Wie wordt er beter van het WK Voetbal?

Het Itaquerá-stadion waar de openingsmatch werd gespeeld, heeft heel wat voeten in de aarde gehad: huizen moesten ontruimd worden, er vielen twee doden tijdens de werken en het bouwproject was veel later klaar dan gepland.  Maar niet alleen Itaquerá was problematisch. Het hele WK-gebeuren dreigt eerder uit te lopen op een nachtmerrie dan op een groot volksfeest.

De grieven van de buitenwereld kennen we: over de Braziliaanse “jeito”, om veel te laat in actie te schieten en alles op zijn beloop te laten, over de chaos en gebrek aan professionaliteit. Maar in het gastland zelf is de frustratie minstens even groot en dat is opvallend want zo kennen we de “voetbalgekke” Brazilianen niet.

Het hele WK-gebeuren dreigt eerder uit te lopen op een nachtmerrie dan op een groot volksfeest.

De donkere wolken kwamen vorig jaar al aandrijven, tijdens de protesten tijdens de Confederations Cup. Terwijl de rest van de wereld ervan uitging dat in de Latijns-Amerikaanse tijger “de toekomst was aangebroken” en dat het de Brazilianen voor de wind ging, stonden ze daar opeens met tienduizenden op straat om  hun frustraties te ventileren. De 20 cent prijsverhoging van de tickets voor openbaar vervoer stak het vuur aan de lont, maar wat ze vroegen was beter en meer openbaar vervoer, beter onderwijs, betere gezondheidszorg.

De protesten waren niet zozeer tegen de regering van Dilma Rousseff gericht, dan wel tegen de impact van het WK op hun dagelijks leven en op hun bescheiden portemonnee.   Zoveel geld voor dit ene prestigegebeuren, terwijl er zoveel prioritaire noden zijn. Dat is onverantwoord, vinden de Brazilianen. Trop is te veel.

Verschillende zaken zitten de Brazilianen dwars

De Brazilianen houden van voetbal, zeker wel. Ze zijn er ook fier op dat de Copa naar hen komt. Maar aan elite-stadions die onbetaalbaar zijn voor de gewone Braziliaan, hebben ze geen behoefte. Voetbal is een sport van het volk, en vooral dan nog wel van de klassen D en E uit de Braziliaanse samenleving. De grootste talenten zijn opgeraapt op het strand aan de voet van de favela’s. In een land dat kampt met een historische ongelijkheid en waar de afgelopen tien jaar een beleid is gevoerd om die ongelijkheid weg te werken, komt de FIFA nu als een nieuwe kolonisator zijn eisen stellen en Brazilië de les spellen. Dat moet stoppen, vinden ze.

Het pleit voor de Brazilianen dat ze niet alleen overgevoelig  zijn voor klasse-voetbal, maar dat ze hun frustraties over de gang van zaken ook laten horen.

In al het geventileerde ongenoegen van de Brazilianen is niet zozeer de regering dan wel de FIFA de kop van jut. ‘Het hoeft niet te verbazen dat de Brazilianen op straat zijn gekomen. Het hoeft eerder te verbazen dat ze dit niet vroeger hebben gedaan,’ zegt Roberto Rivellino, de Braziliaanse voetballegende van het WK 1970 en 68 inmiddels.  ‘De FIFA moet ophouden Brazilië zo te bevelen! Hoe ver wil ze eigenlijk gaan met het elitair maken van onze voetbal? Een land dat vijf (1954, 1962, 1970, 1994, 2002) wereldbekers voetbal heeft georganiseerd, verdient respect!, aldus Rivellino. 

Het pleit voor de Brazilianen dat ze niet alleen overgevoelig  zijn voor klasse-voetbal, maar dat ze hun frustraties over de gang van zaken ook laten horen.

Een andere zaak is het weggesmeten geld aan voorlopige constructies en tijdelijke logistiek. Aanvankelijk was voorgespiegeld dat die voor een groot deel door de lokale FIFA-afdeling  zouden gedragen worden, de COL, Comité Organizador Local maar na enig gesjoemel en bijkomende contracten is die factuur nu toch doorgeschoven naar de twaalf deelstaten en steden waar de copa doorgaat.  De krant Folha de São Paulo raamt het kostenplaatje hiervoor op 418 miljoen reais voor tijdelijke structuren zoals perszalen, uniformen voor hostessen, VIP-ruimtes, tijdelijke kantoren enzovoort. Met wat vorig jaar al werd uitgegeven voor de Confederations Cup er bij, komt dat bedrag op 632 miljoen reais. Een stad als Rio, Fortaleza of Belo Horizonte, heeft wel wat andere prioriteiten.

Olie op het vuur was de lancering van het boek Um Jogo cada vez mais sujo. O padrão FIFA de fazer negócios e manter tudo em silêncio, van de Britse journalist Andrew Jennings. (“Een steeds vuiler spel. De FIFA-standaard als een manier om zaken te doen en alles stil te houden.”) De Brazilianen betalen voor een Copa die alleen de FIFA en zijn beschermheren rijk maakt. Voor de FIFA is elke wereldbeker een gouden kalf, aldus Jennings. En de Brazilianen zijn zich daar duidelijk van bewust.

Dilma wordt op de proef gesteld

‘In plaats van stadions volgens de “FIFA-standaard”  willen wij gezondheidszorg, onderwijs en openbaar vervoer “FIFA-standaard”,  roepen ze. De regering van Dilma Rousseff geeft hen geen ongelijk. Ook Rousseff haalde enkele dagen geleden uit naar de FIFA en diens kritieken aan het adres van Brazilië. ‘Het is ongepast wat een gastland over zichzelf allemaal moet slikken en hoe zijn soevereiniteit beklad wordt’, aldus Dilma.

De bewindsvrouw moet de komende maanden stalen zenuwen ontwikkelen. De hele wereld kijkt toe hoe gastland Brazilië het logistieke kluwen van het wereldbekertornooi weet te managen. Die logistiek is echter maar een deel van de uitdaging. Het beheersen en beheren van de protesten die er zeker zullen komen, zal een heter vuur zijn.

Als het hopeloos uit de hand loopt, kan Dilma een tweede ambtstermijn vergeten.

De hele wereld kijkt mee hoe Brazilië tegen die manifestaties zal optreden.  Speciale eenheden van de ordediensten volgden een opleiding bij de geduchte privé-firma Academi, de nieuwe naam voor de vroegere Blackwater privémilities berucht om hun barbarij in Irak. 

De campagne voor de presidentsverkiezingen van oktober loopt al op volle toeren, maar voor Dilma Rousseff is de Copa de vuurproef. Als de Brazilianen oordelen dat ze die goed heeft doorstaan, is haar strijd voor oktober gestreden. Als het hopeloos uit de hand loopt, kan ze een tweede ambtstermijn vergeten.

Lees ook het Braziliëdossier van Alma De Walsche.