De hervestiging van een Syrisch karatetalent in Luxemburg

In de heuvels ten zuiden van Luxemburg stad traint hij nu de toekomstige karatekampioenen van zijn nieuwe thuisland.

Het VN-vluchtelingenagentschap en filmmaker Daniel Demoustier volgden Suheil tijdens de eerste karatetraining die hij gaf sinds zijn vertrek uit het Midden-Oosten.

Suheil is nog een beetje bezorgd om zijn gewicht wanneer hij zijn tas in de auto gooit, klaar voor zijn ontmoeting met de Luxemburgse vechtsportfederatie FLAM. Het is een koude winterwoensdag in 2015. Suheil sakkert dat hij niet echt de tijd gehad heeft om weer in vorm te geraken na zijn aankomst in Luxemburg.

Na zijn aankomst in april 2014 zat Suheil een tijdje in een asielcentrum in het oosten van Luxemburg. Samen met zijn vrouw Khadija en zijn zes kinderen namen ze de tijd om het zich wat op hun gemak te maken en om al het papierwerk af te werken. Tijdens hun hervestigingsprogramma konden ze voor het eerst sinds lang weer naar een dokter voor medische zorg. Het hele gezin begon daarna meteen aan intensieve taalcursussen, en ze werden verhuisd naar een sociale woning in een dorpje ten zuiden van de hoofdstad. Het leven van een hervestigde familie kan zeer druk zijn.

‘Suheil is als een vis in het water. Taal is van geen belang.’

‘Ik denk dat ik te veel aangekomen ben. Ik zat in de lichtgewichten vroeger, maar ik denk dat ik niet meer mee zou kunnen daar.’ Suheil glimlacht en grijpt naar zijn buikje. Eén van zijn zonen springt in onze auto en komt naast hem zitten. Suheil ritst het vestje van zijn favoriete blauw-witte trainingspak toe en zet zijn wintermuts op. Zijn nagelnieuwe witte kimono en zijn zwarte gordel met zes dan zit klaar in zijn tas. De jongen maakt foto’s en filmpjes op zijn telefoon. Een korte rit door de velden en de gemanicuurde dorpjes van zuid-Luxemburg volgt.

Aan de sporthal wacht Suheil een koninklijke ontvangst. De penningmeester en andere notabelen van de vechtsportfederatie halen hem in als een echte kampioen, en na amper een paar minuten krijgt Suheil een groep van twintig jonge karateka’s onder zijn hoede. Op de tatami, de vechtsportmat, begint hij de jongens en meisjes, sommigen amper tien jaar oud, meteen te drillen. Even opwarmen en dan begint de kata, een training waarbij enkel bewegingen geoefend worden en niet gevochten wordt.

Suheil is als een vis in het water. Taal is van geen belang. Met gebaren en wat Engels maakt hij de kinderen duidelijk hoe ze sneller moeten bewegen, hun houding moeten verbeteren en leert hij hen hoe ze meer kracht in hun trap- en boksbewegingen krijgen.

Twee uur later eindigt de training. Hij zweet hevig en mankt omdat hij zijn linkerteen verstuikt heeft. Maar hij glimlacht breed wanneer de jongeren zich om hem heen verzamelen en hem vragen om zijn handtekening op hun karateriemen te zetten.

De penningmeester van de vechtsportfederatie Fred Charlé komt er bij staan. Hij vertelt dat karatetrainers heel moeilijk te vinden zijn in Luxemburg en vraagt of Suheil als Syriër kan werken in zijn nieuwe thuisland. Uiteraard geen probleem: alle hervestigde vluchtelingen kregen papieren en mogen dus werken in Luxemburg. ‘Het zou zo gemakkelijk zijn als Suheil ons zou kunnen helpen’, zegt Charlé. ‘Hij woont vlak bij het sportcentrum.’

Een paar weken later zit ik ‘s ochtends vroeg in mijn kantoor en krijg ik een bericht van Suheil op WhatsApp. We waren on-line al een tijdje bezig over tweedehandswagens omdat hij op zoek was naar een grote auto voor zijn gezin, en ik raadde hem een paar goede garages aan in Brussel en in Luxemburg. Of Audi goed is, vraagt hij. ‘Geen idee’, zeg ik, en ik vraag hem hoe het gaat met Khadija en de kinderen.

