Thierry Limpens
“‘Tijdelijke rust in Nigeria’
Sinds Muhammadu Buhari vorige week voor de APC partij verkozen werd tot de nieuwe Nigeriaanse president is de euforie groot. Bij de gouverneursverkiezingen van vandaag, 11 april, verwacht het APC dit succes door te zetten. De media hebben het over een ongeziene democratische machtswissel in Afrika, maar in feite blijft het land verscheurd op etnische, economische en religieuze breuklijnen.
Lees ook: Verkiezingen Nigeria: altijd een beetje oorlog
De positieve melodie die nu overal klinkt, doet vergeten dat er een hevige conflictsituatie woedt onder de miljoenen moslims en christenen in de Middle Belt die door velen bestempeld wordt als een burgeroorlog. Een schets dringt zich op van hoe deze situatie de verkiezingen beïnvloedt.
Het was vijf voor twaalf in Nigeria. Het land dreigde sinds de verkiezing van Goodluck Jonathan in 2011 uiteen te vallen in een, terreur zaaiende, burgeroorlog. Sinds Muhammadu Buhari’s overwinning eind maart 2015 zijn we vijf ná twaalf.
‘Dit zou de zwakte zijn van de nieuwe regerende APC, dat de verstikking van corrupte overlopers zich nu vooral op lokaal vlak gaat laten voelen.’
Tien minuten politieke moed? Jazeker, want de Nigerianen smachtten zozeer naar een leider die het symbolische verschil zou maken. En Buhari is de man van dit moment. Corrupte machtshebbers vluchten nu al het land uit, nog voor op 29 mei de investituur zal plaats hebben.
Maar doen ze dat allemaal? Wat moet de zopas verkozen president met de nieuwe sterkhouders in zijn partij die het afgelopen jaar en zelfs de laatste dagen nog overliepen van de uittredende PDP? Dit zou de zwakte zijn van de nieuwe regerende APC, dat de verstikking van corrupte overlopers zich nu vooral op lokaal vlak gaat laten voelen.
Dit terrein van de politiek, waarin de gouverneursverkiezingen van vandaag een belangrijke rol spelen, zal bijzonder moeilijk worden voor Buhari’s bewind.
Het koppelt zich aan de problematische, volgens mij quasi-burgeroorlog toestand waarin Nigeria, en vooral de Middle Belt, zich bevindt. Quasi want daar waar miljoenen Nigerianen nog altijd erin slagen om in vrede samen te leven en te geloven in de eenheid van hun land, kunnen we moeilijk van een echte burgeroorlog spreken. Niettemin, we kunnen het bloedvergieten en de dreiging ervan nooit te veel in de kijker zetten.
Overleven in de arme wijken. Foto: 2008.
© Thierry Limpens
Verkiezingswonden open likken
Om verdere represailles te vermijden, wordt niet alles in de media gerapporteerd.
De Middle Belt in Noord-Nigeria is een van de meest problematische streken in Nigeria.
De etnisch-religieuze onlusten onder moslims en christenen in die regio hebben er de laatste decennia het leven gekost aan duizenden mensen en hebben naar schatting miljoenen mensen binnen het land op de vlucht gejaagd.
Het menselijke drama is niet te overzien. Vanwege de etnische politiek in Nigeria bekomen interne vluchtelingen in ‘vreemd land’ maar heel moeilijk basisrechten (grond, toelating tot hoger onderwijs).
Dit is zeker het geval als het arme analfabeten zijn die sowieso behoren tot de achtergestelde massa armen in het land. De boeren op het platteland zijn door en door arm, het sterftecijfer is bijzonder hoog en de bevolkingsgroei zorgt voor uitermate schaarse overlevingsmiddelen.
De voorbij kwarteeuw is plaatselijk bloedig geweest in de Middle Belt, maar de situatie is er sinds de laatste jaren duidelijk aan het verslechten. De patstelling die uit de conflicten ontstaan is, moet dringend te gronde aangepakt worden.
Het is dan ook een verkeerde voorstelling dat de verkiezingen van vorige week in deze regio niet bloedig zijn geweest omdat de teller van de dodentol niet eens de honderd haalde, terwijl die in 2011 op zowat duizend aftikte. Het werkelijke aantal ligt zeker hoger. Om verdere represailles te vermijden, wordt niet alles in de media gerapporteerd. De mensen ter plekke kennen dit systeem, maar die gaan aan de andere kant ook alle moordpartijen, terecht of niet, aan verkiezingsperikelen koppelen, wat op zijn beurt nieuwe spanningen voortbrengt.
