Amerikaanse president gooit internationale afspraak in prullenmand

Als Trump het hard speelt met Iran, moet de EU hard antwoorden

© Belga

Al tijdens de verkiezingscampagne in 2015 was duidelijk welke visie Trump heeft op de nucleaire deal met Iran

De kans is uitermate groot dat Trump vanavond (Belgische tijd) het nucleair akkoord met Iran (2015) de prullenmand in gooit. Dat zou niet alleen een slechte zaak zijn voor Iran dat stilaan terug uit het dal aan het klimmen was na een zware economische boycot. Het zou ook de regio van het Midden-Oosten (en dus ook Europa) verder kunnen destabiliseren. De rest van de wereld – met uitzondering van de Amerikaanse bondgenoten in de regio Israël en Saudi-Arabië - zal dit hopelijk niet zomaar laten gebeuren.

De deal die met bloed, zweet en tranen tot stand is gekomen heeft het Iraanse civiel nucleair programma substantieel ingeperkt waardoor Iran relatief veel meer tijd nodig heeft om alsnog kernwapens in het geheim aan te maken dan in het geval van geen akkoord. Bovendien wordt het land dankzij het akkoord grondig en permanent gecontroleerd door de inspecteurs van het IAEA.

Het akkoord, waar de EU veel energie heeft ingestoken om het tot stand te brengen en dat terecht als één van de weinige lichtpuntjes in de internationale politiek van de afgelopen jaren kan gezien worden, ligt nu op apegapen.

Het IAEA heeft ondertussen al 10 keer formeel gesteld dat Iran het akkoord naleeft. Het akkoord, waar de EU veel energie heeft ingestoken om het tot stand te brengen en dat terecht als één van de weinige lichtpuntjes in de internationale politiek van de afgelopen jaren kan gezien worden, ligt nu op apegapen. Dankzij één man: Trump.

Wat de man in het algemeen bezielt is voor menig politicoloog en psycholoog een groot vraagteken. Een aversie voor alles wat Obama heeft gerealiseerd, is zeker een verklaring voor deze miskleun. Verder is het natuurlijk zo dat de klassieke bondgenoten van de VS – Israël en Saudi-Arabië – nooit grote fans zijn geweest van het akkoord.

De Obama administratie heeft ondanks hun zware druk doorgezet met het akkoord, en terecht. Anderen vrezen dat Trump, gesteund door zijn nieuwe medewerkers Pompeo en Bolton, uit is op regime change in Teheran.

Als Trump echter hoopt dat hij door deze maatregel het Iraanse regime zal ondermijnen, dan zal hij zich mispakken. Ook in Iran staat het akkoord onder druk van de hard-liners en van diegenen die garen sponnen bij de handel en wandel ontstaan door de economische boycot.

Het Iraanse regime zal dus onder druk komen te staan om de VS te volgen en het akkoord op te zeggen. In dat geval zijn we terug bij af en kan Iran opnieuw haar nucleair programma uitbreiden en dit zonder veel (of misschien zelfs helemaal geen) internationale controles. De Iraanse Bom komt dan opnieuw dichterbij, automatisch gevolgd door een Saudische Bom.

Het enige wat vandaag nog mankeert in het zieltogend plaatje van het Midden-Oosten, is een nucleaire wapenrace.

Een nucleaire wapenrace in het Midden-Oosten, het enige wat vandaag nog mankeert in het zieltogend plaatje van het Midden-Oosten, wordt dan werkelijkheid. De optie van een aanval door de VS en Israël op Iran, dat net werd weggenomen door het akkoord van 2015, wordt dan opnieuw reëel.

Maar zelfs als Iran het slim speelt en het akkoord niet opzegt, zal Europa alles uit de kast moeten halen om de economische heropleving in Iran verder ingang te doen vinden.

De reden – en dat is nog een extra reden om uw wenkbrauwen te fronsen – is dat de VS in hun eentje in staat zijn om via een Amerikaanse wet bedrijven van andere landen in die mate onder druk te zetten dat ze ophouden te investeren en handel te drijven met een land dat op de zwarte lijst van de VS staat. Extra-territoriale economische sancties noemen ze dat in ons jargon.

De rest van de wereld staat omwille van de economische interdependentie en meer bepaald de economische en financiële macht van de VS in het internationaal politiek bestel redelijk machteloos. Het enige waarop we moeten hopen is dat Trump een uitzondering zou maken voor Europese bedrijven. Maar dat is wellicht wishful-thinking.

Als Trump het hard speelt, ook op vlak van andere handelsbeperkingen, wordt het tijd om ons af te vragen of we met de VS van vandaag nog verder door dezelfde deur kunnen.

Europa moet zich meer dan ooit afvragen waar het naar toe wil. Als Trump het hard speelt, ook op vlak van andere handelsbeperkingen, wordt het tijd om ons af te vragen of we met de VS van vandaag nog verder door dezelfde deur kunnen. Het woord “bondgenoot” heb ik al lang geschrapt.

Deze economische rivaliteit zal ongetwijfeld ook zijn sporen achterlaten binnen de NAVO. Dat is trouwens al aan de gang. Duitsland heeft haar defensiebudget dit jaar ondanks Trump’s aandringen niet opgetrokken, en terecht aangezien de Europese “bondgenoten” alleen al vier keer meer aan defensie uitgeven dan Rusland.

De negatieve gevolgen van het opzeggen van het akkoord met Iran (meer instabiliteit, vluchtelingen, proliferatie in het Midden-Oosten) zijn enkel al omwille van geografische redenen vele malen groter voor Europa dan voor de VS. De handel tussen Iran en Europa is 100 keer groter (20 miljard $) dan tussen Iran en de VS (200 mn $).

Als onze Europese beleidsmakers zich au serieux nemen, kunnen ze Trump’s actie niet zomaar laten passeren. Deze keer zal moeten worden gereageerd zodat de VS het voelt. Als Trump het hard speelt, wij ook. Macron, Merkel en Boris Johnson zijn de afgelopen dagen naar Washington afgereisd met als enig doel Trump op andere gedachten te brengen. Als dat niet lukt, kunnen we niet doen alsof er niets gebeurd is.

Tom Sauer is professor international politiek aan de Universiteit Antwerpen en auteur van De strijd voor vrede. En hoe we die kunnen winnen (Polis).

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.