“‘The Ocean Cleanup, het Beste Idee van 2014’

Milieucriminaliteit varieert van de smokkel in gevaarlijk afval tot het doden van olifanten voor hun ivoren slagtanden.

Criminaliteit in de betekenis van gedrag dat strafbaar is gesteld, maakt dus plaats voor een breed perspectief op schadelijkheid.

‘Overheden, bedrijven en individuele burgers dragen elk een stuk van de verantwoordelijkheid voor milieuschade en tegelijk voelt niemand zich echt verantwoordelijk.’

Die schade reikt vaak over landsgrenzen heen, is soms pas na jaren zichtbaar en heeft zelden een slachtoffer dat er zich bewust van is en dat de schade onder de aandacht kan brengen.

Ik bestudeer nu al enkele jaren milieucriminaliteit en wat vaststaat is dat het een moeilijk aan te pakken fenomeen is. Overheden, bedrijven en individuele burgers dragen elk een stuk van de verantwoordelijkheid voor milieuschade en tegelijk voelt niemand zich echt verantwoordelijk.

De smokkel in ivoor kunnen we mogelijk strafrechtelijk van antwoord dienen. Het lozen van gevaarlijk afval valt administratiefrechtelijk aan te pakken. Milieuschade is echter moeilijk binnen het gerechtelijk apparaat te vatten. Ze vereist een ruime kijk op veiligheidszorg en een brede waaier aan mogelijke initiatieven ter preventie en controle.

‘Akkoord, we moeten proberen te vermijden dat er nog meer plastic in onze oceanen terechtkomt. Het plastic dat reeds in de oceanen zweeft zal daarmee echter niet verdwijnen.’

Kevin Krejci (CC BY 2.0)

Het idee dat mij dit jaar het meest is bijgebleven, biedt een antwoord op milieuschade. The Ocean Cleanup is een uitvinding van Boyan Slat, die, verontrust door de hoeveelheid plastic die hij zag tijdens het snorkelen, een schijnbaar wild idee lanceerde: laat ons het plastiekafval in de oceaan opruimen.

Plastic vervuilt immers onze oceanen in de orde van grootte van miljoenen tonnen. Akkoord, we moeten proberen te vermijden dat er nog meer plastic in onze oceanen terechtkomt. Het plastic dat reeds in de oceanen zweeft zal daarmee echter niet verdwijnen.

Het opruimen ervan is altijd als onrealistisch en onbetaalbaar beschouwd. The Ocean Cleanup stelt daarom voor de oceaanstromingen te benutten en met verankerde drijvende constructies met 45 kilometer lange armen het afval te verzamelen.

Een team van experts stelde een haalbaarheidsstudie voor die in detail uitlegt hoe de technologie werkt en die tegelijk antwoord biedt op kritische vragen over de legaliteit, de kosten, de invloed op het milieu en de mogelijke zwaktes.

Er zou naar schatting 65 kubieke meter plastic per dag verzameld kunnen worden. Daarmee kan in tien jaar tijd de helft van het plasticafval in de Stille Oceaan opgeruimd worden.

Dit idee is niet dé oplossing voor milieuschade, maar naar mijn mening is The Ocean Cleanup wel het beste idee van 2014.

Dr. Lieselot Bisschop is Assistant Professor aan John Jay College of Criminal Justice (New York) en post-doctoraal medewerker aan Universiteit Gent. Haar onderzoek focust op de schade, oorzaken, preventie en controle van (transnationale) milieucriminaliteit en -schade, zoals bijvoorbeeld illegale afvaltransporten.

Het Beste Idee van 2014 is 15 november verschenen. (Uitgeverij De Wereld, 309 blzn. ISBN 978-90-79051-11-3)