In de Middle Belt zijn christenen en moslims al veel langer slaags geraakt in een zone die veel ruimer is dan het zogenaamde ‘noordoosten van de Boko Haram jihadis’. Tijdens de postelectorale onlusten in 2011 in het Zuiden van de Kaduna Staat maakten leiders van Christelijke meerderheden vijfhonderd hulpeloze moslimdorpelingen koelbloedig af. Lokale autoriteiten werden vergeefs ingelicht, maar naar mijn weten werd dit typische voorval niet vermeld in de Westerse media die haar ogen al op de Boko Haram jihadis gericht had. Zelf bleef ik met het fotomateriaal zitten dat ik via email binnen kreeg.
De katholieke Igbos op hun beurt zijn een klassieke schietschijf bij moslim represailles. De afgelopen verkiezingsdagen klinkt weer luidt de publieke anti-Igbo dreigstem, ook in het Zuiden van Nigeria, die deze groep voor het leven waarschuwt als ze niet het APC kamp kiest. Vooral in het door moslims gedomineerde noorden vluchten Igbos tijdens verkiezingen telkens weer preventief naar veiliger oorden of wachten ze bang bij hen thuis de uitslag af.
‘Nigeria dreigde sinds de verkiezing van Goodluck Jonathan in 2011 uiteen te vallen.’
World Economic Forum (CC BY-NC-SA 2.0)
Wantrouwen, spanningen en discriminaties
De laatste jaren doet Facebook zijn sloopwerk onder de verstandhouding tussen de christenen en de moslims.
De laatste jaren doet Facebook zijn sloopwerk onder de verstandhouding tussen de christenen en de moslims. Want hoeveel stemmen op sociale media ook oproepen tot vrede, zoveel zijn er die de spanningen opdrijven.
Zo werd er op de presidentsverkiezingsdag van 28 maart laatstleden gemeld dat in Kaduna metropolis christelijke militairen twee onschuldige moslim jongeren neerschoten om zo onlusten op gang te trekken. Die laatste bleven uit, maar de interpretaties wijzen op het permanente wantrouwen dat er heerst tussen de twee geloofsgemeenschappen.
Kaduna, Baptisten Seminarie deels vernield in 2000 en 2011. Foto: 2006.
© Thierry Limpens
Hetzelfde geldt voor een Facebook foto die daags na de verkiezingen onder moslims in het noorden heel snel een tweede leven kreeg op WhatsApp. Op deze foto is een vrouw te zien die met afgehakt hoofd op de grond ligt.
De foto kan een weergave zijn van een Boko Haram slachtpartij, maar wordt vandaag terecht of niet gedeeld als zijnde een vrouw uit Jos, in het door christenen gedomineerde gedeelte van de Middle Belt, die door haar man vermoord werd omdat ze haar stem gaf aan de moslim Buhari. Dit zijn sociale media symbolen die gevoed worden door spanningen en die op hun beurt deze laatste ook weer opwekken.
In de Middle Belt worden communautaire conflicten aangewakkerd telkens wanneer de twee machtige politieke partijen bij de presidentverkiezingen een christen als kandidaat tegen een moslim plaatsen en die lijn doortrekken tot op het lokale vlak van de gouverneursverkiezingen.
Weliswaar, op dit laatste niveau, is die dualiteit om historische redenen niet altijd haalbaar. Dit is het geval in de religieus gemengde Kaduna Staat, waar gewoonlijk de grote politieke partijen een moslim als kandidaat naar voren schuiven. Maar dit drijft dan weer de spanningen op met een christelijke gemeenschap die de machtsverhoudingen omdraait op plaatsen in de staat waar ze in de meerderheid is.
In die context blijven discriminaties, spanningen en bloedige conflicten niet uit. Ook op andere plaatsten in de Middle Belt zijn gelijkaardige patronen werkzaam. Het is afwachten wat er uit de stembus komt.
Thierry Limpens (°1971) werkt een doctoraat af in de politieke wetenschappen aan de universiteit van Gent en een ander in sociale en culturele antropologie aan de katholieke universiteit van Leuven. Aan die laatste behaalde hij een dubbele master in de godsdienstwetenschappen en in de moraaltheologie. Zijn onderzoek gaat uit naar islam en christendom in relatie tot de politiek in het noorden van Nigeria. Tussen 2005 en 2007 verbleef hij in de regio. Sinds die tijd volgden kortere periodes van veldonderzoek en ging hij een nauwe samenwerking aan met lokale actoren.