De nieuwe toerist heeft eigen reiskriebels

‘Indiërs verkiezen India als toeristische bestemming. Tegenover 30 miljoen internationale reizen staan niet minder dan 2,5 miljard binnenlandse toeristische trips.’

Dat laatste kan op enthousiaste respons van de Indiërs rekenen, vooral omdat ze volgens onderzoekers hun reizen liefst last minute boeken. Dat lukt niet als je een Schengen-visum of een VS-visum nodig hebt.

De wachttijden voor een Amerikaans toeristenvisum kunnen oplopen tot een jaar. Een toeristisch tienjarenvisum voor het Verenigd Koninkrijk kost meer dan 1000 euro. Schengen-visa vergen stapels papierwerk, waaronder een bewijs van goede gezondheid en de intentie om terug te keren. Het gevolg is dat slechts 9 procent van de Indiërs naar West-Europa reist. Het overgrote deel van hen landt in het Verenigd Koninkrijk.

Een snellere en soepelere visumregeling is een eerste vereiste voor elk land dat van het Indiase toeristenpotentieel gebruik wil maken. Een tweede advies gaf The Economist vorig jaar aan potentiële bestemmingen: ‘Geef hen maaltijden waarvan ze genieten. Een goede Indiase keuken – en met name de vegetarische – staat boven aan het verlanglijstje van Indiase toeristen.’

Dat lukt prima in Londen, maar blijkt een enorm probleem in de meeste andere Europese hoofdsteden. Daar staat tegenover dat in Aziatische steden als Bankgkok, Kuala Lumpur of Jakarta wel uitstekend voor de Indiase toerist wordt gezorgd.

Europa in Bollywood zorgt voor Indiërs in Europa

Wat kunnen bestemmingslanden nog doen om de groeiende groep Indiase toeristen aan te trekken? Een van de beste tips is: zorg dat je landschap, kunststeden of monumenten figureren in populaire Bollywoodfilms.

Dat verklaart de relatieve populariteit van Zwitserland onder Indiase Europa-reizigers. De Zwitserse toeristische dienst voorziet zelfs in Bollywood-tours, zodat de toeristen op de plekken waar filmscènes opgenomen werden selfies kunnen nemen.

Spanje zag het aantal Indiase toeristen met 40 procent stijgen nadat het tomaten-gooien-festival in 2011 was opgedoken in een Bollywoodblockbuster. En Nieuw-Zeeland en Dubai doen nu een beroep op Bollywood supersterren als Shah Rukh Khan om hun land als bestemming te promoten.

Niet alle Indiërs die reizen zijn rijk. Een peiling uit 2023 geeft aan dat in dat jaar een vijfde van de persoonlijke leningen die stedelijke Indiërs aangingen bedoeld was voor toeristische reizen. ‘De olifant in de tourbus is de zwakke Indiase roepie’, schrijft Perur. De bedragen die de toeristen moeten neertellen voor drinkwater en – nog erger – toiletbezoeken vervullen hen met afschuw.

Daarnaast zijn er natuurlijk de echt rijken. Zij kiezen voor unieke luxe-ervaringen, gecombineerd met een uitgelezen smaak voor goed – vegetarisch – eten. ‘Ze waarderen met name gepersonaliseerde aandacht en stellen hoge kwaliteitsstandaarden voor service’, zegt een hotelmanager in Sri Lanka. Daarnaast winnen ook wildlife-tours bij de Indiase bovenklasse aan populariteit.

Het toenemende belang van de Indiase reiziger voor het internationale toerisme is reëel, maar het verbergt één onomstotelijk feit: Indiërs verkiezen India als toeristische bestemming. Tegenover 30 miljoen internationale reizen staan niet minder dan 2,5 miljard binnenlandse toeristische trips. In 2023 was toerisme in India goed voor een omzet van 170 miljard euro of 5 procent van het Indiase bruto nationaal product en zorgde de sector voor 12,5 procent van de tewerkstelling.

De allesomvattende slogan Incredible India mist zijn effect niet. Tegen 2025 verwacht het Indiase ministerie voor Toerisme 20 miljoen buitenlandse en 3 miljard binnenlandse toeristische bezoeken.

Maar dan moet het best wel veilig blijven. De plots opgelopen spanningen tussen India en Pakistan bedreigen de florissante vooruitzichten voor de toeristische sector in India. Buitenlandse toeristen dreigen hun verblijf te annuleren door het oorlogsgevaar, tickets worden duurder door hogere brandstofprijzen en vluchtroutes worden langer nu het Pakistaanse luchtruim gesloten is.

Dat (on)veiligheid een enorme impact heeft op de ontwikkeling en het succes van toerisme, bewijst ook Colombia.

