Nigeria: Belgisch palmoliebedrijf verbant inheemse bevolking

Palmolie is vandaag bijna overal. Het zit in de helft van al het verwerkte voedsel, in onze medicijnen en zowel in boorvloeistoffen als in oma’s chocoladetaart. Palmolie is afkomstig van een kieskeurige tropische boomsoort die het best gedijt in de vochtige maar warme, humusrijke omgeving van de tropen. 

International Institute of Tropical Agriculture CC BY-NC 2.0

 

De wereldwijde vraag naar palmolie leidde vanaf de jaren ‘90 tot een groeiend aantal claims op gronden in tropische gebieden. Het gevolg is een grootschalige inkrimping van woud, maar ook de verbanning van kleinschalige landbouwers.

Indonesië, Maleisië en Thailand vormen de top drie van ‘regenwoudvernielers’ ten voordele van de palmolie-industrie. Maar de situatie in West-Afrika, vooral in Nigeria, is niet minder schrijnend. Daar zijn meer dan 30 inheemse gemeenschappen direct afhankelijk van het woud voor hun levensonderhoud.

Mega-investeringsplannen

Elke zone bos die wordt opgeofferd voor de aanleg van palmolie-plantages, vormt een aanslag op hun manier van leven. Het conflict omtrent de opoffering van land van lokale inwoners in het Okomu district van Edo en daaraan gerelateerd publiek verzet illustreren de spanningen die de industrie met zich meebrengt. En in Nigeria is het Belgisch kapitaal dat de boeren van hun velden jaagt.

Decennialang werd er geïnvesteerd in de uitbreiding van de Nigeriaanse palmolie-industrie, onder andere door de federale overheid. Deze laatste deed dat in de jaren ’60 door grootschalige plantages en daarmee samenhangende massaproductie intensief te promoten. Desalniettemin was het de niet-lokale, kleine aandeelhouder die verantwoordelijk bleef voor bijna 90 procent van de opbrengst.

‘In Nigeria is het Belgisch kapitaal dat de boeren van hun velden jaagt’

De overheidsinvesteringen werden tegengewerkt door zowel lokale als internationale burgerrechtenorganisaties. De beschuldigingen dat er een zwak beleid werd gevoerd en dat corruptie floreerde, zorgde ervoor dat de industrie niet op gang kwam en dat de grote biodiversiteit behouden bleef.

Enkele van deze projecten zijn het Cross River State project uit de jaren ‘60 en het door de EU gesponsorde Oil Palm Belt project uit de jaren ‘90. Uiteindelijk werden beide projecten stop gezet door sterke lokale tegenwerking, ondanks ondersteuning van de EU en de Wereldbank.

Nu is er een nieuwe push van de grootindustrie bezig. Eerder dit jaar onthulde de gouverneur van Edo, Godwin Obaseki, een plan om massaal te investeren in de palmoliesector. De gouverneur bood aan om grote palmolieplantages aan te leggen onder staatsbeheer ‘in samenwerking met de lokale gemeenschappen’ en dat de eerste stappen om daarvoor land te verwerven al gestart waren.

‘Palmolie vormt onze nieuwe ruwe olie, het zal de drijvende kracht van onze economie worden. We willen bouwen op onze winstgevende variëteit aan een lange traditie van palmolie-productie om zo’n 100 000 hectare land te ontwikkelen tot nieuwe landgoederen voor palmolieplantages.’

Okomu Oil Palm Company en de Okomu gemeenschap

Een van de bedrijven die in de voetsporen trad van de staat om de palmolie-industrie te stimuleren is Okomu Oil Palm Company (Okomu Plc). Dit werd in 1976 opgericht door de federale overheid als pilootproject. In 1990 werden gigantische landgoederen geprivatiseerd en Okomu Plc ging uiteindelijk deel uitmaken van de Belgische investeringsgroep Socfin.

‘In 1990 werden gigantische landgoederen geprivatiseerd en Okomu Plc ging uiteindelijk deel uitmaken van de Belgische investeringsgroep Socfin’

Naast 53.32 procent van Okomu Plc’s aandelen bezit Socfin palmolie- en rubberplantages in Ivoorkust, Kameroen, Kenia, Liberia, Guinea en Indonesië. Sindsdien is het bedrijf uitgegroeid tot een van de grootste Nigeriaanse palmoliebedrijven. Op haar naam staan nieuwe recordwinsten voor de laatste vijf jaren.

