MO*lezing: 100 minuten voor mensenrechten in 2018

Mensenrechten zijn van ons

© Brecht Goris

 

Op het einde van deze intense avond, op het einde van deze intense Internationale Mensenrechtendag, neem ik u even mee naar Parijs. Het is in hartje Parijs dat het allemaal begon. Aan de Place Trocadéro, in de schaduw van de Eifeltoren. In het Palais de Chaillot werd precies 70 jaar geleden de Universele verklaring van de rechten van de mens aangenomen door de Verenigde Naties.

We hebben vanavond al veel verontwaardiging gehoord, meer dan terecht. We hebben gesproken over rechten van vluchtelingen, van migranten. We hebben gesproken over sociale rechten, over vrijheid van meningsuiting. En over nog veel meer.

Als laatste bijdrage wil ik terugkeren naar het begin, naar de essentie van wat in Parijs in 1948 is afgesproken. En wil ik vooruit kijken naar de hoop voor mensenrechten in de toekomst.

Mensenrechten gaan over onze vrijheid, veiligheid, identiteit en welzijn.

We weten dat de Universele Verklaring 30 artikels omvat. 30 mensenrechten zo je wil. Maar ik wil deze avond afsluiten met de twee eerste woorden van het allereerste artikel van de UVRM. Die eerste zin van Artikel 1 luidt: “Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren.”

Alle mensen dus.

Vanavond is opnieuw duidelijk geworden dat mensenrechten niet alleen over pacten, onderhandelingen en instellingen gaan, maar in de eerste plaats over mensen. Mensen zoals jij en ik. Mensenrechten gaan over onze vrijheid, veiligheid, identiteit en welzijn. Over ons recht op privacy, ons recht op bescherming tegen geweld en mishandeling, ons recht op vrije meningsuiting, het recht op onderwijs voor onze kinderen,…

Mensenrechten gaan over mensen als Vitalina. Vitalina is een activiste voor holebi-rechten in Oekraïne. Op 8 maart dit jaar, op internationale vrouwendag, vielen stoottroepen van extreemrechts haar aan en overgoten haar met een chemisch goedje. Haar ogen liepen schade op. Toch blijft ze opstaan om mensenrechten te verdedigen in Oekraïne en ver daarbuiten.

Vitalina is één van negen mensenrechtenverdedigers, allemaal vrouwen, waarvoor Amnesty International in deze mensenrechtenmaand actie voert tijdens de #schrijfmarathon. Want vrouwen en vrouwenbewegingen staan meer dan ooit in de vuurlinie voor de verdediging van mensenrechten.

Mensenrechten gaan over Vitalina, maar ook over de Syriër Mustafa die vorige winter in het Griekse vluchtelingenkamp Moria omkwam van ontbering. Of om Miguel die in Spanje door de harde besparingspolitiek geen medicijnen en doktersbezoek meer kan betalen.

We moeten mensenrechten dus persoonlijk nemen.

Het allereerste woord van het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens is ‘alle’. Dat mensenrechten er zijn voor álle mensen is essentieel.

Elk mens heeft het recht om mens te zijn, eender waar, eender wanneer, wie zij of hij ook is.

Elk mens heeft het recht om mens te zijn, eender waar, eender wanneer, wie zij of hij ook is. Elk mens heeft recht op vrijheid, gelijkheid en gerechtigheid. Mensenrechten kennen dus geen wij en zij. Mensenrechten zijn niet compatibel met een verdelend discours. Als we mensen gaan verdelen in categorieën van zij die rechten hebben en zij die minder of geen rechten hebben, vreten we aan het hart van de mensenrechten.

Het oprukkend discours dat mensen verdeeld in wij en zij, is één van de grootste bedreigingen voor de mensenrechten vandaag. Het ondergraaft de universaliteit van mensenrechten.

