstreekse verantwoordelijkheid voor wat er vandaag
gebeurt in Latijns-Amerika”, zegt Torres. De ‘verovering’ van Amerika
lijkt uit de collectieve herinnering verdwenen. Leiders uit Spanje en
Latijns-Amerika spreken liever over “een ontmoeting tussen twee culturen”.
De rekening voor de moord op 70 procent van de naar schatting 70 miljoen
indianen tussen 1492 en 1650 lijkt te zijn afgelost.

Volgens Torres richten de inwoners van Zuid- en Midden-Amerika hun pijlen nu
op Noord-Amerika en “het dominante model van de globalisering en vrije
handel”. 12 oktober lijkt uit te groeien tot een dag van Latijns-Amerikaans
verzet tegen het Noord-Amerikaans neo-kolonialisme. In Costa Rica stapten
talrijke sociale organisaties op in een protestmars tegen de
vrijhandelsakkoorden die de Verenigde Staten afsloten met vijf
Centraal-Amerikaanse landen (Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras
and Nicaragua). In Colombia werd een algemene staking afgekondigd als
protest tegen de belastinghervorming van president Alvaro Uribe en de
onderhandelingen van zijn regering met de VS over een
vrijehandelsovereenkomst.

12 oktober groeit ook uit tot een dag waarop de naar schatting 50 miljoen inheemsen in Latijns-Amerika hun rechten opeisen. Zowat 223
miljoen Latijns-Amerikanen - meer dan 43 procent van de totale bevolking -
leeft in armoede, en bijna 105 miljoen zelfs in extreme armoede. Het overgrote deel van de inheemse inwoners behoort tot die laatste groep. (BL/PD)