Belgische gevechtstroepen op Congolees grondgebied?

Nieuw vredesakkoord opvolgen

Op 24 februari ondertekenden elf Afrikaanse staten in Addis Abeba (Ethiopië) een kaderakkoord voor vrede, veiligheid en samenwerking in Congo en de ruime regio van de Grote Meren in Centraal-Afrika. De Verenigde Naties, de Afrikaanse Unie en twee regionale Afrikaanse organisaties (SADC, CIRGL) tekenden eveneens als getuigen.

De uitvoering van dit nieuwe vredesakkoord moet nog bewezen worden op het terrein. Zonder de constructieve medewerking van alle Congolese, Afrikaanse en internationale actoren dreigen de mooie, hernieuwde voornemens eens te meer niet geïmplementeerd en opgevolgd te worden.

België kan bij zijn Congolese en Afrikaanse partners en op Europees en internationaal niveau sterk ijveren voor de regelmatige opvolging van dit akkoord, zodat de engagementen van de ondertekenaars ditmaal werkelijk uitgevoerd worden en een positieve impact hebben voor de gewone burgerbevolking.

Legerhervorming en VN-vredesmissie versterken

De diplomatieke overeenkomst in Addis Abeba heeft de interne spanningen tussen twee rivaliserende groepen binnen M23 versterkt. Terwijl de internationaal gezochte Bosco Ntaganda het militaire offensief wil hervatten, biedt de vleugel van de militaire leider van M23, Sultani Makenga, die op de VN-sanctielijst staat, tegenstand. Voor de ene zijn de internationale sancties een reden om de regio in vuur en vlam te zetten, voor de andere vormen ze de aanleiding om goede wil te tonen. Een snelle escalatie van het geweld in Noord-Kivu is dus niet uit te sluiten. Zeker indien Rwanda en Oeganda M23 toch verder zouden steunen.

België kan zich sterk engageren door diplomatiek aan te dringen op de volledige stopzetting van alle Congolese, Rwandese en Oegandese steun aan M23 en andere rebellen in Oost-Congo, in overeenstemming met het nieuwe vredesakkoord. Daarnaast kan ons land een snelle reorganisatie van het Congolese leger en een effectievere werking van de VN-vredesmissie (MONUSCO) bepleiten, met als doel M23 en andere rebellen uit te schakelen.

Daarenboven kan België in het kader van zijn militaire samenwerking met Congo extra inspanningen leveren voor een betere uitrusting, logistieke omkadering en begeleiding van de bataljons die door ons land en andere internationale partners werden opgeleid. België kan via een hernieuwd politiek partnerschap, met duidelijke benchmarks, ook meer investeren in een grondige legerhervorming door Congolese kaders op te leiden en militaire scholen in Congo op te bouwen.

Breed intern Congolees overleg steunen

Het vredesproces mag niet verengd worden tot de M23-crisis, een dossier dat te veel in handen ligt van president Joseph Kabila en zijn naaste entourage, en waarbij de focus te veel ligt op militaire oplossingen.

België kan bij de autoriteiten in Kinshasa sterk pleiten voor een ruim Congolees overleg over het welslagen van het vredesproces. Zo’n democratisch proces –waar de politieke oppositie en het maatschappelijk middenveld aan deelnemen – moet niet enkel defensie- en veiligheidsvraagstukken behandelen, maar ook de politieke, sociale en economische grondoorzaken van de conflicten in en buiten de Kivustreek.

Tot slot mag de regionale dimensie van het conflict niet verwaarloosd worden. Meer internationale druk, ook vanuit België, kan de regeringen in Kigali en Kampala echt aanzetten tot het stoppen van hun nefaste bemoeienissen in Congo.

Politiek en maatschappelijk draagvlak creëren

Volgens de aanbevelingen van de parlementaire commissie Rwanda (1997) is het niet wenselijk dat België gevechtseenheden beschikbaar stelt in oud-kolonies (Rwanda, Burundi en Congo). Deelnemen aan vredesoperaties door logistieke steun te bieden, kan wel. Dat gebeurde al binnen EU-missies en MONUSCO.

Telkens het conflict in Oost-Congo escaleert, komt het debat over de inzet van Belgische gevechtstroepen in de oud-kolonie bovendrijven. Recent verklaarde minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) dat de aanbevelingen van de Rwandacommissie opnieuw besproken moeten worden in het parlement. Minister van Defensie, Pieter De Crem (CD&V) zegt ook dat het parlement zich over deze kwestie moet buigen.

Broederlijk Delen en Pax Christi Vlaanderen menen dat het onverstandig zou zijn om overhaast Belgische gevechtstroepen naar Oost-Congo te sturen, al dan niet onder VN-bevel. Er moet eerst een grondig parlementair debat gevoerd worden over zo’n uitdrukkelijk militair engagement. Om een politiek en maatschappelijk draagvlak te creëren, moet de inzet van gevechtstroepen goed kaderen in een langetermijnvisie op het Belgische beleid voor vrede en veiligheid in Congo, en moet er een duidelijke strategie zijn.

Zowel dat draagvlak als dat langetermijnbeleid rond Congo ontbreken momenteel. Toch mag de afwezigheid van gevechtstroepen op het terrein geen excuus vormen om zich niet op een andere manier diplomatiek en militair te engageren voor vrede in Oost-Congo.