Om die verdeeldheid te counteren en in solidariteit opnieuw de mensenrechten als moreel kompas voor politiek en samenleving te omarmen, hebben we mensenrechtenkampioenen nodig: beleidsmakers die verantwoordelijkheid nemen en durven het recht van ieder mens om mens te zijn centraal stellen.

Ik geloof echter niet dat we die zomaar gaan krijgen. Daarvoor is kracht van onderen uit nodig. En dat zien we gebeuren: we zien over de hele wereld burgers en beweging opstaan om rechten te claimen, om overheden en bedrijven ter verantwoording te roepen, om respect voor mensenrechten af te dwingen. Denk aan de Ni Una Menos beweging in Zuid-Amerika die een vuist maakt tegen geweld op vrouwen. Denk aan de moedige vrouwenrechtenactivistes in Saoedi-Arabië. Denk aan de jongeren die in de VS bescherming eisen tegen vuurwapengeweld.

Maar denk ook aan het burgerplatform voor vluchtelingen in Brussel, denk aan het werk van vzw Humain in Duikenkerke en elders, denk aan de 75.000 mensen die in Brussel actie eisten tegen klimaatopwarming. En denk aan die vele, vele anderen. Het is dan ook met veel overtuiging dat ik deel uitmaakt van een organisatie en beweging die aan de zijde van al deze mensenrechtenverdedigers staat.

De geschiedenis heeft geleerd dat het die kracht van onderen uit is die de dingen beter kan maken.

De geschiedenis heeft geleerd dat het die kracht van onderen uit is die de dingen beter kan maken. En telkens zijn er mensen nodig die opstaan: in de burgerrechtenbeweging, in de vrouwenrechtenbeweging of in de anti-apartheidsbeweging.

Die kracht van onderen uit, die bewegingen die blijven opstaan tonen dat mensenrechten de voorbije decennia als een goede geest uit de fles zijn gekomen. Geen enkele machthebber of multinational krijgt die geest daar ooit weer in. Geen enkele dictator krijgt de kurk ooit weer op de fles. De brede beweging van mensen die op de barricaden staan voor mensenrechten zijn de grootste en mooiste hoop voor de mensenrechten.

Beste vrienden,

Mijn vader is geboren in 1948, hij is dus even oud als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Hij heeft in zijn leven gezien hoe mensenrechten mee gezorgd hebben voor de dekolonisatie, het einde van de slavernij, het verbod op foltering, de uitbouw van sociale bescherming, de ontplooiing van seksuele rechten, het terugdringen van de doodstraf, … Maar hij heeft ook gezien hoe mensenrechten hun belofte voor veel mensen nog niet hebben waargemaakt. Op zijn zeventigste ziet hij hoe we op een cruciaal punt staan, zoals ook vanavond duidelijk werd.

Mijn kinderen zijn geboren in 2011 en 2013. Ze zijn dus 5 en 7. Hoe wij erin slagen om de kracht van mensenrechten opnieuw onder woorden te brengen en in de realiteit om te zetten, zal mee bepalen hoe hun toekomst er uit ziet.

Ze vragen mij vaak wat ik eigenlijk doe. Wat dat eigenlijk betekent om mensenrechten te verdedigen. Dan vertel ik hen over het recht om mens te zijn. Het recht van Vitalina uit Oekraïne om te zijn wie ze is. Het recht van Mustafa op bescherming. Het recht van Miguel om naar de dokter te kunnen gaan. En over hoe duizenden en duizenden gewone mensen elke dag die rechten opeisen.

Als ik dan de reacties op hun gezichtjes zie: verontwaardiging, strijdvaardigheid en hoop. Dan weet ik het altijd weer heel zeker.

Mensenrechten zijn niet van een happy few, niet van deze of gene. Mensenrechten kennen alleen maar een ‘wij’. En mensenrechten zijn van ons. Van ons allen.

Wies De Graeve is directeur van Amnesty International Vlaanderen en auteur van Het recht om mens te zijn (PelckmansPro)

 

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.