Dan verschijnen drie foto’s op het scherm van mijn telefoon. Op de eerste poseert Suheil met drie meisjes van het karateteam, in een sporthal, met gouden medailles rond hun nek. Dan dezelfde drie meisjes, op een podium, voor ene groot publiek. En een derde waar de kampioen poseert met de trainers en nieuwe vrienden van de Luxemburgse vechtsportfederatie.

En dan pas, op zijn typische plagende manier, vertelt hij me dat hij aangeworven is als deeltijds karatetrainer.

Ik zie Suheil van tijd tot tijd nog. Wanneer ik voor het werk naar Luxemburg moet, neem ik altijd wel even de tijd om bij hem langs te gaan in zijn dorp. Soms kookt Khadija heerlijke geroosterde kip met koriander, er is altijd een goede kop koffie en fruit. Wanneer de kinderen van school komen barst een gezellige drukte los en spreken we een beetje Frans en hoor ik zelfs al wat Letzebuergesch – al begrijp ik niet veel van die taal.

De familie had nooit gedacht dat ze hier terecht zouden komen, in een klein en onbekend landje in Europa. Ze moesten Luxemburg Googlen op het internet toen ze hoorden dat ze voor hervestiging geselecteerd waren.

Suheil baatte een karateschool en kapsalon uit in zijn thuisstad in Syrië. Ze hadden een goed leven daar. Hij reisde de wereld rond als karatekampioen. Hij won de kampioenschappen in het Midden-Oosten, Azië en werkte on Qatar. Veel van dat vorige leven is nu verdwenen. Suheil heeft nog wat foto’s op zijn telefoon en een dike map met dilploma’s en documenten in allerlei talen, eretekens van al zijn sportieve overwinningen. ‘Ik heb zelfs mijn medailles moeten achterlaten’, zuchtte hij op een avond na een moeilijk telefoongesprek met zijn zus, die is achtergebleven en als vluchteling leeft in Jordanië.

Die telefoon bevat een heel leven. Het is een kleine schatkamer met mooie herinneringen aan het leven voor de oorlog. Het is Suheils enige verbinding met zijn familie in het Midden-Oosten, het enige apparaat waarmee hij kan achterhalen of zijn zussen en broers nog in leven zijn.

De foto-albums op die telefoon zijn ook een archief van wanhoop en lijden. Een foto van zijn auto, net voor er een tank over ging, de loop van het kanon door de voorruit. Een filmpje van een SCUD-raket die neerkomt en in één klap een paar huizenblokken in zijn dorp van de kaart veegt. Bebloede lichamen van dode familieleden. Sommige foto’s nam hij zelf, toen hij nog midden in die gruwel leefde.

Suheil kan zijn immense dankbaarheid voor Luxemburg en zijn hervestigingsprogramme niet wegsteken. Maar het feit dat hij uit de hel geraakte en zovele anderen niet, valt hem moeilijk. ‘Alle Syrische families hebben hulp nodig’, zegt hij. ‘Ook diegenen die de ‘zwarte route’ nemen, diegenen die naar hier wandelen of via de zee komen, diegenen die smokkelaars betalen om naar Europa te reizen.’ Hij heeft zelf aan den lijve ondervonden hoe belangrijk het is om ergens naartoe te kunnen waar het veilig is, zonder daarbij je leven te riskeren. Door hervestiging kon hij in alle veiligheid van Jordanië naar Luxemburg reizen en werd hij in zijn nieuwe thuisland ook meteen goed opgevangen.

Het is nu ongeveer anderhalf jaar geleden dat ik Suheil voor het eerst ontmoette. Toen ze aankwamen in het asielcentrum, kon je nog duidelijk zien hoe getraumatiseerd Suheil, Khadija en de kinderen waren. Ze hadden allemaal véél te lang in moeilijke omstandigheden overleefd.

Suheil lacht nu wanneer hij de kinderen op de bus zet ‘s ochtends. Hij geeft steeds meer trainingen en zag pas een paar leden van zijn teams naar de internationale karatekampioenschappen in Jakarta vertrekken. De occasionele verstuikte teen zal hem hem niet tegenhouden om nog meer te presteren.