‘Als burger en consument kunnen we wel degelijk een verschil maken’

‘Oost-Congolezen worden in de steek gelaten door hun overheid en vergeten door de wereld’

Steve Evans (CC BY-NC 2.0)

‘Belgische consumenten hoeven geen producten te blijven kopen van producenten die mineralen hebben gebruikt die onrechtmatig zijn gewonnen in instabiele regio’s.’

In Oost-Congo worden burgers al een kwarteeuw geteisterd door gewapende conflicten. Ze worden in de steek gelaten door hun eigen overheid en vergeten door de wereld. Volgens Sandrine Ekofo, beleidsmedewerker Congo en Centraal-Afrika bij Broederlijk Delen, is het tijd dat Congo samen met de internationale gemeenschap, ook België, werk maakt van vrede.

Er is al zoveel inkt gevloeid over de gewapende aanvallen op burgers in Oost-Congo dat we gewend zijn geraakt aan het aanhoudende geweld in die regio. Velen stellen zich dezelfde vragen: ‘Wat is er eigenlijk aan de hand in die regio? Wie is erbij betrokken en waarom grijpt niemand in?’ Het zijn terechte vragen die ik mezelf ook keer op keer stel.

Wat in Oost-Congo gebeurt, lijkt voor velen  een ver-van-mijn-bedshow waardoor we vergeten om solidair te zijn met de Congolese bevolking. Toch wil ik ons eraan herinneren dat ook wij, Europese burgers, ondernemingen en regeringen, onrechtstreeks profiteren van de exploitatie van de natuurlijke rijkdommen van Congo die aan de grondslag liggen van veel van de conflicten.

Strijd om conflictmineralen

Oost-Congo is een regio waar talloze gewapende groepen geweld gebruiken in de strijd om mineralen. De Congolese ondergrond bevat een heel gamma aan mineralen zoals tin, wolfraam, goud, coltan, diamant, koper .…

De exploitatie ervan is vaak één van de oorzaken voor conflicten in Oost-Congo. Er zijn veel rapporten die aantonen dat gewapende groepen hun activiteiten financieren met de  illegale exploitatie van en handel in Congo’s bodemrijkdommen, die daarom conflictmineralen worden genoemd.

Volgens Pascal Mugaruka, directeur van Afrique Reconciliée, een partnerorganisatie van Broederlijk Delen die jongeren in Noord-Kivu ondersteunt door middel van sensibilisering en belangenbehartiging om de vrede in de regio te consolideren, ‘biedt het gebrek aan veiligheid in het oosten van het land kansen voor illegale handel in mineralen.

Falende Congolese overheid

Om werk te maken van vrede in Oost-Congo moet de Congolese overheid samen met de internationale gemeenschap niet alleen de nefaste gevolgen van de conflictmineralen in Congo aanpakken maar ook de onderliggende oorzaken. Het conflict in Oost-Congo is niet alleen te wijten aan Congolese en buitenlandse rebellengroepen (uit Oeganda, Burundi en Rwanda) die Congolese grondstoffen illegaal exploiteren en verhandelen. Tal van andere factoren zoals de afwezigheid van staatsgezag in het oosten van het land, corruptie, etnische conflicten en een slecht functionerend nationaal leger spelen een rol.

Vrede en veiligheid in Oost-Congo bewerkstelligen moet één van de topprioriteiten zijn van de Congolese overheid.

Volgens Pascal Mugaruka ‘worden het Congolese leger, politie en lokale ambtenaren veel te weinig betaald in Congo waardoor zij in ruil voor smeergeld illegale handelaren laten passeren bij controleposten en aan de grenzen.’ De Congolese regering heeft transparantiewetten en -procedures opgesteld inzake mijnbouw, maar ondanks het bestaan van deze wetten slaagt de Congolese regering er niet in om die wetten te doen afdwingen.

Bovendien slagen het Congolese leger en MONUSCO, de vredesmissie van de Verenigde Naties, er maar niet in om de Congolese burgers te beschermen tegen de gewapende groepen die in de regio actief zijn.

De Congolese overheid moet er enerzijds voor zorgen dat ze het leger, de politie en de ambtenaren een financiële prikkel geven om de veiligheid van de Congolese bevolking te garanderen. Daarnaast zou de Congolese regering staten, multinationals en individuen moeten identificeren die gewapende groepen in de Democratische Republiek Congo steunen en deze berechten. Vrede en veiligheid in Oost-Congo bewerkstelligen moet één van de topprioriteiten zijn van de Congolese overheid.

Buitenlandse belangen mee gemoeid?

In de strijd om conflictmineralen zijn er tal van spelers betrokken. Vanwege de grootte en complexiteit van onze wereldwijde leveringsketen is het niet altijd duidelijk wie direct of indirect bijdraagt aan de destabilisatie van Oost-Congo. Wat wel vast staat is dat de Europese Unie een belangrijke invoerder is van conflictmineralen. Net daarom is het belangrijk dat Europa kritisch kijkt naar de impact van haar handelsbeleid op landen in het Globale Zuiden.

Bedrijven die metalen in afgewerkte producten verwerken en verkopen, moeten de Europese verplichting niet naleven.

Het is een goede zaak dat de Europese verordening tegen conflictmineralen op 1 januari 2021 in werking is getreden. De Europese Unie wil met deze verordening Europese bedrijven die conflictmineralen invoeren, verplichten om erop toe te zien dat hun toeleveringsketens niet bijdragen tot de financiering van gewapende conflicten in onstabiele regio’s.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Toch stelt Broederlijk Delen vast dat de verordening enkel een controleverplichting oplegt aan bedrijven die ruwe grondstoffen invoeren, smelten en/of raffineren. De bedrijven die metalen in afgewerkte producten verwerken en deze verkopen aan andere bedrijven, staten of individuen, hoeven deze verplichting niet na te leven.

Nochtans komen op die manier de conflictmineralen toch Europa binnen en blijven ze het conflict aanwakkeren. Om te kunnen garanderen dat een eindproduct (bijvoorbeeld een smartphone) het resultaat is van verantwoorde inkoop en niet van mensenrechtenschendingen, is het cruciaal dat de Europese Unie een controleverplichting oplegt aan alle schakels in de bevoorradingsketen van mineralen.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Ook als burgers kunnen we erover waken dat de producten die we in het Westen gebruiken niet hebben bijgedragen tot mensenrechtenschendingen en de financiering van gewapende groepen. Veel mensen zijn zich er niet van bewust dat sommige van de elektronicaproducten die ze dagelijks gebruiken gemaakt zijn door het gebruik van conflictmineralen.

Het is uiteraard niet evident om als burger te weten welke mineralen gebruikt zijn voor de productie van onze toestellen. Toch is het belangrijk dat we hierbij stilstaan en ons afvragen of we dit soort activiteiten willen financieren.

We hebben wel degelijk het recht om te eisen dat elektronicaproducenten producten verkopen die zijn gemaakt met conflictvrije mineralen. Belgische consumenten hoeven geen producten te blijven kopen van producenten die mineralen hebben gebruikt die onrechtmatig zijn gewonnen in instabiele regio’s. Er zijn in beperkte mate ook alternatieven voor handen. De Fairphone is bijvoorbeeld zo’n duurzame alternatief voor uw smartphone.

Als burger en consument kunnen we wel degelijk een verschil maken door ons te verzetten tegen onverantwoorde productie en door bewuster te consumeren.

Sandrine Ekofo is beleidsmedewerker Congo en Centraal-Afrika bij Broederlijk Delen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.