Die winst kwam er echter ten nadele van lokale gemeenschppen. Het Okomu district huist zo’n 20 dorpen en meer dan 30 inheemse leefgemeenschappen, verdeeld over drie lokale bestuurlijke gebieden van Edo. De rechten van inheemse bevolking vormen een hot issue in Okomu sinds de regering het inpalmen van land door agro-industrieondernemingen toestond.

Vanaf dat moment werd officieel bosgebied dat in de praktijk al generaties door landbouwgemeenschappen gecultiveerd werd omheind en gewapend bewaakt. Niet alleen verloren de gemeenschappen naast voorouderlijke gronden de toegang tot water en marktplaatsen, uiteindelijk verloren ze ook hun toegang tot voedsel.

Eerste kennismaking

In de vroege 2010’s beschreven lokale inwoners de invloed van de uitbreidende palmolie-plantages op het leven in de gemeenschappen in een interview met de World Rainforest Movement. ‘Onze ervaringen begonnen in 1998, toen Okomu Plc drie dorpen vernietigde (Oweike, Agbede en Ljawcamp) zonder dat de inwoners enige vorm van compensatie ontvingen.’

‘De federale overheid richtte een onderzoekscommissie op die constateerde dat de inwoners illegale bezetters waren’

Ze verklaarden verder hoe de strijd in de kiem werd gesmoord: ‘de politie verklaarde dat ze geen kans maakten zolang het bedrijf beschikte over het certificaat dat het dorp onder hun bezit viel.

De federale overheid richtte een onderzoekscommissie op, maar deze zette nooit een voet in de dorpen. Hun rapport luidde dat de inwoners illegale bezetters waren.’

Lokale inwoners kregen in het beste geval een donatie van enkele aren land en lege beloftes indien ze geleidelijk aan hun dorpen verlieten. ‘Ze hebben het recht om naar eigen wens elk huis te betreden en te doorzoeken. We worden er constant van beschuldigd dat we palmfruit stelen.’

Meer dan 20 dorpelingen werden gearresteerd. In feite geeft de overeenkomst het bedrijf het recht om het dorp elk moment te ontmantelen. In die drie gebieden worden plantages bewaakt door soldaten die betaald worden door het bedrijf, ‘dus we zijn slaven in ons eigen land.’

Nieuw bevel voor landroof

In juni van dit jaar bezorgde Environmental Rights Action/Friends of the Earth Nigeria en afgevaardigden van de Owan en Okomu gemeeschappen een brief aan Godwin Obaseki met daarin de noodoproep om een intrekkingsbeschikking te ondersteunen op 13.750 hectare land dat was onteigend door Okomu Plc in het rijke Owan en Okomu bosreservaat.

Deze actie illustreert de aloude reactie tegen de straffeloosheid van bedrijven en institutionele werking tegen de schending van inheemse landrechten. Deze actie was het gevolg van een prostestmars genaamd ‘People’s March Against Land-grabbing and Deforestation in Edo State’, die Okomu Plc’s verzet tegen de intrekkingsbeschikking wilde aankaarten.

Onder voormalig gouverneur Adams Oshiomhole werd de verkoop van land in het Okomu en Owan reservaat teruggedraaid. Maar Okomu Plc heeft de voorbije twee jaar het overheidsbesluit opzettelijk genegeerd.

‘Gedurende het hele proces zijn meer dan 60.000 boeren uit de rurale gemeenschappen ontheemd’

‘Gedurende het hele proces zijn meer dan 60.000 boeren uit de rurale gemeenschappen ontheemd’, zo verklaarde ERA/FoEN op 21 juni. Zij eisen een striktere toepassing van de wet, een betere compensatie voor lokale gemeenschappen en strijden tegen ontbossing. Dit kan gesteund worden via een petitie opgestart door ERA/FoEN op 28 juli.

De lokale overheid reageerde al snel. Plaatsvervangend gouverneur Philip Shaibu ondersteunde de voorstellen omtrent de Okomu-controverse en drong erop aan dat de federale regering niet zou staan toekijken hoe multinationals de rechten van burgers schenden in de naam van staatsinvesteringen.

Ook het Edo State Chapter van de Stakeholder Coalition for the Protection of the Environment, een netwerk van academici en burgerrechtenorganisaties betrokken bij de ecologische strijd, steunt de mars en de belofte van Philip Shaibu. Dit impliceert en illustreert dan ook de tegenstrijdige belangen van de lokale en de federale regering omtrent de toepassing van de wetten.

Dit artikel verscheen eerder in The Ecologist. Vertaling: Stephanie Cousin & Nick Meynen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.