Colombia heeft alles, zelfs twee oceanen

Doordat de veiligheidssituatie vanaf de eeuwwisseling verbeterde, kregen ook de Colombianen de kans om hun eigen land te ontdekken. Al snel vielen ook internationale toeristen als een blok voor ’s lands charmes. Al blijven vooral in het noorden van het land de criminelen van weleer de dienst uitmaken.

Dankzij die stabiele veiligheid begonnen vanaf 2005 Colombiaanse families uit de middenklasse het eigen land te verkennen. Plots was het mogelijk om een bus te nemen tussen twee grootsteden, zonder het risico te lopen onderweg overvallen, ontvoerd dan wel vermoord te worden. Na decennialange terreur door drugskartels, leger, paramilitairen en guerrilla’s, raakte dit door drugsgeweld verscheurde Zuid-Amerikaanse land aan een razend tempo ontsloten voor haar eigen inwoners.

‘Colombia, het enige risico is dat je wilt blijven.’ In 2011 veranderde deze geniale reclamecampagne het toeristische aanbeeld volledig. In no time ontwikkelde het toeristische zwarte gat zich tot dé meest sexy bestemming van het hele continent. 

En ze werden er van de weeromstuit zowaar chauvinistisch van, de Colombianen. Zo jengelen ze bij de buitenlander doorgaans tot vervelens toe naar complimenten over hun prachtige moederland, ‘dat alles heeft, zelfs twee oceanen’. Slechts in die zoektocht naar bevestiging schuilt nog het spook uit het verleden.

Meer cocaïne, minder moorden

Even terugspoelen. Tussen 1985 en 1991, de hoogdagen van het Medellín-kartel waarvan Pablo Escobar de grote baas was, stond Medellín bekend als moordhoofdstad van de wereld en was het Colombiaanse platteland één grote moordkuil.

Aanstoker was uiteraard de cocaïneproductie, gecontroleerd door twee à drie larger than life-kartels zoals dat van Escobar. Dertig jaar later blijkt uit een rapport van het VN-Bureau voor Drugs en Criminaliteit (UNODC) dat de cocaïneproductie in 2023 ‘historische hoogtes’ bereikte. De vraag naar cocaïne in Europa blijft stijgen en die van de VS blijft stabiel.

Het grote geweld in de steden is aanzienlijk afgenomen en situeert zich nu voornamelijk op het platteland. Dat komt omdat de machtsstructuur rond de cocaïnehandel is verschoven. Waar de Colombiaanse kartels vroeger zelf de volledige controle hadden over de productie, export en distributie, is de regie vandaag in handen van internationale netwerken.

Dat betekent dat in een stad als Medellín geen autobommen meer ontploffen. Integendeel, de stad rijgt zowat alle prijzen op gebied van stadsontwikkeling aan elkaar. Ze ontpopte zich in ijltempo tot toeristische hotspot, waar het goed toeven is voor digitale nomaden en aanverwanten.

Maar schijn bedriegt, want dat betekent niet dat in Colombia zelf de strijd tegen de georganiseerde misdaadbendes gewonnen is. Een rapport van Innovations for Poverty Action, een ngo die zich wereldwijd op armoede richt, concludeert dat de combos, de misdaadbendes in Medellín, tot de grootste economische spelers in de stad gerekend mogen worden. Ze zijn verenigd in het Oficina de Envigado, een misdaadstructuur die ooit begon als incassobureau voor Pablo Escobar. Het is een publiek geheim dat dieven of moordenaars op de wraak van het het Oficina kunnen rekenen. Als iemand de veiligheid van de stad in handen heeft, dan zij.

‘Gesterkt door het succes van doorgedreven reclamecampagnes, kiest het land nog meer het pad van toeristische inkomsten, weg van gas en olie-exploitatie’

Op een zeldzaam moment clasht de toeristische wereld met de criminele. In juli 2024 botsten twaalf toeristen in het dorp Machete Pelao op de Autodefensas Conquistadoras de la Sierra Nevada (ACSN), een groep die zich bezighoudt met drughandel en afpersing. Voor de begrafenis van een paramilitaire commandant sloten ze het dorp onverbiddelijk af, net op het moment dat de toeristen er passeerden.

Maar ook in een dorp als Capurganá – ooit guerrillabolwerk, maar vandaag een toeristische hotspot dankzij zijn stranden en authenticiteit – zijn paramilitaire groepen aanwezig. Op geregelde tijdstippen sommeert de lokale commandant de mannelijke bevolking naar het nabijgelegen gehucht Aguacate om de puntjes op de i te zetten. Wie drugs gebruikt, mag een straf verwachten. Dieven worden gelyncht. Wie drugs verkoopt aan toeristen, gaat eraan.

