De Dag na de Revolutie: ‘Wij weten nu wat vrijheid betekent. Dat nemen we mee als we Syrië weer opbouwen’

Om het vuur van de revolutie in Syrië levend te houden, maakten AudioCollectief Anomalie, vredesbeweging PAX en Het Grote Midden-Oosten Platform een podcast met getuigen die de revolutie op de eerste rij meemaakten. ‘Dit kunnen ze ons niet meer afnemen. Het is gebeurd, en dat dóet ertoe. We hebben geschiedenis geschreven.’

In maart was het 10 jaar geleden dat Syriërs massaal de straat op gingen. Aanleiding was de marteling en moord op een paar jongens in Der’aa, maar algauw ontwikkelden de protesten zich tot een revolutionaire beweging gericht op het omverwerpen van het regime.

In de terugblikken op de Syrische revolutie in de media overheerst het beeld van een mislukte revolutie, gekaapt door extremisten. Met de podcast De Dag na de Revolutie willen AudioCollectief Anomalie, PAX en Het Grote Midden-Oosten Platform een correctie op dit beeld brengen.

Lubna, Peshmerge en Abdulazez vertellen in de podcast hoe zij de revolutie hebben ervaren, en hoe zij de toekomst voor zich zien. ‘Dit blijft altijd bij ons, totdat het juiste moment daar is.’

Revolutie in het hoofd

Lubna begint merkbaar te stralen als ze vertelt over de eerste fase van de revolutie. ‘Ik voelde de macht van de mensen. Op dát moment, voelde ik: ja, wij kunnen een verandering teweegbrengen. Wij kunnen een verschil maken.’

Lubna heeft korte zwarte krullen en getatoeëerde armen. Ze is een krachtige vrouw, die haar strijdlust ontdekte tijdens de revolutie in haar land. Vandaag strijdt ze voor gendergelijkheid. ‘Iedere keer als ik terugdenk aan het begin van de revolutie, voel ik het zelfvertrouwen en de hoop.’

‘De revolutie gaat niet weg, zelfs na jaren. Wij blijven het ons herinneren, wij blijven altijd vechten.’

Ook Peshmerge kan zich het moment dat hij onderdeel werd van de revolutionaire golf goed herinneren. ‘Het is op dat moment dat je moet beslissen of je meedoet of niet. Ja! Nu doe ik mee. Dat beslis je niet een minuut later. Het is zo acuut, als een impuls.’

Peshmerge kreeg een bijzondere naam mee bij zijn geboorte. In het Koerdisch betekent het letterlijk: de strijder die oog in oog staat met de dood. Hij draagt de naam met verve: hij is absoluut een strijder. Niet met wapens, maar met moed en kracht.

Abdulazez was pas 13 toen hij met zijn vader de straat opging om de revolutie van dichtbij te zien. ‘Familie vroeg ons: “Waarom doe je dat? Dit brengt ons in de problemen.” Maar mijn ouders steunden me. Het gaat niet over iets wat ik beslis, het gaat over iedereen.’

Nu is hij 22 jaar oud, studeert hij in Brussel en is fotograaf, maar de revolutie zit nog altijd in zijn hoofd. ‘Dat gaat niet weg, zelfs na jaren. Wij blijven het ons herinneren, wij blijven altijd vechten.’

‘Het is gebeurd, en dat dóet ertoe’

De Dag na de Revolutie neemt de luisteraar niet alleen mee naar de eerste jaren van de revolutie, maar bespreekt ook de dilemma’s waar Peshmerge, Lubna en Abdulazez vandaag nog mee kampen. Het optimisme en zelfvertrouwen dat zo evident was aan het begin van de podcast, maaakt plaats voor verdriet en schuldgevoel.

‘Ik voel me schuldig tegenover de mensen die in een tent leven tussen Syrië en Turkije, of de mensen die op de bodem van de zee zijn beland.’

‘Het is een van de eerste keren dat ik hierover in detail treed’, zegt Abdulazez. Peshmerge vult aan: ‘Ik voel me schuldig tegenover de mensen die in een tent leven tussen Syrië en Turkije, of de mensen die op de bodem van de zee zijn beland, onderweg naar een beter leven dan in Syrië.’

De veerkracht van de drie blijkt desondanks groot. De destructieve kracht van het regime is duidelijk nog niet doorgedrongen tot de harten van Lubna, Peshmerge en Abdulazez. ‘Ik denk niet dat dit nog te stoppen is’, zegt Lubna. ‘Misschien transformeert de revolutie, maar dit kunnen ze ons niet meer afnemen. Het is gebeurd, en dat dóet ertoe. We hebben geschiedenis geschreven.’

Peshmerge haalt een wijsheid uit de bergen aan: ‘Water maakt bergen kapot, maar niet in één keer. Het kan wel honderden jaren duren. Misschien kan ik de Syrische kinderen van 9 jaar oud die ik in mijn ogen heb verraden, over 10 jaar wel helpen.’

Abdulazez: ‘We hebben in Europa gezien wat vrijheid betekent, en die ideeën kunnen we meenemen naar Syrië om op te bouwen wat vernield is door de regering. Er is altijd hoop.’

Is dit de belangrijkste les uit de podcast? Als zelfs de mensen die door een hel zijn gegaan nog vertrouwen hebben in een goede afloop, wie zijn wij dan om hun roep naar vrijheid te negeren?

De Dag na de Revolutie legt de nadruk op de menselijke kant van het verhaal van de Arabisch Lente, naast het dominante narratief dat die Lente dood en begraven is. Door de nadruk te leggen op de ervaring van de individuen, en hun ervaringen door te vertellen wordt de revolutie levend te houden.

Lees ook

Het Egyptische volk is moe

AudioCollectief Anomalie deed dit eerder met de podcastserie Ongehoorden & Ongehoorzamen. Ook boeken als Eduard Cousin’s Nu de Wereld Niet Meer Kijkt dat het Egypte van ná 2011 beschouwt, passen binnen dit empathische, meer op de mens gerichte narratief.

De situatie in het huidige Syrië is slechter dan ooit. Maar door de vlam van de revolutie levend te houden, kan ze op een gunstiger moment weer gaan razen zoals in 2011.

De Dag na de Revolutie is gemaakt door Maartje Joosten en Simone van den Akker van AudioCollectief Anomalie, in samenwerking met PAX en Het Grote Midden-Oosten Platform. De beelden zijn van Abdulazez Dukhan.