De druk van de globalisering

Daarnaast is er natuurlijk de grote druk die lagerelonenlanden leggen op onze bedrijven en eigenlijk op de hele samenleving. Vijf jaar geleden schreven wij al dat globalisering bij ons ook verliezers heeft: diegenen wier goed betaalde industriebanen naar lagerelonenlanden migreren. Hun banen worden vervangen door minder goed betaalde banen in dienstensectoren.

Dié analyse vind je nu in de laatste World Economic Outlook van het Internationaal Muntfonds. Dat besluit dat de vooruitzichten voor een grote groep werknemers in de rijke landen slecht zijn en dat die uitholling van de middenklasse de ongelijkheid vergroot. Het IMF pleit daarom voor herverdeling (via belastingen) om de sociale samenhang te bevorderen en de steun voor globalisering te behouden.

Competitiviteit

Maar de druk zit dieper: de trein van liberaliseringen en privatiseringen die de EU op de lidstaten losliet, had ook tot doel om ons competitiever te maken. Onderweg verloren nogal wat mensen hun goede arbeidsstatuten. De postbode is niet meer wat hij was. De globaliseringsdruk vertaalt zich nu in het Duitse model, dat lagergeschoolde mensen doet werken voor lagere lonen. Sarkozy vindt dat Frankrijk ook die richting uit moet. Griekenland moet zijn minimumloon naar 470 euro netto laten zakken.

Auteur Marc Reugebrinck klaagde in zijn nieuwjaarsessay in De Standaard aan dat tegenwoordig alles ten dienste staat van de economie, terwijl de economie ten dienste zou moeten staan van de mens. Zelfs financier Geert Noels vond in dezelfde krant dat het best allemaal wat trager gaat omdat veel mensen niet meer kunnen volgen. Hoe Noels dat combineert met zijn ophemeling van het Duitse model, weet ik niet, maar ik voel veel voor die visies.

Alleen, hoe vertaal je dat in concreet beleid? Van waar komt immers de ratrace? Ten gronde toch van de mondiale competitie: we voelen de druk van een miljard hardwerkende Chinezen, waaronder velen die geen sociale rechten hebben. Daarom zijn ze zo goedkoop dat China enorme handelsoverschotten opbouwt. Is de oplossing dan protectionisme? Reugebrinck bekende tijdens de geanimeerde gesprekken die de Gentse Vooruit tijdens de staking van 31 januari organiseerde, heel eerlijk dat hij over die economische kwesties nog niet zo had nagedacht.

Oneerlijk

Het protectionistische kabaal neemt alvast toe. François Hollande, volgens de polls de volgende Franse president, klaagt “oneerlijke competitie” aan. Hij wil andere landen de keuze laten: ofwel voeren ze meer sociale en ecologische regels in, ofwel heft Frankrijk tol op hun producten. Ook Barack Obama wil “oneerlijke handelspraktijken” onderzoeken. De VS willen de invoer van autodelen belasten, nadat China invoerheffingen instelde op grote wagens. Wat dan weer een reactie was op Amerikaanse invoerbeperkingen op Chinese banden en pluimvee.

Partijen die opkomen voor de verliezers van de globalisering kennen in de EU succes. Eerst werd de PVV van Wilders de grootste partij van Nederland, nu is dat de Socialistische Partij, die links van de klassieke sociaaldemocraten staat. Die partijen stellen vragen bij de EU die ze verbinden met competitie en globalisering. Dat is begrijpelijk. Het is rationeel om tegen een project te zijn dat je belangen schaadt.

Kortom, we staan voor cruciale jaren. Wordt de globalisering omgebogen of moeten de verliezers berusten in hun lot? Of, en dat zou de beste optie zijn, kunnen we de welvaartstaat verzoenen met globalisering en zo ja, hoe? Het zal in elk geval sociale strijd, creativiteit en internationale coördinatie vergen.