'Communicatie over ontwikkeling moet realistischer'

Is de vaststelling dat het vertrouwen in ontwikkelingssamenwerking snel en sterk gedaald is, terwijl de roep om te besparen op ontwikkelingssamenwerking even snel stijgt, een verrassing? Merken jullie dat in campagnes, donaties, reacties, …? En hoe gaan ngo’s daar dan mee om?

De snelle en sterke daling is toch wel verrassend, omdat daar de afgelopen jaren weinig signalen van te merken waren. Onze donaties blijven op hetzelfde peil. Op dat niveau zou je dus kunnen zeggen dat we er weinig van merken.  Maar op straat voel je natuurlijk dat de sfeer rond ontwikkelingssamenwerking eerder pessimistisch is. “Zoveel jaar ontwikkelingshulp en nog altijd zoveel armoede en honger.” Hoe gaan we daarmee om?

Ten eerste door te zeggen dat ontwikkelingssamenwerking veel meer bereikt (heeft) dan wat er publiekelijk kennelijk gepercipeerd wordt. Er is bijvoorbeeld de. sterke procentuele daling van armoede (al daalt het absolute aantal armen niet door de sterke wereldwijde bevolkingsgroei), de sterke dalingen van moeder- en kindersterfte, de sterke daling van besmettelijke ziektes, de sterke daling van analfabetisme, de sterke stijging van  het aantal leerlingen in het onderwijs, enz. enz.

Ten tweede door te zeggen ontwikkelingssamenwerking die problemen niet alleen kan oplossen en door een andere visie van ontwikkelingssamenwerking te promoten.  De Noord-Zuidopsplitsing wordt steeds minder relevant. Uitdagingen van ecologische grenzen en herverdeling gelden voor alle landen. Vredeseilanden zet daarom ook sterk in op een Noordwerking, want de bijdrage die wij hier vanuit Noorden kunnen leveren is misschien wel even groot als financiële en kennistransfers.

Ten derde door te vertellen hoe we daarom zelf samenwerken met andere partners om boerenfamilies een beter inkomen te helpen verdienen, bijvoorbeeld onze samenwerking met supermarkten rond duurzaam aankoopbeleid om meer kansen te geven aan familiale landbouw.

De conclusie van HIVA-onderzoeker Ignace Pollet is vooral dat ngo’s (en ik veronderstel ook de betrokken overheden) beter moeten communiceren. Klopt dat? In de communicatie van ngo’s wordt toch heel vaak gefocused op de succesverhalen. Is het niet eerder de spanning tussen die succesverhalen en de algemene berichtgeving  of de dagelijkse realiteit die voor achterdocht zorgt?

Er zijn inderdaad genoeg hoera-verhalen. Die geven bovendien vaak de indruk dat projecten de problemen in de wereld gaan oplossen.
Er mogen gerust meer verhalen gebracht worden die aangeven dat veranderingen moeilijk, maar mogelijk zijn. En dat problemen in de arme landen die we willen helpen ook verbonden zijn met de problemen waar wij hier voor staan.

Ontwikkelingssamenwerking is bovendien een brede noemer waar zowel noodhulp, structurele hulp, vierde pijler, enz… kan ondergebracht worden.  Vraag is wat de krantenlezer, TV-kijker, radioluisteraar ziet en hoort, wat hij of zij oppikt en onthoudt.  Er is met andere woorden weinig ruimte voor nuances, diepgang en analyse. Tegelijk stelt zich de vraag of de modale mediagebruiker hiervoor vragende partij is.  Gezien de sterke commercialisering van de mediasector focussen kranten, tv en andere media op de vraag (de klant vraagt, wij draaien) met een verschraling van het aanbod -het nieuws, de duiding, de echte verhalen–  tot gevolg.

Is de terugval van draagvlak voor ontwikkelingssamenwerking de verantwoordelijkheid van de Noord-Zuidorganisaties? Indien ja, wat zou er dan moeten gebeuren om daaraan te verhelpen?

Noord-Zuidorganisaties zijn een belangrijke actor. Dus ja, als er een terugval is in het draagvlak, is dat ook onze verantwoordelijkheid. Het is onze verantwoordelijkheid om in onze communicatie, ook in fondsenwervende publicaties, een realistisch beeld te geven van ontwikkelingssamenwerking. Mensen begrijpen echt wel dat er voor complexe problemen geen simpele antwoorden bestaan.

Ontwikkelingssamenwerking als sector is niet gewapend om de complexe problematiek van mondiale problemen aan te pakken. We hebben jarenlang de perceptie in stand gehouden dat de sector het armoedeprobleem uit de wereld kon helpen. Zou het niet interessant zijn om ontwikkeling als een transversaal thema te positioneren in diverse beleidsdomeinen zoals handel, landbouw, gezondheid, enz..? We moeten sterker benadrukken dat de problemen die ontwikkelingssamenwerking nu krijgt toegeschoven enkel globaal aan te pakken zijn via samenwerking tussen privé-sector, academici, ngo’s, overheden en civiele maatschappij.