Ford Genk sluit. Het einde van een tijdperk

Ten laatste in 2014 zullen de deuren van Ford Genk onherroepelijk dicht gaan en verliezen meer dan 4000 werknemers hun baan. Intussen hebben ook al vijf toeleveringsbedrijven van Ford Genk laten weten dat ze er noodgedwongen de brui aan geven. De Universiteit Hasselt becijferde het totale banenverlies op zowat 11.000.

Een ramp voor Limburg. Iedereen in de provincie kent wel een gezin dat rechtstreeks getroffen is door de nakende Ford-sluiting. Hoe groot het trickle down effect is voor de Limburgse economie –denk aan horeca, reisbureau’s, electrozaken, kledingwinkels– zal de komende jaren pas blijken. Benieuwd welke winkel in Shopping 1 (een ijkpunt in de jeugdjaren van menig provinciegenoot) als eerste mee in de klappen zal delen.

Multinationals maken of kraken

De aankondiging dat dra het doek valt over Ford Genk is voor mij een van de belangrijkste momenten van 2012. Ze staat symbool voor het einde van een bestuursperiode waarin door het volk verkozen vertegenwoordigers de krijtlijnen van de maatschappij uittekenen.

Vandaag zijn het aandeelhouders en directies van multinationals die in verafgelegen salons de toekomst van hele wijken, steden of regio’s maken of kraken. Terwijl ik die woorden intik, vraag ik me af of dat niet te pamflettair klinkt. Neen, het zijn de feiten. Nieuw is die analyse bovendien niet: de globalisering van onze economie is al decennia geleden ingezet. Maar nog nooit sloeg het proces zo hard en nietsontziend toe in de regio van mijn roots.

Van laag- naar hooggeschoold

De aankondiging staat ook symbool voor het einde van een naoorlogs tijdsfragment waarin de West-Europese welvaartsstaat mee betaald werd door laaggeschoolde arbeid. Waar moet voortaan iedereen aan de slag die in het Ford-debalce zijn baan kwijtspeelt? In maart 2011 sprak ik daarover met Wim Dries, burgemeester van Genk. ‘We werken sterk aan de transitie van onze Genkse economie’, zei Dries toen in MO*. ‘We zetten in op vier speersectoren: logistiek, energie, gezondheidszorg en de kenniseconomie -met daarin de creatieve sector (waaronder gaming).’

Heel wat hooggeschoolde jobs dus. Dries: ‘Klopt, maar iedere hooggeschoolde job brengt ook laaggeschoolde arbeid met zich mee. In een kennislaboratorium met 200 onderzoekers kunnen ook zeventig laaggeschoolden aan de slag, van nachtwakers tot onderhoudspersoneel. Bovendien is ons beleid om het “betere” publiek –in termen van inkomen– naar Genk te trekken, om hooggeschoolden in Genk te laten werken en wonen. We moeten onze bevolking wat meer zelfredzaam maken. Zwakke schouders zijn niet in staat zware lasten te dragen.’

Diversiteit

Belgen, Turken, Marokkanen, Polen, Italianen, Grieken, Spanjaarden… de Limburgse bevolking is divers. En zodra het economisch slechter gaat, leeft het debat over de multiculturele samenleving veel scherper. De werkloosheid in Genk is nu al bijna dubbel zo hoog als het Vlaamse gemiddelde. Vier op de tien werkzoekenden zijn van buitenlandse origine.

Bij Ford Genk is zowat dertig tot veertig procent van het personeel van buitenlandse origine. Bovendien zette het bedrijf proactief in op diviersiteit –getuige daarvan de posters met de slogan Verschillen waarderen, succes creëren in alle Ford-fabrieken wereldwijd. Aan de band zijn de teams van arbeiders divers samengesteld: Belgen en andere nationaliteiten worden gemixt.

In de mijn was iedereen zwart. Eerst zorgde de Limburgse steenkoolindustrie voor verbondenheid over de culturen heen. Daarna was het de band bij Ford Genk. Ik hoop van harte dat Limburg voldoende veerkracht kan genereren om de sluiting van de autofabriek op te vangen en dat de economische transitieperiode de –toegegeven: broze– erfenis van wederzijdse verstandhouding niet overboord gooit.

You Never Walk Alone.