"Turkse liefde" kwam nooit alleen maar uit Emirdag

Geen enkel migratieverhaal is gelijk. Hoewel wij de onderzoeksresultaten van de Universiteit Gent niet in twijfel trekken, betreurt ella vzw de wijze waarop het thema alweer eens wordt geportretteerd: het zou gaan om huwelijkskandidaten die, tegenwoordig minder, uit Turkije worden geplukt door Belgen met Turkse roots. Als was het dus een eenzijdige en puur praktische keuze. Is het dan zo dat “Turkse liefde” werkt?

Ten eerste, we gaan akkoord dat het aangewezen is om de voor- en nadelen van een migratieproces op voorhand in beschouwing te nemen. Binnenkort lanceert ella vzw een informatieve website voor (potentiële) huwelijksmigranten. Het resultaat van jarenlange expertise en kwalitatief onderzoek bij de doelgroep. Wij menen echter dat huwelijksmigratie niet louter een kwestie van ‘het hoofd’ is, maar evengoed van ‘het hart’. Het gaat niet om een berekende keuze: “Ik was verliefd, hij was verliefd, maar we woonden duizenden kilometers van elkaar. Het was geen keuze voor België, maar een beslissing. Een moeilijke beslissing…voor ons geluk.”

Zij zijn zich daarbij maar al te goed bewust van de uitdagingen hier. Het is niet alsof je een vakantiebestemming kiest, je kiest voor een verbintenis met iemand ongeacht de bestemming met de goede én de kwade dagen van dien. De meeste huwelijksmigranten zien migratie niet als keuze, maar als het logische en noodzakelijke gevolg van hun relatie.

Ten tweede vragen we ons af wat wordt bedoeld in het artikel met “nadelen op lange termijn”. Nadelen voor wié? Ons lijkt de uitdaging op lange termijn kleiner dan op korte termijn. “De huwelijksmigranten” hebben immers wel één grote gelijkenis: ze krijgen te maken met een dubbele, niet te onderschatten uitdaging meteen bij hun aankomst: hun rol binnen het huwelijk, de schoonfamilie en kennissenkring van hun wederhelft opnemen; én die van zo snel mogelijk ingeburgerde ‘nieuwe Belg’. Hoe ze daar mee omgaan, hangt samen met hun economische en sociale status, opleidingsniveau, het al dan niet hebben van een netwerk hier enzovoort: wij spraken met analfabete huwelijksmigranten zonder enige voorkennis van België tot hoogopgeleide universitairen uit Istanbul.

Eenzijdige beslissing

Natuurlijk slagen niet alle migratiehuwelijken. Maar moet de nadruk daarop liggen? Het echtscheidingscijfer neemt overal toe, ook dàt weten we uit cijfermateriaal.

Door uitspraken als “de helft van de Turkse Gentenaars zoekt nog een partner in Turkije” komt het over alsof alles begint en eindigt bij de ene partner. De huwelijksmigrant in kwestie lijkt de regie over zijn/haar leven al meteen kwijt. Terwijl met termen als integratie en emancipatie hun verantwoordelijkheidszin dan weer hoogtij dient te vieren.

Opnieuw missen we de gelijke invulling die er moet zijn tussen migratiehuwelijken en de huwelijksvormen die als de norm worden beschouwd (ter illustratie, in het artikel wordt gesproken over “dergelijke relaties” alsof het om een aparte soort van liefde gaat.) Als men vertrekt vanuit een unilaterale beslissing van de partner hier — ik haal iemand, en ik kies, wordt de huwelijksmigrant al meteen in een minderwaardige positie geplaatst. Terwijl we weten dat het gaat om een beslissing die beide partners nemen en het tegenwoordig zelfs niet langer als een evidentie wordt gezien dat men zich in België vestigt.

Schijn-scheidingen en echt-huwelijken

Wat het aangehaalde echtscheidingscijfer betreft, nog een kanttekening: daarbinnen worden ook de schijnhuwelijken gerekend, waardoor het relevante echtscheidingscijfer volgens ons beduidend lager ligt.

Natuurlijk slagen niet alle migratiehuwelijken. Maar moet de nadruk daarop liggen? Het echtscheidingscijfer neemt overal toe, ook dàt weten we uit cijfermateriaal. Ons project kent veel voorbeelden van geslaagde migratiehuwelijken, waar frustraties net vermeden worden door een sterke liefde. Maar de succesverhalen worden nooit belicht of zijn “eerder uitzonderlijk”.

Huwelijksmigratie is van alle tijden en volkeren en een logisch gevolg van de globalisering, en het zal blijven bestaan. Er bestaan diverse redenen en individuele motieven voor. Een eenzijdige beeldvorming rond huwelijksmigratie zal de vooroordelen waartegen migratiekoppels dagelijks moeten opboksen niet doen verminderen.

Annelies Van Hamme en Amal Miri werken bij ella, kenniscentrum gender & etniciteit