‘Extreme temperaturen zijn een probleem voor de hele samenleving’

Door de klimaatverandering worden hittegolven frequenter en intenser. Extreme temperaturen zijn niet alleen schadelijk voor de gezondheid, maar ook voor de landbouw en de infrastructuur, schrijft hoogleraar Kristie L. Ebi. ‘Dringende en onmiddellijke investeringen zijn nodig om ons aan te passen.’

Hoewel bijna alle sterfgevallen door hitte te voorkomen zijn, sterven er elk jaar wereldwijd duizenden mensen aan hittegolven. Op dit moment stelt een extreme hittegolf in India en Pakistan, die ongeveer een miljard mensen treft, ʻde grenzen van het menselijk overlevingsvermogen op de proef,ʼ waarschuwt Chandni Singh, een van de hoofdauteurs van het zesde evaluatierapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering (IPCC). In april was de gemiddelde maximumtemperatuur in het noordwesten en midden van India de hoogste in 122 jaar.

Dit is niet alleen een Zuid-Aziatisch probleem. De voorbije jaren deden zich soortgelijke extreme weersomstandigheden voor in de Verenigde Staten, Australië, Europa, Scandinavië en Japan, met duizenden ziekenhuisopnames en extra sterfgevallen tot gevolg.

Extreme hitte wordt ook in verband gebracht met een toename van vroeggeboortes, babyʼs met een laag geboortegewicht en doodgeboortes, een daling van de productiviteit van werknemers, een hoger percentage chronische nierziekten van onbekende oorsprong en een toename van het aantal zelfmoorden.

Extreme temperaturen zijn dus een probleem dat de hele samenleving aangaat. Het is niet alleen schadelijk voor de menselijke gezondheid, maar heeft ook schadelijke gevolgen voor de infrastructuur, de oogstopbrengst en de pluimveesterfte, waardoor bestaansmiddelen in gevaar komen en voedselzekerheid wordt ondermijnd.

Nu al is bijna veertig procent van de sterfgevallen als gevolg van hitte toe te schrijven aan de klimaatverandering.

De hittekoepel van 2021 in het noordwesten van de Stille Oceaan en het westen van Canada was daar een goed voorbeeld van. Het was een gebeurtenis die zonder klimaatverandering vrijwel onmogelijk zou zijn geweest.

De extreme temperaturen lagen toen ongeveer 5° Celsius boven de vorige records, en veroorzaakten ongeveer duizend extra sterfgevallen en een 69-voudige stijging van het aantal met hitte samenhangende ziekenhuisopnames. De oogsten van tarwe en kersen kelderden, en miljoenen mosselen, schelpdieren en oesters werden gekookt in hun oceaanhabitat, waardoor de voedselzekerheid en de bestaansmiddelen van inheemse volkeren en gemeenschappen met een laag inkomen in gevaar kwamen.

Nu al is bijna veertig procent van de sterfgevallen als gevolg van hitte toe te schrijven aan de klimaatverandering. En omdat de klimaatverandering naar verwachting de frequentie, intensiteit en duur van hittegolven zal doen toenemen, zal de behoefte aan extra maatregelen om mensen te beschermen alleen maar dringender worden.

Zonder onmiddellijke en aanzienlijke investeringen om de veerkracht van gemeenschappen en gezondheidsstelsels te vergroten, zal het aantal sterfgevallen in verband met blootstelling aan hitte toenemen.

Er zijn goed gecommuniceerde, empirisch onderbouwde actieplannen nodig om mensen koel te houden, en het aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen te verminderen. Naast waarschuwingssystemen is planning op de langere termijn nodig om ons aan te passen aan een leven op een warmere planeet. Dit betekent dat er meer blauwe en groene ruimtes moeten komen, dat bouwmaterialen moeten worden veranderd en dat de nadruk moet komen te liggen op manieren om mensen af te koelen, in plaats van onze omgeving.

Waarschuwingssystemen vereisen meer dan één drempelwaarde om het begin van een hittegolf te bepalen. Doeltreffende systemen moeten ook samenwerkingsprocessen omvatten om ervoor te zorgen dat bij interventies rekening wordt gehouden met lokale capaciteiten en beperkingen.

Ministeries van Volksgezondheid zullen nauw moeten samenwerken met (onder andere) hydrometeorologische diensten, politie- en brandweerdiensten, nooddiensten, agentschappen die verantwoordelijk zijn voor ouderenzorg, en vertrouwenspersonen voor kwetsbare bevolkingsgroepen (zoals volwassenen ouder dan 65) en gemarginaliseerde gemeenschappen.

Middelen mogen geen belemmering vormen. Wereldwijd bestaan er al doeltreffende systemen voor vroegtijdige waarschuwing, ook in gebieden met weinig geld voorhanden zoals Ahmedabad, India. Ook verzamelen en delen organisaties zoals het Global Heat Health Information Network gegevens over lokale en nationale ervaringen en beste praktijken. De vraag naar extra richtsnoeren neemt snel toe, samen met de toenemende frequentie en ernst van hittegolven.

Maar de meeste van de huidige systemen voor vroegtijdige waarschuwing houden niet expliciet rekening met de risicoʼs van een veranderend klimaat. Stresstests moeten niet alleen hittegolven omvatten, maar ook samengestelde risicoʼs zoals ‘back-to-back-gebeurtenissen’: een hittegolf in combinatie met een natuurbrand, of een hittegolf die samenvalt met een pandemie, zoals het noordwesten van de Stille Oceaan in 2021 heeft meegemaakt. Het in kaart brengen van de kwetsbaarheid kan een doeltreffend instrument zijn om beleidsmakers te helpen bepalen waar interventies het meest nodig zijn om de menselijke gezondheid en het menselijk welzijn te beschermen.

Een veel warmere toekomst vereist dringende en onmiddellijke investeringen die voortbouwen op de beste praktijken en de lessen die zijn getrokken uit bestaande plannen voor aanpassing aan hitte. Bewezen modellen moeten worden opgeschaald om de veerkracht en duurzaamheid te vergroten. Ongekend hoge temperaturen kunnen doorstaan worden, maar alleen als we ons er terdege op voorbereiden.

Kristie L. Ebi is hoogleraar Global Health and Environmental and Occupational Health Sciences aan de universiteit van Washington. Vertaling: Menno Grootveld. Copyright: Project Syndicate, 2022, www.project-syndicate.org.