“‘‘In de naam van de neutraliteit? Laat meisjes met rust’’

We schrijven 2025. In België. Een democratische rechtsstaat, met kinder- en mensenrechten als fundament. Toch staan we opnieuw op een punt waar volwassen mannen in vergaderzalen beslissen wat meisjes wel en niet mogen dragen op school. Hier in Vlaanderen. Onder het mom van ‘neutraliteit’ worden meisjes verplicht hun identiteit in te leveren zodra ze de schoolpoort binnenstappen.

Zodra je als overheid bepaalt wat iemand mag dragen, maak je een keuze. En elke keuze is politiek.

Vanaf september worden hoofddoeken verboden in het Oost-Vlaamse gemeenschapsonderwijs én de provinciale scholen. Volgens Vlaams parlementslid Koen Daniëls (N-VA) mag men ‘geen tweede keer buigen.’ Maar waar buigen we dan precies voor? Voor het recht van een jong meisje om zichzelf te zijn? Voor het recht om haar identiteit te beleven tijdens een van de meest bepalende fasen van haar leven?

Laten we duidelijk zijn: dit is geen neutraliteit. Neutraliteit is een pH-waarde, geen beleidsmatig ideaal. Zodra je als overheid bepaalt wat iemand mag dragen, maak je een keuze. En elke keuze is politiek. Een verbod op religieuze symbolen is dan ook geen neutrale maatregel — het weerspiegelt een wereldbeeld waarin sommige identiteiten wél toegelaten zijn en andere niet.

Geweld op identiteitsontwikkeling

Vanuit de ontwikkelingspsychologie weten we dat jongeren, en met name pubers, volop bezig zijn met het vormen van hun identiteit. Kledij en uiterlijke expressie zijn daarbij fundamentele bouwstenen. Hen verbieden om zichzelf te tonen, is een directe aanval op hun identiteitsontwikkeling. Denk aan de geschiedenis van inheemse volkeren wiens cultuur, kleding, taal en symbolen eeuwenlang verboden werden. Dat soort verboden laat diepe sporen na: generaties groeiden op met een beschadigd zelfbeeld, verlies van culturele continuïteit en structurele uitsluiting.

Wat we deze meisjes opleggen, is niet symbolisch — het raakt hun identiteit tot in de kern. Het is een vorm van structureel geweld. En dat gebeurt onder het beleid van politici die claimen te handelen in het belang van jongeren, maar in werkelijkheid hun eigen ideologie opleggen aan zij die het minst gehoord worden.

Onderwijs als hefboom, niet als filter 

Een vaak gehoord tegenargument is dat meisjes onder druk van hun omgeving een hoofddoek dragen, en dat een verbod hen zou ‘bevrijden.’ Maar dat is een kromme redenering. Als sommige meisjes worden gedwongen tot religieuze kledij, dan moeten we die dwang aanpakken — niet het meisje. Dan moeten we die mannen aanpakken — geen schoolcarrières saboteren.

Jongeren presteren beter wanneer ze zich veilig, erkend en vrij voelen.

Er is weinig onderzoek dat aantoont hoeveel meisjes uitvallen door een verbod. Wat we wél weten is dat jongeren beter presteren wanneer ze zich veilig, erkend en vrij voelen. In een omgeving waar ze zichzelf mogen zijn. We weten dat het onderwijs net een hefboom kan zijn naar emancipatie — maar alleen als het meisjes niet eerst onteigent van hun identiteit.

Het principe is simpel: als je zegt te handelen in het belang van jongeren, laat dat dan ook blijken. Geef meisjes de ruimte om te experimenteren, te zoeken, te veranderen. Leg geen collectieve straf op. Ontneem meisjes hun schoolkansen niet, maar bescherm hen tegen de druk van politiek beleid en ideologieën die over hun hoofden heen worden opgelegd.

Laat ze kiezen. Laat ze groeien. Laat ze zijn.