Willem Staes
“‘‘Een Strategisch Plan vereist strategische keuzes’’
De federale regering heeft de knoop doorgehakt over het Strategisch Plan voor Defensie (2019-2030). Willem Staes, Pax Christi Vlaanderen: ‘Investeringen zijn nodig, maar dan wel in duurzame vrede, veiligheid en stabiliteit.’
Het Strategisch Plan voor Defensie (2019-2030) is rond. De landmacht slankt af van 32.000 naar 25.000 manschappen en er wordt 9,2 miljard euro vrijgemaakt voor nieuwe investeringen. Op die manier stijgt het legerbudget van 0,90 % van het BNP vandaag tot 1,3 % in 2030.
‘Veiligheid is niet gratis’, benadrukt minister Vandeput, die er echter niet in slaagt een antwoord te geven op een simpele vraag: hoe denkt de regering dit te betalen?
Budgettaire waanzin
Pax Christi verzet zich uitdrukkelijk tegen de aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegtuigen. Deze hebben een onverantwoord hoge kostprijs (5 miljard euro voor de aankoop én 7 miljard voor onderhoud en instandhouding) en zijn overbodig. Gevechtsvliegtuigen dragen zelden bij tot een duurzame oplossing van conflicten. Op EU-niveau bestaat bovendien al een overcapaciteit van meer dan 2000 gevechtsvliegtuigen.
‘Op EU-niveau bestaat al een overcapaciteit van meer dan 2000 gevechtsvliegtuigen.’
Er is ook geen enkele aanwijzing voor belangrijke economische terugverdieneffecten voor ons land, omdat de Belgische luchtvaartindustrie – in tegenstelling tot de aankoop van de F-16’s – deze keer niet deelnam aan de ontwikkeling en productie van nieuwe gevechtsvliegtuigen.
De wereld is er de afgelopen jaren niet stabieler op geworden, akkoord. Maar in de huidige veiligheidscontext is er echter geen behoefte aan méér gevechtsvliegtuigen, wel aan landen die zich specialiseren in vredesmissies.
Investeringen in grondtroepen en politionele capaciteiten, luchttransportcapaciteiten, gespecialiseerde eenheden voor de opruiming van onontplofte oorlogsresten en geïmproviseerde explosieven, en inlichtingencapaciteiten zijn dus veel nuttiger.
Op internationaal niveau groeit ook een hernieuwd momentum voor deze zogenaamde peacekeeping operaties. Zo organiseerde President Obama in september 2015 een speciale UN Peacekeeping Summit. Binnen de Verenigde Naties werd het afgelopen jaar grondig nagedacht over peacekeeping nieuwe stijl. Ons land geeft echter verstek.
Wat met vredesopbouw en conflictpreventie?
Duurzame vrede wordt bovendien enkel bereikt door massaal te investeren in conflictpreventie, vredesopbouw en ontwikkeling. Enkel op die manier kunnen de grondoorzaken van conflict worden aangepakt.
‘De Belgische dienst vredesopbouw werd enkele jaren geleden simpelweg afgeschaft.’
In plaats van een strategische totaalvisie te ontwikkelen, gaat de regering voor een eenzijdig militaire benadering die enkel aan symptoombestrijding doet en de middelen voor een geïntegreerde veiligheidsstrategie opsoupeert.
Op EU- en VN-niveau bestaan bijvoorbeeld tal van mechanismen voor conflictpreventie en vredesopbouw, maar die blijven chronisch ondergefinancierd.
Op Belgisch niveau werd de dienst vredesopbouw bij Buitenlandse Zaken enkele jaren geleden simpelweg afgeschaft, terwijl het budget voor conflictpreventie en vredesopbouw anno 2015 een schamele 5 miljoen euro bedraagt. Een fractie van de miljarden die besteed worden aan nieuwe gevechtsvliegtuigen zou daar een écht verschil maken.
Beschermingsmacht voor burgers
Een klein land kan en moet niet alles hebben: een Strategisch Plan vereist strategische keuzes. Vasthouden aan een breed inzetbaar leger is financieel niet haalbaar en bovenal weinig effectief.
Pax Christi kiest voor een Belgisch leger dat optreedt als effectieve beschermingsmacht voor burgers in conflictgebieden, en dat zich specialiseert in peacekeeping onder een VN-mandaat. Dat kost een pak minder geld, en draagt meer bij aan vrede en stabiliteit. Nieuwe gevechtsvliegtuigen kannibaliseren de middelen die nodig zijn om het Belgisch leger te transformeren tot zo’n beschermingsmacht voor burgers in conflictgebieden.
Vrede en veiligheid hebben inderdaad een prijs, maar dat wil niet zeggen dat 12 miljard euro zomaar over de balk gegooid moet worden. Investeringen zijn nodig, maar dan wel in duurzame vrede, veiligheid en stabiliteit.
Willem Staes is beleidsmedewerker Veiligheid en Ontwapening bij Pax Christi Vlaanderen.