Hoog tijd voor een eerlijk migratiebeleid

Europese Migratietop in Salzburg: samenwerken met andere landen is niet uw grenzen door hen laten bewaken

Megan Trace (CC BY-NC 2.0)

 

Vanavond schuift Premier Michel aan tafel met zijn Europese collega’s in Salzburg. Tijdens een werkdiner zullen ze de vooruitgang bespreken van de maatregelen die na de Europese Raad van juni werden aangekondigd om de ‘migratiecrisis’ te bezweren. De staatshoofden zullen echter vaststellen dat er nauwelijks een stap vooruit gezet werd. Daarvoor zitten er iets te veel juridische, praktische en morele angels in de oplossingen waar sommige Europese leiders van dromen. Wat overblijft lijkt op een boulevard van licht bijgeschaafde, belegen en gebroken beloften.

Welke crisis?

In 2017 dienden 649.855 mensen een asielaanvraag in Europa in. Een halvering ten opzichte van het jaar ervoor en nog steeds maar een fractie (0.12%) van de Europese bevolking. Die daling zet zich ook dit jaar verder door. In Italië kwamen tot nu toe 20.254 mensen aan. Veel minder dan in de drie voorgaande jaren. Dat de integratie van nieuwkomers Europa voor uitdagingen stelt is duidelijk. Toch zien we nergens een betekenisvolle toename van de criminaliteit en groeide de Europese economie in 2017 het snelste groeitempo in tien jaar.

In Duitsland, dat het grootste aantal vluchtelingen opving, daalde de criminaliteit met 6%.

In Duitsland, dat het grootste aantal vluchtelingen opving, daalde de criminaliteit met 6%. Het Duitse agentschap van werk meldde in augustus dat de integratie van het grote aantal vluchtelingen een pak vlotter loopt dan verwacht.

De migratiecrisis wordt dan ook niet veroorzaakt door vluchtelingen, maar door een schrikbarende toename van het aantal populisten dat electoraal garen tracht te spinnen uit mensen op de vlucht. In dat opgeklopt sfeertje lijken oude en vaak slechte ideeën al snel visionair.

‘Opvang in de regio’

Neem nu even het “model van opvang in de regio” dat de druk op Europa moet doen verlichten. Nieuw is dat allerminst. Opvang in de regio bestaat al zo lang als er vluchtelingen zijn en is vandaag meer regel dan uitzondering. Het recente jaarrapport van de Verenigde Naties toonde nog maar eens dat 84% van de vluchtelingen in ontwikkelingslanden verblijft. Niemand is tegen een kwaliteitsvolle opvang in de regio.

Opvallend is echter dat diegenen nu het hardst roepen om vluchtelingen in eigen regio op te vangen, de afgelopen jaren weinig tot niets hebben bijgedragen. De VN organisaties die instaan voor de opvang in de buurlanden van Syrië krijgen nog geen derde van de nodige fondsen. In Centraal-Afrika is de situatie nog een stuk dramatischer. Voor de opvang van vluchtelingen in Oeganda is dit jaar 180 miljoen dollar nodig. Slechts 6% werd toegezegd.

Tekenend is bovendien dat de Europese lidstaten die hoog oplopen met de EU-Turkije-deal vandaag niet bereid zijn om financieel over de brug te komen voor het hulppakket dat nodig is voor de uitvoering.

‘Controlecentra’

Een tweede ‘innovatief’ voorstel dat op tafel ligt is dat van ‘controlecentra’ op Europese bodem. Ook hier weinig nieuws onder de zon. Het voorstel van de Europese Commissie beschrijft niet veel meer dan een uitbreiding van de hotspots die vandaag in werking zijn in Italië en Griekeland. Een model dat bezwaarlijk een succes genoemd kan worden. De Europese lidstaten slagen er niet in om tot afspraken te komen over een evenwichtige spreiding.

Volgens de bedenker van de Turkije-deal Gerald Knaus houdt de EU bewust de slechte omstandigheden op de Griekse eilanden in stand.

In Griekenland zit op dit moment een ongezien aantal van 20.000 mensen vast in overvolle tentenkampen. Velen van hen moeten meer dan een jaar wachten voor er ook nog maar naar hun asielaanvraag gekeken wordt. Volgens de bedenker van de Turkije-deal Gerald Knaus houdt de EU bewust de slechte omstandigheden op de Griekse eilanden in stand. Een ontradingsstrategie die volgens hem gedoemd is om te mislukken.

Ontscheping en triage buiten Europa

Het voorstel dat meer innovatief lijkt is de ontscheping van geredde migranten en de daaropvolgende behandeling van hun asielaanvragen in landen in Noord-Afrika. Op papier lijkt het idee van de asielaanvraag dichter bij huis een verbetering in vergelijking met de huidige situatie, waarin pakweg een Syriër of Eritreeër zo goed als geen legale manier heeft om zijn recht op bescherming te laten gelden.

Pistes die een oplossing kunnen bieden voor de huidige drama’s op de Middellandse Zee, zijn het onderzoeken waard. In de praktijk duiken echter talrijke obstakels op. Niet alleen blijkt dat geen enkel van de betrokken landen bereid is om zo’n centrum op haar grondgebied toe te laten. Er is ook

geen enkel land in de regio dat de Conventie van Genève niet alleen getekend heeft maar ze ook effectief toepast.

Bovendien is ook deze piste minder innovatief dan ze op het eerste gezicht lijkt. Er bestaat vandaag namelijk al een systeem dat een selectie van vluchtelingen in de regio mogelijk maakt. De VN organiseren al meer dan 50 jaar hervestiging van ‘echte’ vluchtelingen uit opvangkampen in de regio.