Capurganá is een enorme cocaïnesluis richting het noorden, maar van het poeder mag bij de locals niets blijven plakken, want cocaïnegebruik levert problemen op. Wie in alle luwte tonnen coke tegelijk wil transporteren, is niet gebaat bij problemen.

In Capurganá lopen opvallend weinig jongemannen rond. Zij zijn gegeerd omdat ze kennis hebben van de zee en de wetten van het bos. Maar velen van hen zijn plots verdwenen, omgekomen in het bos, of opgeslokt door buitenlandse gevangenissen.

Instagramfilter

Maar die realiteit wordt goed verborgen, want het groeiend aantal buitenlandse toeristen is een feit. Met 3.841.675 streken ze er neer in 2023, een stijging van 24,3 procent ten opzichte van het jaar ervoor. In 2024 verwelkomde het land al 6,7 miljoen bezoekers. In datzelfde jaar trokken naar schatting 4,1 miljoen Colombianen rond in eigen land. Met een bevolking van een dikke 52 miljoen zit daar nog wel wat rek op.

Gesterkt door het succes van doorgedreven reclamecampagnes, kiest het land nog meer het pad van toeristische inkomsten, weg van gas en olie-exploitatie. De komende twee jaar pompt het ministerie van Handel, Industrie en Toerisme nog eens 28 miljard dollar in de sector. Ze wil naar minimaal 7,5 miljoen buitenlandse toeristen in 2026. Daarvoor moet de allernieuwste leuze Colombia, the country of beauty zorgen.

Laat Colombia zich liever bewonderen dan begrijpen? Want de Instagramfilter verhult een wrange realiteit die zich niet laat vangen in reclameslogans.

Ondertussen in België

Instagramfilters en zonnige Facebookfoto’s verleiden wel degelijk, waar dan ook ter wereld. Ook bij Belgen met een migratieachtergrond.

‘Ik dacht levensvreugde te vinden, maar werd omarmd door overvloed. Een weelderige natuur en een overvloed aan geuren en kleuren, van de landschappen tot de kraampjes’, schreef psychologe Jamila Ben Azzouz over haar vakantie in Martinique op sociale media. Haar spontane enthousiasme doet ongetwijfeld anderen wegdromen.

Reisagent Ucan uit de Rogierstraat in Brussel, gespecialiseerd in huwelijksreizen met een groot cliënteel van Belgen met een migratieachtergrond, legt uit dat velen – al dan niet geïnspireerd door sociale media – zich vergelijken met familie en vrienden. ‘“Mijn vriendin heeft in Maleisië haar huwelijksreis doorgebracht. Ik wil hetzelfde, maar ook niet helemaal”, zeggen ze vaak. Dan kiezen ze bijvoorbeeld voor Thailand. En als hun nicht in het Sheraton heeft geslapen, willen zij in het Hilton overnachten.’

‘Mensen met een migratieachtergrond hebben altijd gespaard om één keer per jaar terug naar het land van herkomst te gaan. Maar die eenrichtingsbestemming is verleden tijd’

In België gingen vorige zomer 9,3 miljoen mensen op reis. Dat is een groei met 6,6 procent ten opzichte van de zomer van 2023. Maar de groei van de middenklasse stokte de voorbije decennia.

Uit een studie van het Centrum voor Sociologisch Onderzoek van de KU Leuven bleek dat mensen die niet in de EU geboren zijn tot 2016 een resem drempels op de arbeidsmarkt ondervonden en ook veel minder een dubbel inkomen hadden in vergelijking tot een doorsneegezin in België. Wel blijkt dat hoe langer zij in België wonen, hoe meer zij opklimmen in de inkomensverdeling.

Op vraag van denktank Minerva deed het Centrum opnieuw een onderzoek voor de periode 2018-2022. Uit het rapport De lage middenklasse in België, dat vorige zomer verscheen, bleek een trendbreuk. Tussen 2017 en 2022 daalde het aantal mensen in armoede met 4 procent, en zowel de lage middenklasse, als de kernmiddenklasse nam sterk toe. De levensstandaard is erop vooruitgegaan, waarbij minder gezinnen aangeven dat ze niet jaarlijks op vakantie kunnen.

Vakantie boven familie

Die trend is ook bij Belgen met een migratieachtergrond voelbaar. ‘Met het rode paspoort in je hand, is the sky the limit en je portemonnee de enige grens’, lacht Hanan, een werkvrouw en moeder van drie. Ze wil al lange tijd met haar gezin naar Egypte, maar dat lukt niet om financiële redenen. Toch zijn velen in haar omgeving op reis geweest.

Mensen met een migratieachtergrond hebben altijd gespaard om één keer per jaar terug naar het land van herkomst te gaan. Maar die eenrichtingsbestemming is verleden tijd.

