“‘Akkoord over Syrië is oorlogsakkoord, geen vredesakkoord’
Het akkoord tussen de VS en Rusland luidt niet het einde in van de zes jaar durende oorlog in Syrië, maar wel een nieuwe fase in die oorlog. Het omvat geen akkoord over de politieke toekomst van het land.
Het akkoord moet de bestaande rebellengroepen scheiden van IS en het voormalige Nusra Front. De VS en Rusland zouden een gemeenschappelijk implementatiecentrum opzetten. Dit is vrij baanbrekend en historisch.
De afgelopen maanden bombardeerde Rusland in Aleppo die rebellengroepen die gesteund werden door Turkije. De recente toenadering tussen Rusland en Turkije kan een van de redenen zijn waarom de VS en Rusland nu dit akkoord kunnen sluiten.
Anderhalve maand geleden had het Nusra Front de bui al zien hangen. Omdat ze wisten dat een akkoord tussen de grootmachten nakende was en zij samen met IS zouden geviseerd worden omwille van hun banden met internationale terreurnetwerken, had hun anders zo illustere leider Al-Jolani publiekelijk afstand genomen van Al Qaida.
De naam werd veranderd in ‘Front voor de Verovering van Syrië’, in een poging een rol te verzekeren in de toekomst van Syrië. Onmiddellijk zegden de VS, Rusland én de VN dat Nusra op de internationale terreurlijst zou blijven.
De rebellen vrezen dat de Amerikaans-Russische bombardementen hen zullen verzwakken tegenover het Assad-regime.
Nu zouden de VS en Rusland dus samen enkel en alleen voormalig Nusra en IS gaan bombarderen. Dat dreigt een onmogelijke opdracht te worden. Nusra vocht van in het begin samen met Syrische rebellengroepen. De laatste maanden boekten zij samen overwinningen die hen populariteit opleverden: zo verbraken zij de belegering van Aleppo door Assad en Rusland.
De rebellen vrezen dat ze met dit akkoord de steun van de VS verloren hebben. De kans bestaat dat de Amerikaans-Russische bombardementen hen zullen verzwakken tegenover het Assad-regime, en dat het akkoord dus vooral Rusland goed uitkomt. Dit akkoord leidt immers het begin in van een zoveelste nieuwe ronde bombarderen: nadat de bommen op de rebellen - en burgers - eerder al kwamen van Syrische en Russische luchtmachten, zouden ze nu komen van Amerikaanse en Russische luchtmachten.
Syriërs zijn het meest bezorgd om die bombardementen. In noord-Syrië leidden die tot een menselijk drama dat elk begrip te boven gaat. New York Times-journalist Nicholas Kristof vergeleek de Syrische kinderen in die gebieden met de Duits-joodse Anne Frank.
Het is niet duidelijk of er mechanismen zijn voorzien om willekeurige bombardementen op burgers te stoppen. En wie zal toezien op Rusland, een partij in het akkoord? Een paar uur na het akkoord werd de stad Idlib gebombardeerd. Rebellen beschuldigen Rusland.
Dat Rusland zal toezien op het Syrische regime, is mogelijk. De militaire kracht van het verzwakte regime komt immers vooral van Rusland en Iran. Maar minder invloed heeft Rusland op de tienduizenden Iraanse, Iraakse en Libanese militieleden aan de kant van Assad. Het akkoord vermeldt hen niet. Ook de aspiraties van andere groepen die een eigen strijd in Syrië voeren blijven onvermeld: de Koerden.
De belangrijkste bezorgdheid is dat het akkoord geen stappenplan voorziet voor de toekomst van Syrië, over Bashar Assad, de transitie en de rol van de politieke oppositie.
Er zijn een heleboel bezorgdheden van Syriërs die in dit akkoord niet aangepakt worden.
De meest urgente nood - humanitaire hulp - is ook in onzekerheid gehuld. Onlangs onthulde de Britse krant The Guardian dat de VN onder een hulpprogramma contracten ter waarde van tientallen miljoenen dollars verleende aan het Assad-regime. Wat is het lot van deze hulpprogramma’s onder dit akkoord?
Andere bezorgdheden van Syriërs die in dit akkoord niet aangepakt worden: gerechtigheid voor oorlogsmisdaden, de tienduizenden gevangenen die wegkwijnen in Syrische gevangenissen, de toekomst van de vluchtelingen, de heropbouw van het land en wie het zal besturen.
Hoe lang moeten Syriërs nog wachten op een akkoord dat niet de volgende ronde van de oorlog inluidt, maar die oorlog stopt?
Deze opinie verscheen eerder ook op de website van De Morgen.
UPDATE 13 september 2016: Syrische rebellengroepen richtten een brief aan de VS. Ze vrezen voor hun voortbestaan en het voortbestaan “als revolutie”. Zoals verwacht bekritiseren ze het feit dat het voormalige Nusra Front is uitgesloten, maar niet de buitenlandse sjiitische pro-Assad milities gesteund door Iran. Die “dubbele standaard” is volgens hen een reden waarom het akkoord zou kunnen mislukken. Ze stellen dat het voormalige Nusra Front geen activiteiten buiten de grenzen van Syrië heeft ondernomen, terwijl de sjiitische pro-Assad milities dat wel doen. Ook vrezen de rebellen dat Rusland en het Assad-regime de Amerikaans-Russische aanvallen op het voormalige Nusra Front zullen gebruiken als een excuus om ook hen aan te vallen.