Vorig jaar waren 1,2 miljoen mensen in acute nood aan hervestiging. Slechts 75.200 plaatsen of 6% werden door de internationale gemeenschap ter beschikking gesteld. Ik durf dan ook te twijfelen dat Europese regeringsleiders, die vandaag nauwelijks mensen uit de hotspots in Griekenland of Italië hervestigen, klaar staan om wel enkele honderdduizenden vluchtelingen uit de regio in eigen land op te nemen?

Libië

Waar de afgelopen weken wel ‘vooruitgang’ geboekt werd is in de ondersteuning van de Libische kustwacht. In juni kondigden de Europese regeringsleiders een verdere verhoging van de steun aan. Italië zal 12 nieuwe boten leveren. De VN-mensenrechtencommissaris noemde deze steun onmenselijk. Mensen die door de kustwacht onderschept worden komen nog steeds voor onbepaalde duur terecht in erbarmelijke detentiekampen.

De horrorverhalen van de mensen die ontsnappen halen onze televisieschermen misschien niet meer, maar het volstaat om de VN rapporten te lezen om te weten dat de situatie daar erger is dan ooit. Een onafhankelijke monitoring van de activiteiten van de kustwacht en de situatie in de kampen is nog steeds onbestaande.

Mensen die door de kustwacht onderschept worden komen nog steeds voor onbepaalde duur terecht in erbarmelijke detentiekampen.

In de internationale inspanningen voor vrede en stabiliteit in Libië is de vooruitgang voorlopig nihil. Vorige week moesten de grootmachten in de VN veiligheidsraad erkennen dat Libië niet rijp is voor verkiezingen in december. Tijdens gevechten in en rond Tripoli begin deze maand vielen nog tientallen doden. Over de situatie van de duizenden vluchtelingen en andere migranten die gekneld zitten in het geweld ligt blijkbaar niemand nog wakker. Dit maakt pijnlijk duidelijk waar de Europese prioriteiten liggen.

Lessen uit de Turkije-deal

Een ding verbindt alle oplossingen die je vandaag hoort in de Europese wandelgangen: ze schuiven de verantwoordelijkheid af voorbij onze buitengrenzen (externalisering). Wat dat betreft vallen er enkele belangrijke lessen te trekken uit de EU-Turkije deal. Hoewel Turkije op een aantal vlakken stappen vooruit zette blijft de situatie van de bijna 4 miljoen (vooral Syrische) vluchtelingen barslecht.

Honderdduizenden kinderen kunnen na meer dan vijf jaar niet naar school. Bijna 70% van de Syrische vluchtelingen leeft onder de armoedegrens. De laatste maanden duiken steeds meer berichten op over massale en gewelddadige pushbacks aan de Turks-Syrische grens. Daarnaast verhindert de Turkse overheid systematisch dat nieuwe vluchtelingen zich registreren.

Dit beleid valt op geen enkele manier goed te keuren maar gebeurt in een context waarin Europa steeds minder solidariteit toont met Turkije. In 2017 zakte het aantal hervestigde personen uit Turkije onder de 0.6%. Zonder politieke en financiële inspanningen van de EU om de integratie en mensenrechtensituatie in Turkije te bevorderen is de EU-Turkije deal gedoemd om te falen.

Daarnaast kunnen dit soort akkoorden niet werken zonder wezenlijke hervestiging naar Europa die werkelijk druk van de ketel neemt. Wanneer het Europa niet menens is met solidariteit kunnen dit soort deals noch juridisch, noch in de praktijk standhouden. Mensen in uitzichtloze situaties zullen immers blijven de oversteek maken.

Geen silver bullet

In het migratiedebat worden we als ngo’s door sommigen een gebrek aan alternatieven verweten. De moeilijke waarheid is dat er geen silver bullet bestaat. De oplossing zit namelijk in een totaalpakket van maatregelen op korte en lange termijn. Laat ons beginnen met het aanpakken van de grondoorzaken.

Eerlijke handelsrelaties zijn daarbij essentieel. Een ambitieus klimaatbeleid waardoor het zuiden leefbaar blijft is eveneens noodzakelijk. Het noorden moet er ook op toezien dat onze bedrijven correct belastingen betalen in de ontwikkelingslanden.

Ondertussen zijn hervestiging en een kwaliteitsvolle opvang in de regio goede stappen in de richting van een oplossing.

Conclusie: het Europese migratiebeleid kan niet zonder samenwerking met landen van buiten de Unie. Alleen moeten bescherming en duurzame toekomstperspectieven het uitgangspunt zijn en niet het optrekken van nog meer muren.

Dat betekent ook dat we die landen ondersteunen bij het opzetten van asiel- en integratiesystemen maar dat we ook streng optreden in geval van mensenrechtenschendingen. Ook terugkeer maakt deel uit van een migratiebeleid. Enkel als we een volwassen relatie aangaan met de herkomstlanden, en rekening houden met hun vraag naar legale migratiekanalen, bestaat de kans dat ze er ook effectief aan meewerken.

Zo is het hoog tijd om werk te maken van een soepel systeem van arbeidsmigratie. Tenslotte kunnen we niet zonder een evenwichtige én verplichte spreiding van asielzoekers over alle landen van de EU. Enkel op die manier kunnen akkoorden als de Turkije-deal op termijn een humane en duurzame oplossing bieden.

Conclusie: het Europese migratiebeleid kan niet zonder samenwerking met landen van buiten de Unie. Alleen moeten bescherming en duurzame toekomstperspectieven het uitgangspunt zijn en niet het optrekken van nog meer muren.

De instrumenten om dit vorm te geven zijn voor handen. Het enige wat ontbreekt is de politieke wil om het uit te voeren. De leiders die vanavond aan tafel zitten hebben de zoveelste kans om een oneerlijk migratiebeleid dat niet werkt voor de migranten, noch voor Europa te herstellen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.