Gabon’s hete herfst

De onvrede in Gabon smeult nog na sinds de presidentsverkiezingen van 2009. De verkiezing van president Ali-Ben Bongo Ondimba blijft voor velen geassocieerd met fraude wat zijn geloofwaardigheid en autoriteit ondermijnt. Als opvolger van zijn dictatoriale vader was Ali Bongo om te beginnen al niet de juiste persoon. De recente roep van de oppositie om een nationale conferentie te organiseren is dan ook volstrekt legitiem. Een conferentie zou als reconciliatie Gabon definitief op het juiste democratische pad plaatsen.

Nasleep

Ali Bongo heeft in 2009 met 42% van de stemmen namens de Democratische Partij van Gabon (PDG) het presidentschap veroverd. Al voor de officiële bekendmaking van de resultaten was er onenigheid over de uitslag. De geruchten van fraude zijn hardnekkig. Zo heeft ook AndréMba Obame, voormalig lid van PDG en de grootste rivaal van Ali Bongo, de verkiezingsuitslag van 2009 nooit geaccepteerd en riep hij zich vorig jaar zelfs uit tot rechtmatig president. Het gevolg is een ontbinding van zijn partij, de Nationale Unie (UN), en een verbod op demonstraties geweest. AndréMba Obame heeft kort daarna Gabon verlaten wegens medische redenen.

Keerpunt

De recente terugkeer van AndréMba Obame naar Gabon vormt een keerpunt in de strategie van de Gabonese oppositie. Op 9 september hebben de twintig belangrijkste oppositiepartijen, waaronder de verboden UN, zich verenigd in de Unie van krachten voor verandering (UFC). Oppositieleider AndréMba Obame roept namens dit platform op tot een nationale conferentie om gezamenlijk te komen tot democratische politieke verandering. Daar is veel voor te zeggen.

Machtswisseling?

De PDG is al sinds de onafhankelijkheid in 1960 aan de macht, waarvan een lange tijd zelfs als enige officiële partij. De Bongo’s leiden de partij al vanaf 1967. Gesteld kan worden dat de PDG en de Bongo’s de staatsinstellingen (mede) vormgegeven hebben, zijn vertegenwoordigd in alle bestuurslagen en grote aanzien en invloed genieten. Al heeft Ali Bongo de afgelopen jaren ingezet op verandering, feit blijft dat de man niet los is te zien van zijn achtergrond, zijn rijkdom, zijn familie, zijn zakelijke belangen en zijn netwerken. De opgebouwde en bestendigde machtsstructuren sinds de onafhankelijkheid zijn met de komst van Ali Bongo dan ook niet plotsklaps verdwenen. Permanente macht is niet gezond voor een democratie dus het vernieuwde oppositiegeluid is veelbelovend. Ook met de verkiezing van de Franse president Hollande is wisseling van de macht in Gabon een stap dichterbij gekomen. Met Hollande lijkt er definitief een einde gekomen aan het postkoloniale systeem van nepotisme en aan de bovengemiddelde invloed van Frankrijk.

Nog geen oprechte democraat

De heersende onrust is slechts weg te nemen als de oppositie, de machthebbers en het maatschappelijk middenveld bijeenkomen om gezamenlijk een ​​nieuwe grondwet op te stellen en om verkiezingen te organiseren. In het kader van reconciliatie is een dergelijke nationale conferentie noodzakelijk. Een oprechte democraat zou gehoor geven aan deze oproep. Ali Bongo heeft echter gezegd dat er geen crisissituatie is die een dergelijke conferentie rechtvaardigt. Verder gebruikt hij de term constitutionele staatsgreep en is hij slechts bereid een dialoog aan te gaan met hen die zijn staatsinstellingen en wetten respecteren.

Met deze houding, de scheve welvaartverdeling, de hoge werkloosheid en de stijgende voedselprijzen is de kans groot dat de maatschappelijke onvrede en de oppositiebeweging zullen groeien. De vraag zal zijn: blijft Ali Bongo gaan voor het behoud van de bestaande machtsconstellatie of begint hij zich oprecht te bekommeren om het welzijn van de gewone Gabonezen? Het tropische Gabon zal waarschijnlijk een extra hete herfst gaan beleven.

Reinout Heijdra is Nederlands sociaal geograaf, gespecialiseerd in internationaliserings- en ontwikkelingsprocessen, werkzaam als docent international public management