“‘‘De veroordeling van Cristina Kirchner roept fundamentele vragen op over de scheiding der machten in Argentinië’’

Argentinië, ooit een van de leiders in Latijns-Amerika op het vlak van menselijke ontwikkeling en sociale vooruitgang, is de voorbije jaren veranderd in een politiek laboratorium waar democratische spelregels onder druk staan. In dit klimaat is Javier Milei, een excentrieke libertaire econoom, vorig jaar verkozen tot president. Hij voert een radicale hervormingsagenda door waarbij de overheid fors wordt afgeslankt.

Cruciale sectoren zoals gezondheidszorg, onderwijs en sociale bescherming worden getroffen. Tegelijk wordt de economie opengesteld voor buitenlandse investeringen en kapitaalstromen, zelfs wanneer de herkomst van dat geld niet altijd transparant is.

Onder zijn regering werd ook de mensenrechtenpolitiek herzien: Instellingen die zich bezIghielden met herinnering, gerechtigheid en onderzoek naar de misdaden van de militaire dictatuur (1976–1983) kregen te maken met inkrimping of institutionele marginalisering. Verschillende leden van zijn kabinet en directe entourage uitten bovendien twijfel over het aantal slachtoffers uit die periode of nuanceerden het systematische karakter van de repressie – standpunten die internationaal tot bezorgdheid hebben geleid.

In deze turbulente context bevestigde het Argentijnse Hooggerechtshof op 10 juni 2025 de veroordeling van Cristina Fernández de Kirchner, een sleutelfiguur in de Argentijnse politiek. Ze was twee keer president (2007–2015) en tot eind 2023 vicepresident. Haar partij, het peronisme, is al decennialang dominant in de Argentijnse politiek.

De zaak waarin Kirchner werd veroordeeld – bekend als Vialidad – betreft vermeende corruptie bij de toewijzing van openbare werken in de zuidelijke provincie Santa Cruz. Ze zou, volgens de aanklagers, systematisch overheidscontracten hebben doorgesluisd naar een bevriende ondernemer tijdens haar regeringen.

De oorspronkelijke veroordeling, uitgesproken in 2022 en bevestigd in 2024, legde haar zes jaar gevangenisstraf op en een levenslang verbod op het bekleden van openbare functies. Op 10 juni besloot het Hooggerechtshof zich niet uit te spreken over het hoger beroep, waardoor de veroordeling nu definitief is. Kirchner, die 72 is, komt wellicht in aanmerking voor huisarrest.

Tegelijk blijven andere controverses onderbelicht.

De beslissing sloeg in als een bom binnen het peronisme, dat nu zijn meest invloedrijke leider formeel uitgeschakeld ziet worden. Voor haar aanhangers is het vonnis politiek gemotiveerd en onderdeel van een bredere strategie om populaire linkse leiders uit te schakelen, zoals eerder gebeurde met Lula da Silva in Brazilië. Kirchner kondigde aan de zaak voor te leggen aan internationale mensenrechteninstanties.

De kritiek op de rechterlijke macht gaat breder dan deze zaak. In 2022 werd een geheim bezoek van rechters, aanklagers en mediabazen aan het luxueuze landgoed van een Britse miljardair in Patagonië onthuld. Onder hen bevonden zich magistraten die betrokken waren bij zaken tegen Kirchner. Uit gelekte berichten bleek dat ze afspraken maakten om het bezoek te verbergen. Voormalig president Mauricio Macri verdedigde het bezoek openlijk; hij heeft nauwe banden met verschillende deelnemers. Die verwevenheid tussen justitie, media en politiek voedt het wantrouwen in de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.

Dat wantrouwen wordt verder versterkt doordat Macri, na zijn ambtstermijn (2015–2019), werd vrijgesproken in meerdere onderzoeken, waaronder naar illegale spionage. Geen enkele zaak kwam tot een openbare zitting. In de jaren ’90 werd Macri aangeklaagd in een smokkelzaak rond autopartijen, maar uiteindelijk in 2001 vrijgesproken door het Hooggerechtshof. Daartegenover staat dat Kirchner tientallen rechtszaken tegen zich kreeg, waarvan sommigen stellen dat ze grotendeels gebaseerd zijn op indirect bewijs of veralgemeende beschuldigingen.

Tegelijk blijven andere controverses onderbelicht. Zo raakte Milei recent in opspraak door vermeende banden met een frauduleuze cryptomunt, Libra, gepromoot door mensen uit zijn entourage. Ook zijn zus Karina, een centrale figuur in zijn regering, werd genoemd in het onderzoek. Een parlementaire commissie die de zaak moest onderzoeken, werd snel opgedoekt.

En dan is er nog het onderzoek naar de mislukte moordaanslag op Cristina Kirchner in september 2022, live uitgezonden op televisie. Hoewel het vuurwapen op enkele centimeters van haar gezicht klikte zonder af te gaan, werd nooit grondig onderzocht of er politieke connecties waren achter de dader. Internationale mensenrechtenorganisaties spraken hun bezorgdheid uit over het oppervlakkige onderzoek.

De veroordeling van Kirchner versterkt dus niet alleen de polarisatie in Argentinië, maar roept ook fundamentele vragen op over de scheiding der machten. Waar sommigen het zien als een overwinning voor de rechtsstaat, zien anderen het als bewijs van een gerecht dat niet neutraal opereert. In een land dat al jaren gebukt gaat onder inflatie, armoede en sociale spanningen, draagt deze situatie bij aan de institutionele instabiliteit.

Argentinië betreedt zo een nieuwe fase van politieke onzekerheid. Wat de toekomst brengt, is onduidelijk – maar dat het vertrouwen in de democratie op een historisch dieptepunt staat, lijdt weinig twijfel.