Wouter De Vriendt
“‘De Vriendt: 'Over kernwapens mag niet in achterkamertjes worden beslist'’
De vervanging van de kernwapens in ons land en de aankoop van de F-35 kwamen tijdens de regering-Di Rupo jammer genoeg een grote stap dichterbij, schrijft Kamerlid Wouter De Vriendt (Groen).
Kernwapens zijn massavernietigingswapens, duur en gevaarlijk. Ze zijn bovendien nutteloos want ongeschikt voor de veiligheidsuitdagingen waar onze wereld momenteel mee kampt. Is een België zonder kernwapens mogelijk? Ja, maar de doorbraak zal niet komen van een traditionele politieke partij. Dat is de voorlopige conclusie nu de regering-Di Rupo op haar laatste benen loopt.
Welke stappen vooruit heeft zij gezet? Bitter weinig. Na drie jaar klassieke tripartite staan we er zelfs slechter voor. Ten eerste heeft de regering toegelaten dat de Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel vervangen worden. Ten tweede kon het kabinet-De Crem ongestoord de aankoop van de Joint Strike Fighters voorbereiden. Een parlementair debat over de prioriteiten van ons leger of over de verdeling van grote aankopen op Europees niveau zijn er niet geweest, in tegenstelling tot wat het regeerakkoord ons belooft (blz.169 van de franstalige versie).
Regeringspartij SP.A diende een wetsvoorstel in voor de verwijdering van de kernwapens. Maar wat voor zin heeft dat, als je niet de hoogdringende agendering ervan vraagt? Toen Groen daarom een gelijkaardig wetsvoorstel indiende en op 23 januari wél de hoogdringendheid vroeg, stonden we moederziel alleen.
Even leek het te lukken om de voorstellen alsnog te bespreken in de Kamercommissie Defensie van 26 februari, maar de meerderheidspartijen stonden op de rem en eisten een gemeenschappelijke bespreking met de Kamercommissie Buitenlandse Zaken. Tactisch manoeuvre geslaagd, want tot op vandaag werd geen datum geprikt, “omwille van de drukke agenda’s”.
Dubbelzinnig regeerakkoord
In België liggen zo’n 10 tot 20 B-61 tactische kernwapens. De kostprijs van de vernieuwing van alle Amerikaanse kernwapens wereldwijd draait rond 12 miljard dollar. Het Belgische regeerakkoord is dubbelzinnig, omdat het nog altijd vasthoudt aan de voorwaarde dat er consensus binnen de NAVO moet zijn vooraleer werk te maken van de verwijdering.
Maar Griekenland en Canada slaagden daar wél in, na bilaterale onderhandelingen met de VS. Zo kan het dus ook, beste regering-Di Rupo. Zelfs Duitsland en Turkije nemen nu meer afstand van de nucleaire doctrine, terwijl Nederland de geheimhoudingsplicht meer en meer ontrafelt. Worden die landen op een of andere manier gesanctioneerd voor hun stoutmoedigheid? Helemaal niet, zij blijven stevige NAVO-bondgenoten. Op lange termijn kan het niet anders of expert Hans Kristensen krijgt gelijk: ‘NATO will catch up with reality.’
Over vernietigingswapens zoals kernwapens mag niet in achterkamertjes beslist worden. Het publiek heeft recht op transparantie. Het is niet normaal te moeten rekenen op Wikileaks, dat op 30 november 2009 en 9 april 2013 diplomatieke kabels heeft gelekt waarin voormalig VS-ambassadeur Howard Gutman bevestigt dat er Amerikaanse kernwapens in België liggen.
Het is evenmin normaal te moeten wachten op versprekingen van bevoegde ministers. In 1988 zei toenmalig minister van Defensie Guy Coëme dat er ‘met uitzondering van Kleine Brogel geen andere types kernwapens in ons land liggen’. In 2008 maakte ook Pieter De Crem, die net aangetreden was als minister van Defensie, gewag van een ‘capaciteit nucleair’ op de luchtmachtbasis.
We mogen nooit aanvaarden dat kernwapens buiten de perimeter van het democratische debat vallen.
We mogen nooit aanvaarden dat kernwapens buiten de perimeter van het democratische debat vallen. Maar precies dat is gebeurd toen de Open VLD-SP.A-regering in mei 2007 de vervanging van kernwapens liet passeren. Erger nog, uit een rapport van de Amerikaanse Rekenkamer blijkt dat ons land in april 2010 samen met de VS heeft beslist over de capaciteiten van de nieuwe bom.
Taakverdeling en kostendeling
De hele vervangingsoperatie van de kernwapens kost de VS handenvol geld. ‘Each bomb will cost more than its own weight in solid gold’, zo vat Hans Kristensen het samen. De aanpassingen aan alle gevechtsvliegtuigen die met de bommen rondvliegen, kosten nog eens meer dan 1 miljard dollar. Met dat geld zullen de VS ook de Belgische F-16 vliegtuigen tegen 2019 klaarstomen voor de B61-12 superbom. Tot slot zullen de VS ook de beveiliging van de vijf opslagplaatsen voor kernwapens in Europa, waaronder Kleine Brogel, opwaarderen. Prijskaartje: 154 miljoen dollar.
Naar België wordt gekeken om de F-16 te vervangen door de F-35. Want enkel de dure F-35 is helemaal geschikt voor de vernieuwde kernwapens, stelt Kristensen. Het is geen toeval dat dit toestel de voorkeur van CD&V en MR geniet. Kostenplaatje voor de Belgische belastingenbetaler is minstens 5 miljard euro voor 40 toestellen. Ofwel twee keer het totale jaarbudget van Defensie (2,6 miljard euro). Ofwel drie keer wat nodig is om alle uitkeringen en bijstand in dit land op te trekken tot boven de armoededrempel.
Dergelijke miljardenaankopen kun je maar doen op Europees niveau, na een doorgedreven taakverdeling en kostendeling tussen verschillende landen. Laat ons eerst bepalen welke landen hun vliegtuigen vervangen en welke landen iets anders doen. Waartoe dienen anders alle debatten over pooling and sharing? De factuur van dergelijke aankopen heeft trouwens altijd de neiging om te exploderen. Indertijd kostte de Belgische F-16 ook dubbel zoveel als verwacht. De eerste 116 toestellen kostten ons land 13,793 miljoen dollar per stuk (dat is 44,828 miljoen euro vandaag) in plaats van de voorziene maximumprijs van 6,019 miljoen dollar die in het Memorandum Of Understanding van 10 juni 1975 gestipuleerd stond. We dreigen een weg in te slaan waarvan we het einde niet zien.
De vervanging van de kernwapens in ons land en de aankoop van de F-35 kwamen tijdens de regering-Di Rupo jammer genoeg een grote stap dichterbij. Dat zijn feiten. We twijfelen niet aan de goede bedoelingen van sommigen binnen de regering. Maar van regeringspartijen verwachten we ook realisaties. Het defensiebeleid in dit land heeft partijen nodig die hun hakken in het zand zetten. Die handschoen wil Groen opnemen.
Wouter De Vriendt is kamerlid voor Groen en voorzitter van de Commissie voor Legeraankopen.