Volgens reisagent Ucan associëren de nieuwe generaties Belgen met een migratieachtergrond reizen niet langer met familiebezoek. Zeker bij de tweeverdieners is vakantie onderdeel geworden van een levensstijl. Ze willen uitrusten, genieten, nieuwe landen en culturen ontdekken.

‘Voor een gezin van vier kost het gemakkelijk 10.000 euro om tijdens de zomermaanden met vakantie naar Turkije te gaan, terwijl het slechts 8000 euro zou kosten om tijdens dezelfde periode, op de meest afgelegen plek ter wereld te raken waar je bovendien twee weken lang ten volle van je vakantie kan genieten. Mensen maken deze vergelijking en dan is de beslissing snel gemaakt. Met Pasen naar Turkije en in de zomer elders echt met vakantie’, zegt hij.

Echt met vakantie dus. Voor veel vrouwen met een migratieachtergrond komt Dubai dan in het vizier. Tot voor kort dé droombestemming, maar vandaag krijgt de flamboyante stad stevige concurrentie van andere feeërieke landen, zoals Indonesië en Thailand.

De 22-jarige Safae twijfelt nu over Dubai, waar ze op twaalfjarige leeftijd met haar ouders op vakantie was. Jarenlang wou ze de herinneringen aan die magische stad met zijn somptueuze gebouwen en gegeerde internationale merken bewuster beleven.

Dat wil ze nog steeds, maar haar blik is momenteel op Centraal-Azië gericht. Als ze is afgestudeerd, wil ze Kirgizië bezoeken omdat de landschappen er prachtig zijn en ‘je er zelfs paard kunt rijden’. Dat hoorde ze van een nieuwe vriendin die uit Kirgizië afkomstig is.

Liefde voor vakantie gaat door de maag

Net zoals de Indiërs, zoeken Belgen met een migratieachtergrond ook buiten de eigen grenzen het comfort van het bekende op. Sommigen verkiezen moslimlanden omdat ze er halal eten. Voor anderen is dat minder van tel. Sommigen houden van feesten, anderen van kalmte.

Maar vast staat dat ze graag goed willen eten. Want ook wanneer ze een andere bestemming kiezen, blijven mensen met het land van herkomst vergelijken, zegt Ucan. Ze weten dat ze in Marokko of Turkije goed kunnen eten, maar vragen zich wel af of dat in Thailand ook het geval is.

Moslimvriendelijke reizen

En dan is er nog de reis van het geloof. De hadj, of het bezoek aan Mekka, die elke bemiddelde moslim één keer in zijn leven moet doen, was vroeger voornamelijk het terrein van oudere mensen.

Nu zijn er steeds meer mensen die deze spirituele reis op jonge leeftijd beleven. Vaak kiezen ze voor de oemra, een bezoek met dezelfde rituelen maar buiten het hadj-seizoen.

Een oemra wordt soms gecombineerd met een bezoek aan een belangrijke historisch-religieuze plek, in Saudi-Arabië of daarbuiten. Dit geldt niet alleen voor moslims in België of Europa, maar is een wereldwijde trend.

Alleen al in de eerste helft van 2024 was het aantal moslimreizigers wereldwijd aanzienlijk gestegen. Volgens CrescentRating, een organisatie die moslimvriendelijke reizen organiseert, gaat het over 80 miljoen mensen. Dat aantal kan in 2028 aangroeien tot 230 miljoen, waarbij hun uitgaven tot 225 miljard dollar oplopen.

Deze trend is niet onopgemerkt gebleven bij investeerders, ook in niet-moslimlanden. Veel toeristische bestemmingen promoten hun locaties door halal voorzieningen aan te bieden zoals voedsel, een gebedsfaciliteit of zelfs opties om gescheiden te zwemmen.

Toerismelandschap in beweging

Bestemmingen verschuiven en nieuwe toeristen van verschillende leeftijden en nationaliteiten op zoek naar een nieuwe belevenis zorgen voor een ingrijpende verandering van de sector. Binnenlands toerisme is populair en blijft goed voor het grootste deel van de uitgaven, en ook toerisme in eigen regio zit in de lift.

De interesse in reizen groeit sterk, maar reizigers nemen geen genoegen meer met een standaardaanpak. Hun reisje is afgestemd op hun leeftijd, nationale (eet)gewoontes, geloofsovertuiging en vermogen.

Landen met strand, bergen en cultuursteden moeten klaarstaan om de grote bezoekersstromen van de toekomst op te vangen. Hun beleidsplannen en investeringen van vandaag bepalen hoe succesvol ze een overbelasting van hun natuurlijke en culturele erfgoed kunnen voorkomen.