De kiem van een nieuw Pakistan brutaal vermoord

Ongeveer zes maanden geleden had ik het voorrecht om Sabeen Mahmud te leren kennen. Ik kende ze tot dan alleen maar in de virtuele wereld, via facebook, wat over en weer mails en de website van Peace Niche. Plots kreeg ik van haar de uitnodiging om bij The Second Floor (T2F) in Karachi een lezing te geven over identiteit, roots en mijn bevreemdende relatie met de waanzinnige stad Karachi waar we beiden zo van hielden.

Mijn zoektocht naar jonge, sterke, geengageerde en inspirerende mensen in Pakistan leidde uiteraard ook naar haar. Ik was de negatieve beeldvorming van het land meer dan beu en wilde net mensen zoals Sabeen, mensen die dag in dag uit ijveren voor een goede wereld, een forum geven in het Westen.

Op een warme oktoberdag stapte ik T2F binnen. In al die jaren Pakistan was het mijn eerste keer dat ik in de ietwat chiquere wijk DHA (Defence Housing Authority) kwam. Weg gekke drukte en onophoudelijk geraas en getier eigen aan een miljoenenstad. Plots kwam ik in een ander deel van diezelfde waanzinnige stad met een ander geluid. Ik trad binnen in een ruime zaal waar op dat moment aan de wanden een fototentoonstelling hing.

Aan de andere kant werden boeken in het Urdu en in het Engels, cd’s en kunstwerken te koop aangeboden. Langs de kassa nam ik vervolgens de trap naar boven en betrad het cafe. Hier komen jonge Karachiites studeren, lezen, gewoon om koffie of thee en gebak, hier kunnen ze online en wordt er hen een plek aangeboden om te repeteren. De stress van een zoveelste confrontatie met armoede en onderdrukking vielen van mij af in deze oase van het vrije woord. Ik zette de laatste details van mijn lezing op punt, maar was eerlijk gezegd meer overrompeld door T2F. Hier was ik al die jaren naar op zoek.

Sabeen was de spreekbuis van een generatie jonge Pakistanen die genoeg hadden van de elite die het land keer op keer naar de verdoemenis hebben geholpen.

Na een uur of zo kwam Sabeen naar me toe en verwelkomde mij alsof ik een van haar goede vrienden was. Sabeen was de spreekbuis van een generatie jonge Pakistanen die genoeg hadden van de politieke, religieuze en militaire elite die het land keer op keer naar de verdoemenis hebben geholpen. Ze richtte Peace Niche op als een forum waar over alles kon gesproken worden met respect voor elkaar als grote drijfveer. Het was haar antwoord op de jaren dat Pakistan en Karachi in het bijzonder overgeleverd waren aan gangs, maffia, opkomende Taliban en politieke rivalen die elkaar met de wapens naar het leven stonden.

Sabeen hield te veel van Karachi en Pakistan om zelf te vertrekken. Liefst van al wou ze een steentje bijdragen aan de opbouw van het land, de opbouw van onderuit. Los van de politieke tegenstellingen bracht ze jonge creatieve geesten samen om de wereld te veranderen.

Vanuit Peace Niche werd The Second Floor (T2F) opgericht: een koffiehuis en boekenwinkel met ruimte voor open dialoog waar gediscusieerd kon worden en talrijke lezingen zouden gehouden worden. De Faraar Galerij bood aan jonge artiesten een mooie ruimte om hun eerste tentoonstellingen te organiseren om zo een breder publiek te bereiken.

Sinds de oprichting in mei 2007, heeft T2F een podium geboden aan honderden evenementen, variërend van poëzielezingen, filmvoorstellingen, standup comedy, tot levendige debatten over kritieke problemen. Met de steun en deelname van muzikanten, kunstenaars, schrijvers, filmmakers, wetenschappers, komieken, heeft  T2F ontegensprekelijk het culturele landschap van Karachi nieuw leven ingeblazen via een alternatieve, onafhankelijke en veilige ruimte voor discours.

Die veilige ruimte heeft nu een stevige deuk gekregen door de moord op Sabeen, een vrouw die haar eigen koers vaarde en honderen zoniet duizenden mensen wist te inspireren.  Ze had op vrijdag 25 april ll. een lezing georganiseerd over de verdwenen mensen in Beloetsjistan (de grootste provincie van het land grenzend aan Iran en Afghanistan). Deze lezing zou oorspronkelijk doorgaan op de Lahore University of Management Sciences (LUMS) maar werd op vraag van de inlichtendienst geannuleerd.

Sabeen heeft met haar team toch een plaats aangeboden om de avond te laten doorgaan want ‘als burger van Pakistan heb ik het recht om te weten wat er gebeurt in de grootste provincie van mijn land.’ Na het afsluiten van T2F vertrok ze met haar moeder in de wagen naar huis. Een paar straten verder bij verkeerslichten werden er vanop motorfietsen verscheidene schoten gelost waarna Sabeen vrijwel meteen gestorven is.

Religieuze extremisten, het leger en de overheid waren verre van opgetogen met wat er in Karachi gebeurde.

Ze kreeg al een hele tijd doodsbedreigingen, Religieuze extremisten, het leger en de overheid waren verre van opgetogen met wat er in Karachi gebeurde. Haar werk reikte verder dan de megalopolis Karachi. Sabeen was de inspirator van een andere jonge mensenrechtenactivist, Mohammad Jibran Nasir, die na de bomaanslag op de school in Peshawar was opgestaan.

Zijn roep om de moskeeen en het land terug te claimen van de extremistische haatpredikers ligt in het verlengde van de zaken waar Sabeen voor opkwam. Ze nam in december 2014 dan ook meteen het vliegtuig naar Islamabad om hem in zijn strijd te steunen.

Dit is een zoveelste moord en misschien zullen er nog volgen. Een paar dagen na de moord op Sabeen Mahmud is een professor aan Karachi University vermoord. Wat Pakistan nodig heeft, is een overheid die zorgt voor haar burgers en hun veiligheid, ook als ze evenementen organiseren die kritisch zijn voor de overheid. Het team van T2F dat uiteraard volledig verweesd achterblijft en quasi verlamd van angst is, krabbelt langzaam recht. Het laastste dat Sabeen zou willen is dat wat ze achterlaat voer is voor geschiedschrijvers. Integendeel, het vuur moet blijven branden.

Ik eindigde die oktoberavond van vorig jaar mijn lezing met het tonen van de vlag van Pakistan. De verticale witte strook aan de linkerrand duidt op de rechten voor de religieuze minderheden. Ik heb de afgelopen twintig jaar veel heb zien veranderen. Bij momenten lijkt het erop dat die witte strook smaller en smaller wordt. Er kwam niet veel reactie van de aanwezigen, buiten instemmend geknik. Ditmaal mogen we het daarbij niet laten.

Wij kunnen het vuur brandend houden door een forum te bieden en een stem te geven aan mensen die bereid zijn alles te geven voor vrijheden die wij vanzelfsprekend vinden. Een forum bieden aan muzikanten, kunstenaars en mensenrechtenactivisten in plaats van hen te isoleren. En onze regering zou de Pakistaanse ambassadeur uitleg  kunnen vragen over het gebrek aan bescherming voor Sabeen Mahmud.

Maarten Van Camp – Duarte is van Pakistaanse origine en woont in Geel. Hij is oprichter van Noodhulp Pakistan en van Rah-e-Najat – Manghopir Ontwikkelingsproject (België).