Peris Tobiko: eerste vrouwelijke Masai parlementslid

Ze kwam in het nationale nieuws toen ze werd verkozen tot parlementslid in 2013. Ze was de eerste vrouw uit de conservatieve Masai gemeenschap die een zetel wist te bemachtigen, ondanks een doodsvloek die de gemeenschapsleiders hadden uitgesproken over iedereen die op haar waagde te stemmen.

‘Toen ik jong was, dacht ik alleen maar aan hoe ik onze meisjes kon beschermen?’, vertelde de 48-jarige Tobiko tegen de Thomson Reuters Foundation. Het interview vond plaats in de beschutte tuin van haar gezinswoning in de Keniaanse hoofdstad Nairobi.

Sieraden en lofzang

‘Het werd mijn drijfveer… Vrouwen hebben geen stem en ik dacht dat ik een stem voor hen zou kunnen worden en anderen zou kunnen aanmoedigen om naar voren te treden en zich uit te spreken.’

‘Ik dacht dat ik andere vrouwen zou kunnen aanmoedigen om naar voren te treden en zich uit te spreken’

Ze voerde onvermoeibaar campagne om een tweede termijn te winnen in de Keniaanse verkiezingen van augustus. Ze streed voor de zetel van het kiesdistrict Kajiado East, waar de stoffige vlaktes van de zuidelijke buitenwijken van Nairobi snel aan het verstedelijken zijn.

Stofwolken achtervolgden haar konvooi van terreinwagens terwijl ze langs scholen, boerderijen en bijeenkomsten reed. Overal riep ze stemmers op om haar en President Uhuru Kenyatta, die ook een extra vijf jaar mocht blijven, te herkiezen.

Koninklijk gezeten onder een blauwwitte tent, klapte en glimlachte Tobiko terwijl mannen met traditionele houten stokken de menigte opriepen om voor haar te stemmen en vrouwen met kleurrijke Masai-sieraden dansten en lofzang zongen.

Geweld, intimidatie en seksisme

Haar volgende droom is om in 2022 gouverneur van Kajiado te worden, een invloedrijke functie met bevoegdheden over basisgezondheidszorg, basisonderwijs, lokale wegen en andere infrastructuur in de 47 provincies van het Oost-Afrikaanse land.

Kenia heeft een van de laagste percentages van vrouwelijke politici in de regio. Er is weinig vooruitgang voor vrouwen doordat ze worden tegengewerkt door geweld, intimidatie en seksisme.

Tobiko’s twee dochters zijn in elkaar geslagen op de parkeerplaats van hun school nadat ze in 2013 had gewonnen.

Sinds de verkiezingen van augustus 2017 hebben vrouwen ongeveer 22 procent van de zetels in het parlement in handen. Dit is een toename vergeleken met de 19 procent uit 2013, volgens de cijfers van de Interparlementaire Unie (IPU). Het gaat echter vooral om toegewezen posities, en niet om zetels die zijn gewonnen door middel van verkiezingen.

Zoals de meeste Keniaanse politici wordt Tobiko vergezeld door een bewapende lijfwacht en betaalt ze voor extra beveiliging bij publieke functies. Haar baan, die haar 10.000 dollar per maand oplevert, is namelijk erg gewild en er heerst een felle concurrentie.

‘Je moet als vrouw zeker een olifantshuid ontwikkelen, wil je dit werk doen’, zei Tobiko terwijl ze vertelde hoe haar vriendin Flora Terah werd ontvoerd en gemarteld in 2007, toen ze meedeed aan de parlementsverkiezingen.

Tobiko’s twee dochters zijn in elkaar geslagen op de parkeerplaats van hun school nadat ze in 2013 had gewonnen. De groep jonge mannen die hen aanviel waarschuwde hen: ‘Jullie moeder moet niet proberen onze zetel te krijgen.’

‘Het was verschrikkelijk’, vertelde Tobiko. Ze voegde toe dat een van haar dochters nog steeds last van rugpijn heeft als gevolg van het incident. ‘Het was echt traumatiserend voor hen.’ Maar ook dit hield haar niet tegen.

‘Hoe kunnen we andere vrouwen aanmoedigen, als ik mij terugtrek?’, vraagt ze zich af. ‘Ik geloof in deze zaak en iemand moet het doen.’

Haar moeders zoon

Al op jonge leeftijd kwam Tobiko’s doorzettingsvermogen tot uiting. Toen haar vader haar voor het eerst probeerde uit te huwelijken toen ze 13 jaar oud was, rende ze weg van huis. Daarna slaagde ze erin om oudere vrouwen uit de gemeenschap te overtuigen haar vader aan te geven bij de politie.

