Jonge jazzmuzikanten geven stem aan vluchtelingen in de kampen

Reportage

Jazzkwartet De Koffie Van Morgen brengt de vluchtelingenkampen tot bij ons

Jonge jazzmuzikanten geven stem aan vluchtelingen in de kampen

Jonge jazzmuzikanten geven stem aan vluchtelingen in de kampen
Jonge jazzmuzikanten geven stem aan vluchtelingen in de kampen

Astrid Limpens

20 oktober 2019

Vier jonge jazzmuzikanten gingen in de vluchtelingenkampen van Duinkerke en Calais op zoek naar ontluisterende verhalen. Met een gezonde portie idealisme en drang tot maatschappelijk engagement verwerkten ze die verhalen in hun debuutproject “Le Ravage d’Ali Baba”.

Simon Plancke van het jazzkwartet De Koffie Van Morgen praat met enkele kinderen in het vluchtelingenkamp van Duinkerke. ‘De vluchtelingen hebben de nood om eens te praten.’

Simon Plancke.

Jazzgroep De Koffie Van Morgen ging in de vluchtelingenkampen van Duinkerke, Calais, Zeebrugge en Brussel op zoek naar ontluisterende verhalen. Met hun debuutproject Le Ravage d’Ali Baba leggen ze de wantoestanden binnen de vluchtelingenkampen bloot.

Ik ken persoonlijk weinig van jazz. Maar je moet niet veel van muziek kennen om in te zien dat zo’n bezoekje van een jazzband aan een vluchtelingenkamp best bijzonder is, voor vluchtelingen én muzikanten. De muzikanten gingen praten met kinderen en volwassenen, maakten opnames met dictafoons en verwerkten dat tot een muzikale performance.

Ze stelden zondag hun bijzondere project voor in de knusse concertzaal van KAAP/De Werf te Brugge. Met hun muziek proberen deze vier jonge muzikanten de erbarmelijke levensomstandigheden tot leven te brengen waarin de vluchtelingen zich bevinden. Reden om eens te luisteren naar wat zij daarover te vertellen hebben.

Maatschappelijk getinte jazz

Wanneer de deuren naar de concertzaal opengaan, betreed ik de jazzwereld van Simon Plancke, Hendrik Lasure, Thijs Troch en Elias Devoldere, allen muzikanten uit de new wave of Belgian jazz. Met dit project steken ze voor het eerst de artistieke hoofden bij elkaar. ‘Met De Koffie Van Morgen willen we ongehoorde verhalen in een artistieke inkleding steken, om die zo naar een breder publiek te kunnen overbrengen’, vertelt bezieler Simon Plancke.

Le Ravage d’Ali Baba, hun muzikale performance, is het eindresultaat. Een sterk staaltje maatschappelijk getinte jazzmuziek, aangevuld met interviews en beelden, die je meevoert naar de vluchtelingenkampen.

Het idee kwam van Simon Plancke. Hij kwam als vrijwilliger voor het eerst in contact met vluchtelingen via vzw Humain, een organisatie die humanitaire bijstand verleent in vluchtelingenkampen (en die ook meewerkt aan dit jazzproject). ‘Daar hoorde ik de verhalen van vluchtelingen. Die gaven mij nog meer motivatie om het project te starten. Het gaf mij vertrouwen dat het ook echt de moeite was om hier een project van te maken.’

Simon Plancke

Simon Plancke in het vluchtelingenkamp van Duinkerke. Met een dictafoon in de hand praat hij met enkele kinderen over hun leven in de kampen.

Simon Plancke

Bevreemdend

De bezoeken aan de kampen resulteerden in field recordings, waarmee de bandleden het project muzikaal uitwerkten.

Wat de muzikanten vooral opmerkten tijdens hun bezoeken, is het monotone leven dat de vluchtelingen daar moeten leiden. ‘Tijdens mijn bezoek voelde ik een rare leegheid, omdat iedereen er gewoon zit te wachten’, vertelt Hendrik Lasure. ‘Ze hopen op beterschap, maar ze zijn al jarenlang onderweg. Het is een periode uit hun leven die uitzichtloos lijkt.’

‘De vluchtelingen hebben zeker ook de nood om eens te praten’, viel Simon Plancke vooral op. De muzikanten praatten bijvoorbeeld met een meisje van twaalf, dat vertelde over haar lange reis en over haar pogingen om in het kamp vriendjes te maken.

Na hun bezoek bleven de jonge muzikanten achter met gemengde, bevreemdende gevoelens.

De muzikanten voelden de noodzaak om het verhaal van de vluchtelingen in een bredere omkadering te plaatsen en het vanuit verschillende invalshoeken te bekijken. Ze maken ook een bijhorend album, dat wordt aangevuld met een exclusief boek met teksten van onder andere Aya Sabi en Dalilla Hermans (links op foto hieronder), die ook een bezoek aan de kampen brachten.

vzw Humain

De jazzband nodigde ook auteurs uit (zoals Dalilla Hermans, links) om een vluchtelingenkamp te bezoeken.

vzw Humain

Engagement

Maatschappelijk engagement in muziek is niet voor iedereen evident, zeker niet voor het debuutproject van jonge muzikanten, en zo’n politiek gevoelig thema als migratie. Het was ook niet de initiële drijfveer van De Koffie van Morgen.

‘Misschien is het niet slecht dat dit probleem opnieuw naar de voorgrond komt.’

‘Het is stapje voor stapje gegroeid, op een ongedwongen manier’, vertelt Simon. ‘Het begon niet vanuit een bepaalde ambitie, maar eerder als een interessant idee waar ik benieuwd naar was.’

Elias Devoldere vindt dat de verhalen van de mensen in vluchtelingenkampen meer aandacht verdienen. ‘Het probleem is nog altijd niet opgelost’, zegt hij. ‘Misschien is het niet slecht dat het opnieuw naar de voorgrond komt.’

De muzikanten verzamelden zoveel interessant materiaal dat ze keuzes moesten maken. De band koos ervoor om muziek centraal te stellen, en de beelden en interviews met vluchtelingen ondersteunen de performance.

‘Geen politiek ding’

De performance van de muzikanten mag dan wel een maatschappelijke relevantie bevatten, ze mijdt bewust enige politieke stellingname. De Koffie Van Morgen wil dan ook geen polarisatie, maar juist contemplatie bij het publiek opwekken.

Het is aan het publiek om te bepalen hoe je de boodschap interpreteert.

‘We willen er geen politiek ding van maken’, benadrukt Simon Plancke. ‘We wilden een rauw en eerlijk artistiek project maken, zonder sensatiegericht te zijn.’

Daar ligt de uiteindelijke sterkte van dit creatieve platform. Zij delen verhalen op artistieke wijze, maar het is aan het publiek om te bepalen hoe zij die boodschap interpreteren.

Reden genoeg om zelf eens te gaan luisteren wat zij te vertellen hebben.

Frederik Van den Broeck

De Koffie Van Morgen

Frederik Van den Broeck