‘Het was niet gemakkelijk, maar ik denk dat het mij wel gevormd heeft en mij ertoe heeft aangezet om een verschil te maken in het leven van kinderen in deze gemeenschap’, vertelde Tobiko. Ze moest lachen bij het idee dat ze bijna de vierde vrouw van een polygame oude man was geworden, terwijl zij nu in plaats daarvan zijn volksvertegenwoordiger is.

‘Ik voelde aan dat ze een zoon nodig had of iemand die die rol op zich kon nemen’

Tobiko wordt ook gedreven door de wens om haar moeder te beschermen. Omdat ze geen mannelijke erfgenaam had voortgebracht, riskeerde haar moeder namelijk uit haar huis te worden gezet door haar schoonfamilie na het overlijden van de vader.

Een moeder zijn van vier dochters was net zo beschamend als kinderloos zijn, legde Tobiko uit, want ‘meisjes worden niet als kinderen beschouwd.’

‘Ik voelde aan dat ze een zoon nodig had of iemand die die rol op zich kon nemen’, vertelde Tobiko. Tobiko kleedt zich bij haar bijeenkomsten traditioneel dan ook met versierde Masai-onderscheidingen en heeft kortgeschoren haar.

‘Ik wist dat ik naar school moest gaan en hard zou moeten werken, om een verschil te kunnen maken in haar leven.’

Ze woonden samen met de tweede vrouw van haar vader, die hem 10 kinderen baarde. Een van deze kinderen bekleedt nu de machtige positie van openbare aanklager in Kenia.

Vervloekt door de oudsten, gesteund door jongeren

Tobiko’s vader zag pas af van zijn plan om haar uit te huwelijken toen ze naar de Universiteit van Nairobi ging om politieke wetenschappen te studeren en ze zelf een man had gevonden, een bankier.

Na te hebben gewerkt voor het pensioenfonds van de overheid, deed ze mee aan de parlementsverkiezingen van 2007, maar ze werd toen derde. Bij haar tweede poging, in 2013, hielden de Masai-oudsten een ceremonie om haar te vervloeken toen ze de partijvoorrondes won.

‘De oudsten kwamen en zeiden dat ik zou sterven, net als degenen die voor mij zouden stemmen’, herinnert Tobiko zich, maar de jongere generatie verzette zich tegen deze oudsten.

Ze zeiden tegen hun vaders: ‘We zijn bereid om met haar te sterven dus laten we maar eens zien of jullie vervloekingen zullen werken… We zijn de mannelijke leiders zat en we willen een andere richting op.’

Sommigen van de oudsten die haar destijds vervloekten, zijn nu haar trouwste aanhangers geworden, omdat ze zichzelf heeft bewezen door haar staat van dienst, zei Tobiko.

Haar prioriteit lag bij het onderwijs en het budget van haar district werd vooral aangewend om scholen te bouwen en te verbeteren en om beurzen uit te delen om meisjes in het voortgezet onderwijs te houden.

‘Ik denk dat onderwijs de enige factor is die de maatschappij kan veranderen’

‘Ik denk dat onderwijs de enige factor is die de maatschappij kan veranderen’, zei Tobiko. ‘Het is een lange termijn oplossing voor al die schadelijke tradities.’

Als ze hun puberteit bereiken, ondergaan Masai meisjes traditioneel genitale verminking waarbij hun uitwendige geslachtsdelen worden verwijderd. Hierna worden ze van school gehaald om echtgenotes en moeders te worden.

‘Het is alsof ze minder mens zijn’, zegt Tobiko, die werd besneden toen ze 10 jaar oud was. Ze beschrijft hoe veel meisjes overlijden door het grote bloedverlies of tijdens de bevalling als gevolg van de besnijdenis.

Ze is blij dat die traditie aan het afnemen is, voor een deel dankzij haar eigen opstandige verlangen naar onderwijs als meisje.

Sommige (ouders) zeggen: ‘Nu zie je dat een meisje alles kan worden in haar leven, als je haar de kans maar geeft.’

‘Meisjes mailen me en schrijven: “Doe zo voort, jij bent ons voorbeeld.” Dat geeft me de moed en energie om door te zetten.’

Dit project werd medegefinancierd door het European Journalism Centre (EJC) als onderdeel van het Innovation in Development Reporting Grant Programme (www.journalismgrants.org).

Vertaling: Hannah Lassche